Các giai đoạn chính trong phát sinh loài người

Kiểm tra bài cũ :
Câu 1 : Dấu hiệu nào dưới đây ở người chứng tỏ quan hệ nguồn gốc giữa người và động vật có xương sống ?
A – Quá trình phát triển phôi
B – Cơ quan thoái hoá
C - Cấu tạo cơ thể
D - Hiện tượng lại tổ ( lại giống )
Kiểm tra bài cũ :
Câu 2 : Trong quá trình phát triển của phôi người, ở giai đoạn 2 tháng, phôi có đặc điểm đáng chú ý sau :
A – Còn dấu vết khe mang ở phần cổ
B - Bộ não có 5 phần rõ rệt
C – Ngón chân cái nằm đối diện với các ngón chân khác như ở vượn
D – Có đuôi khá dài
Kiểm tra bài cũ :
Câu 3 : Những điểm giống nhau và khác nhau giữa người và vượn người cho phép ta kết luận :
A - Vượn người ngày nay là tổ tiên của loài người
B - Vượn người ngày nay và loài người cùng chung 1 chi
C - Vượn người ngày nay và loài người có nguồn gốc chung, tiến hoá theo 2 nhánh khác nhau
D - Vượn người ngày nay và loài người xuất hiện 1 lần trên quả đất và sống ở 2 môi trường khác nhau .
TIẾT 46
CÁC GIAI ĐOẠN CHÍNH TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI
* Quá trình phát sinh loài người đã trải qua các giai đoạn chính sau:
▪ Vượn người hóa thạch
▪ Người tối cổ (Người vượn)
▪ Người cổ NÊANĐECTAN
▪ Người hiện đại CRÔMANHÔN
I. Các dạng vượn người hóa thạch:
1. Parapitec (cổ nhất):
1. Parapitec:(cổ nhất)
+ Sống ở giữa kỉ Thứ 3, cách đây 30.106 năm.
+ Loài khỉ mũi hẹp, bằng con mèo, có đuôi, mặt khá ngắn, hộp sọ khá lớn, sống trên cây,tay có khả năng cầm nắm….
+ Phát sinh ra vượn, đười ươi và Driopitec (đã tuyệt diệt).
Parapitec
2-Propliopitect
Tầm vóc lớn,phân bố rộng hơn Prapitec
Di chuyển chậm chạm hơn,dựa bằng 2 chân,thân gần như đứng thẳng, đuôi ít tác dụng trong việc di chuyển nên đã tiêu giảm
Sử dụng chi trước trong nhiều hoạt động : cho thức ăn vào miệng,bóc vỏ quả.
Parapitec:
Propliopitec :
3. Driopitec: → 3 nhánh con cháu :
+ 1 nhánh dẫn đến gôrila
+ 1 nhánh dẫn đến tinh tinh
+ 1 nhánh dẫn đến loài người qua 1 trung gian đã tuyệt diệt là Australopitec.
+ Phát hiện năm 1856, tại Pháp
+ Sống cách đây 18.106 năm
+ Trán thấp, gờ ổ mắt cao
+ Cao 150cm
+ Di chuyển bằng 2 chân sau là chủ yếu
3. Australopitec :
+ Phát hiện năm 1924, tại Nam Phi.
+ Sống ở kỉ Thứ ba , cách nay hơn 5.106 năm
+ Cao 120 – 150cm, nặng 20 – 40kg, sọ 500 – 600 cm3
+ Sống trên mặt đất, đi lom khom .
+ Biết sử dụng cành cây, hòn đá, mảnh xương để tự vê ̣, tấn công ..
+ Gần giống với người hơn các vượn người ngày nay.
Như vậy các dạng vượn người:
Chủ yếu sử dụng công cụ có sẵn trong tự nhiên như cành cây, hòn đá, mảnh xương thú để tự vệ và tấn công
Chưa biết chế tạo công cụ lao động
Sống thành bầy đàn,sống hái lượm,lệ thuộc vào thiên nhiên
Nghiên cứu SGK,hoàn thiện PHT sau :
Người tối cổ , người cổ Nêandectan và người hiện đại Crômanhon
+ Phát hiện ở Java (Inđonexia), năm 1891; sau đó còn tìm thấy ở Châu Phi, Châu Âu.
+ Sống cách đây 80 vạn – 1 triệu năm
+ Cao 170cm, hộp sọ 900 – 950cm3 (vượt xa khoang sọ v/người hiện nay)
+ Trán thấp và vát về phía sau, gờ hốc mắt còn nhô cao, xương hàm thô, chưa lồi cằm (giống v/người)
II. Người Tối Cổ (Người vượn):
1. Pitêcantrôp:
+ Xương đùi thẳng đi thẳng người
+ Công cụ đá, là những mảnh tước có cạnh sắc.
