C Đ CHĂM SÓC SỨC KHỎE SINH SẢN

I.Sự thay đổi tâm sinh lý của lứa tuổi vị thành niên.
1.Thay đổi về sinh lý:
- Vú phát triển
- Tăng trưởng về chiều cao,cân nặng
- Lông bắt đầu mọc ở giữa 2 háng,nách
- Mông, đùi phát triển
- Da tiết chất nhờn và ra nhiều mồ hôi,xuất hiện mụn trứng cá.
- Bắt đầu có kinh nguyệt
2.Sự thay đổi về tâm lý.
- Tính cách thay đổi thất thường.
- Xuất hiện những t/c khác giới.
3.Tâm lý con gái tuổi mới lớn về vấn đề quan hệ tình dục
Lời khuyên cho các em:
-Tránh các kích thích tình dục từ phim,truyện,tranh ảnh và các văn hoá phẩm không lành mạnh khác.
-Năng tập TDTT,tham gia các trò vui chơi giải trí lành mạnh;tránh để mình cô độc,buồn chán;tao giấc ngủ sâu.
-Dành nhiều thời gian cho việc học tập
- Nên tâm sự với mẹ hoặc chị gái lớn nếu có,sẽ giúp giải toả được những bức xúc thường gặp
- Chú ý tới vấn đề vệ sinh thân thể,năng tắm giặt,không nên mặc quần lót quá chật...
II.Kiến thức về giới
1.Cấu tạo cơ quan sinh dục nữ
1. Âm đạo
2. Tử cung
3. Ống dẫn trứng
4. Buồng trứng
5. Cổ tử cung
Chu kỳ kinh nguyệt
Trứng rụng do các nang trứng là những bao nhỏ đầy chất dịch nằm trên bề mặt buồng trứng sán xuất ra.Xung quanh thời điểm rụng trứng nang trứng có 1 chổ lồi ra nhỏ,màu đỏ
2.Một số bệnh thường gặp
a.Bệnh do vi khuẩn.
- Nguyên nhân:Do giữ vệ sinh không cẩn thận,chăm sóc y tế không đúng cách,quan hệ tình dục bừa bãi
- Các bệnh điển hình như:giang mai,lậu,viêm âm đạo...
- Vi khuẩn là một loại ký sinh trùng được phát triển một cách tự nhiên
b. Bệnh do vi rút
- Vi rút còn gọi là siêu vi khuẩn hay siêu vi trùng chúng có tính sống ký sinh nôi bào bắt buộc.
- Các bệnh:Sủi mào gà sinh dục,candida âm đạo...
Biểu hiện của bệnh:
- Bộ phân sinh dục bị đau,sưng, đỏ, đi tiểu khó,rát,loét,ngứa nhiều,mọc mụn...
- Ngoài ra còn một số biểu hiện riêng cho từng giới như:
+ Với nam:thì xuất hiện giọt mủ, đi tiểu ra màu trắng,hoặc màu bất thường như đỏ,khó đi...
+ Với nữ:thì đau bụng bất thường,kinh nguyệt không đều,hôi,ra máu bất thường...
Viêm âm đạo:
*Triệu chứng:
-Ra chất nhầy màu trắng hay xám với mùi khó chịu.
-Phụ nữ bị bệnh này thường đi tiểu buốt hay bị ngứa quanh vùng mép âm đạo hay cả hai.
- Tuy nhiên có vài phụ nữ bị nhiễm bệnh nhưng không có dấu hiệu hay triệu chứng gì cả
*Tác hại:
- Viêm âm đạo dẫn đến nhiễm trùng tử cung, ống dẫn trứng,buồng trứng, đau xương chậu...
- Phụ nữ mang thai bị mắc bệnh này thường sinh con non yếu hay thiếu cân
Những việc nên và không nên làm khi vệ sinh phụ nữ:
*Nên làm:
- Thay quần lót.
- Không mặc quần quá chật vì sẽ cọ xát nhiều hơn,gây gia tăng nguy cơ bệnh nấm Candida
- Khi đang trong chu kỳ kinh nguyệt,hãy thay băng vệ sinh ít nhất 3 lần trong 1 ngày. Đừng dùng băng vệ sinh quá 4 giờ
- Sau khi đi vệ sinh hãy lau sạch từ trước ra sau để tránh lây lan vi khuẩn
- Rửa tay bất cứ khi nào tiếp xúc với âm đạo
- Kiểm tra định kỳ các bệnh truyền nhiễm qua tình dục.
Không nên:
- Không nên mặc quần ngoài quá chật.
- Mặc quần áo ướt hay đồ tắm quá lâu.
- Mặc quần lót bằng sợi tổng hợp.Quần bằng vải coton là hợp lý
III.Các biện pháp tránh thai
1.Nạo phá thai nguy hiểm đến mức nào?
- Để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng như:Sót nhau thai,chảy máu,thủng tử cung,dính lòng tử cung,vô sinh...
- Ảnh hưởng đến tâm lý.
2.Các biện pháp tránh thai
-Dùng bao cao su
Trước khi giao hợp, mang cho dương vật một lớp bao cao su để cách biệt sự tiếp xúc giữa tinh trùng và âm đạo. Nhưng phương pháp này cũng có những trường hợp thất bại. Bởi vì, không có gì để bảo đảm mỗi chiếc bao cao su đều hoàn hảo, trong lúc mang vào cũng có khả năng làm cho bao bị rách, hoặc sử dụng bao cao su không đúng cách, hoặc khi xuất tinh không rút dương vật ra. Tất cả những điều nói trên đều có khả năng dẫn đến mang thai. Phải mang bao cao su trong suốt quá trình giao hợp và phải bảo đảm trùm kín dương vật, sau khi xuất tinh phải lập tức rút dương vật (có cả bao cao su) ra khỏi âm đạo, như thế mới hoàn thành biện pháp tránh thai.
- Dừng giữa chừng trong giao hợp: Cũng có thể gọi là phương pháp xuất tinh ngoài âm đạo. Khi sắp sửa xuất tinh, người nam mau chóng rút dương vật ra khỏi âm vật của người nữ. Phương pháp này là phương pháp không an toàn nhất, vì thường không kịp rút dương vật ra khi xuất tinh. Vả lại lượng dịch xuất ra ban đầu thường chứa lượng tinh trùng lớn.
- Bao cao su cho nữ:có ưu điểm như bao cao su nam, bao cao su polyurethane nhờn này được đặt vào âm đạo và lý tưởng cho những người dị ứng với cao su latex.