+ Phát hiện năm 1927, gần Bắc Kinh
+ Bề ngoài giống Pitêcantrôp: trán thấp, hàm to, chưa có lồi cằm…
+ Hộp sọ: 850 – 1220cm3
+ Phần não trái rộng hơn não phải 7mm  thuận tay phải
+ Sống cách đây 50 – 70 vạn năm
+ Công cụ đá, xương; biết giữ lửa, săn thú…
2.Xinantrôp:
Pitêcantrôp
III. Người cổ Nêanđectan :
+ Hóa thạch phát hiện năm 1856 ở Nêanđec (Đức), sau đó là khắp Châu Âu, Á, Phi.
+ Cao 155 – 165 cm, sọ 1400cm3, xương hàm gần giống người.
+ Một số cá thể có lồi cằm  tiếng nói khá phát triển, nhưng trao đổi ý kiến chủ yếu bằng điệu bộ.
+ Công cụ dao, rìu, mũi nhọn bằng đá silic.
+ Sống cách đây 5 – 20 vạn năm trong thời kỳ băng hà.
+ Dùng lửa thông thạo
IV-Người hiện đại Crômanhôn :
+ Tìm thấy ở làng Cromanhon (Pháp), năm 1868
+ Sống cách đây 3 – 5 vạn năm.
+ Cao 180 cm, sọ 1700cm3, trán rộng và thẳng, không còn gờ tên hốc mắt
+ Lồi cằm rõ  tiếng nói phát triển.
+ Công cụ tinh xảo bằng đá, xương, sừng : lưỡi rìu có lỗ tra cán, lao có ngạnh, kim khâu, móc câu.
+ Đã có mầm mống sản xuất, tôn giáo, nghệ thuật
Người Crômanhôn đã chuyển từ giai đoạn tiến hoá sinh học ( trong đó các nhân tố sinh học đóng vai trò chủ yếu ) sang giai đoạn tiến hoá xã hội ( trong đó các nhân tố xã hội đóng vai trò chủ yếu ).Các nhà khoa học xếp người Crômanhôn với người ngày nay vào 1 loài người mới ( Nêanthropus ) hay người khôn ngoan ( Hômô sapiens )
* Hãy cho biết những biến đổi về cấu tạo cơ thể , công cụ lao động và sinh hoạt xã hội qua các giai đoạn phát sinh loài người ?
Tăng tầm vóc cơ thể ;tăng thể tích hộp sọ ;xương hàm nhỏ dần,lồi cằm từ chưa có -> có -> rõ. Trán cao,rộng & thẳng dần. Gờ lông mày tiêu giảm.
Từ chỗ chưa biết chế tạo công cụ lao động ở giai đoạn đầu chuyển dần sang chế tạo công cụ lao động : từ đơn giản đến tinh vi, từ ít ( bằng đá ) đến nhiều, đa dạng và phong phú ( bằng đá,bằng xương,bằng sừng cả bằng kim loại )
Chuyển dần từ hái lượm sang săn bắn ngày càng hiệu quả hơn,dùng lửa ngày càng thành thạo hơn, phân công xã hội ngày càng chặt chẽ, các hoạt động tinh thần và quan hệ xã hội ngày càng phát triển .

Củng cố :
Chọn đáp án đúng nhất cho những câu hỏi sau :
Câu 1 :
A
B
C
D
* Các bằng chứng hoá thạch cho phép ta kết luận,quá trình phát sinh loài người qua các giai đoạn lần lượt là :
Vượn người hoá thạch ,người cổ ,người tối cổ ,người hiện đại
Vượn người hoá thạch ,người tối cổ ,người cổ ,người hiện đại
Vượn người hoá thạch ,người nêanđectan ,người pitêcantrop ,người crômanhôn
Vượn người hoá thạch ,người crômanhôn ,người pitêcantrop ,người nêanđectan
B
Câu 2
A
B
C
D
Hoá thạch cổ nhất của giai đoạn vượn người là :
Oxtralopitec
Pitêcantrop
Parapitec
Crômanhôn
C
Câu 3
A
B
C
D
Loài người sẽ không biến đổi thành loài nào khác, vì :
Loài người có khả năng thích nghi với mọi điều kiện sinh thái đa dạng
Loài người không phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên và cách li địa lý
Đời sống xã hội của loài người đã quá văn minh ,nên từ chỗ lệ thuộc thiên nhiên,con người tiến đến chế ngự dần thiên nhiên
Cả A,B và C
D
Các dạng vượn người hóa thạch:
1. Parapitec:(cổ nhất)
+ Sống ở giữa kỉ Thứ 3, cách đây 30 triệu năm.
+ Loài khỉ mũi hẹp, bằng con mèo, có đuôi, mặt khá ngắn, hộp sọ khá lớn, sống trên cây,tay có khả năng cầm nắm….
+ Phát sinh ra vượn, đười ươi và Driopitec (đã tuyệt diệt).
3. Australopitec:
+ Phát hiện năm 1924, tại Nam Phi.
+ Sống ở kỉ Thứ ba, cách nay hơn 5 triệu năm
+ Cao 120 – 150cm, nặng 20 – 40kg, sọ 500 – 600 cm3
+ Sống trên mặt đất, đi lom khom.
+ Biết sử dụng cành cây, hòn đá, mảnh xương để tự vệ, tấn công ..
+ Gần giống với người hơn các vượn người ngày nay.
*. Pitêcantrôp:
+ Phát hiện ở Java (Inđonexia), năm 1891; sau đó còn tìm thấy ở Châu Phi, Châu Âu.
+ Sống cách đây 80 vạn – 1 triệu năm
+ Cao 170cm, hộp sọ 900 – 950cm3 (vượt xa khoang sọ v/người hiện nay)
+ Trán thấp và vát về phía sau, gờ hốc mắt còn nhô cao, xương hàm thô, chưa lồi cằm (giống v/người)
+ Xương đùi thẳng đi thẳng người
+ Công cụ đá, là những mảnh tước có cạnh sắc
* Người Neandectan:
+ Hóa thạch phát hiện năm 1856 ở Nêanđec (Đức), sau đó là khắp Châu Âu, Á, Phi.
+ Cao 155 – 165 cm, sọ 1400cm3, xương hàm gần giống người.
+ Một số cá thể có lồi cằm  tiếng nói khá phát triển, nhưng trao đổi ý kiến chủ yếu bằng điệu bộ.
+ Công cụ dao, rìu, mũi nhọn bằng đá silic.
+ Sống cách đây 5 – 20 vạn năm trong thời kỳ băng hà.
+ Dùng lửa thông thạo
* Người hiện đại Crômanhôn :
+ Tìm thấy ở làng Cromanhon (Pháp), năm 1868, sau đó là Âu, Á
+ Sống cách đây 3 – 5 vạn năm.
+ Cao 180 cm, sọ 1700cm3, trán rộng và thẳng, không còn gờ trên hốc mắt
+ Lồi cằm rõ  tiếng nói phát triển.
+ Công cụ tinh xảo bằng đá, xương, sừng : lưỡi rìu có lỗ tra cán, lao có ngạnh, kim khâu, móc câu.
+ Đã có mầm mống sản xuất, tôn giáo, nghệ thuật
Nghệ thuật thời hậu kì đồ đá cũ . Hình vẽ trên vách đá Laxco, Đođônhơ
( Nước Pháp )
* Qua các giai đoạn phát sinh của loài người, cho biết vượn người ngày nay có thể biến đổi thành người được không ?
Vượn người ngày nay bao gồm khỉ, vượn , đười ươi,gôrila,tinh tinh trên sơ đồ tiến hoá tuy cùng xuất phát từ 1 nguồn gốc là khỉ hoá thạch nguyên thuỷ nhưng lại rẽ sang những nhánh tiến hoá khác nhau. Do đó chúng không thể biến đổi thành người được vì những lý do sau đây :
Hướng tiến hoá của vượn người ngày nay hoàn toàn khác với hướng tiến hoá của loài người
Cơ sở vật chất của bộ máy di truyền (đột biến, biến dị tổ hợp) mà các dạng tổ tiên chung không còn tồn tại nữa,bộ máy di truyền của vượn người ngày nay có sự sai khác nhiều với bộ máy di truyền của loài người.
Điều kiện ngoại cảnh (địa chất, khí hậu ) hoàn cảnh sống hiện nay đã khác xa so với điều kiện ngoại cảnh trước đây của tổ tiên loài người nên không thể tác động để có những biến đổi tiếp tục theo nhân tố sinh học được
Chính vì vậy , vượn người ngày nay chỉ là những loài động vật cấp thấp hơn so với loài người.
Những dẫn liệu khảo cổ nào đã tiếp tục dẫn chứng sự phát sinh loài người ? Ở Việt Nam có tìm thấy di cốt của người cổ không ?
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo
Cảm ơn các em học sinh