- Màng ngăn: “Mái vòm” bằng latex này được đưa vào trước khi giao hợp và được sử dụng với chất diệt tinh trùng như bọt, gel, kem hay miếng xốp. Màng ngăn bảo vệ bạn khỏi các bệnh truyền nhiễm qua tình dục như bệnh lậu và bệnh nhiễm trùng ống dẫn tiểu chlamydia, nhưng phương pháp này chỉ có độ tin cậy 92%.

- Bao cổ tử cung: nhỏ hơn màng ngăn, trông giống như một cái vòng lớn, cho thuốc diệt tinh trùng vào đầy 1/3 thì nó sẽ vừa cổ tử cung.
*Các phương pháp cơ học
-Vòng tránh thai: được biết giống như một vòng xoắn, dụng cụ bằng đồng,nhựa, hình chữ T này  được đưa vào tử cung vài năm. Dành cho các phụ nữ đã có một con vì cổ tử cung đã mở rộng, đưa vào sẽ ít đau.
- Vòng IUS (Intra-uterine system): giống như vòng tránh thai, IUS là một dụng cụ được đưa vào tử cung vài năm. Điểm khác nhau chủ yếu là nó chứa hormone progestogen, được tiết ra đều đặn trong tử cung mỗi ngày. Không giống vòng tránh thai, nó có thể giúp làm giảm chảy máu kinh vì thế kỳ kinh nhẹ nhàng, ngắn hơn và không đau. Tác dụng phụ có thể xảy ra là mụn trứng cá, nhức đầu và ngực mềm .
* Phương pháp tự nhiên:
Nhận biết khả năng thụ thai: một khi trứng rụng, thời kỳ để thụ thai đã bắt đầu, hai vợ chồng cố gắng không giao hợp, hoặc ít nhất không cho tinh trùng vào âm đạo trong suốt giai đoạn này. Có thể sử dụng lịch rụng trứng, nhiệt độ cơ thể, thay đổi của nước nhầy cổ tử cung hoặc của hormone ở tử cung để tính toán.
Theo lý thuyết mỗi tháng người phụ nữ có một trứng rụng.Vì vậy khoảng thời gian an toàn ít nhất 3 ngày trước và một ngày sau ngày rụng trứng.Nếu muốn tránh thai thì không giao hợp trong thời gian này.
Về nguyên tắc.nếu có rụng trứng mà không thụ tinh thì 14 ngày sau sẽ có hành kinh và một chu kỳ kinh nguyệt được tính từ ngày đầu kỳ kinh này(ngày thứ nhất) đến ngày đầu kỳ kinh
Như vậy:
-Nếu chu kỳ kinh nguyệt là 27 thì ngày rụng trứng là ngày thứ 13
- Nếu chu kỳ kinh nguyệt là 28 thì ngày rụng trứng là ngày thứ 14
-Nếu chu kỳ kinh nguyệt là 30 thì ngày rụng trứng là ngày thứ 16
-Nếu chu kỳ kinh nguyệt là 35 thì ngày rụng trứng là ngày thứ 21 v v..


Hoặc:
Ngày đầu có thể thụ thai = 10 + vòng kinh ngắn nhất – 28
Ngày cuối có thể thụ thai = 17 + vòng kinh dài nhất – 28

Tuy nhiên tỉ lệ tránh thai theo pp này thành công thấp vì trên thực tế ở phụ nữ có tháng có tới 2 trứng trưởng thành và lần lượt rụng:trứng đạt độ trưởng thành(KT từ 15-25 mm) thì có thể rụng đột ngột nếu phụ nữ đạt khoái cảm cao.

* Các phương pháp giải phẫu
• Triệt sản nữ: cũng được biết đến là phương pháp thắt ống dẫn trứng, phương pháp phẫu thuật này là chặn 2 ống dẫn trứng, làm cho trứng không đến được tử cung.


. Triệt sản nam: thường được biết là phương pháp cắt ống dẫn tinh, phương pháp phẫu thuật này là chặn các ống, làm cho tinh trùng không đến được tử cung.


*Phương pháp hormone


• Thuốc viên: phải uống hàng ngày. Nó gồm các hormone (oestrogen và progestogen) ngăn rụng trứng. Tác dụng phụ có thể gồm tăng cân, nổi tàn nhang, đau nửa đầu và căng ngực. Trong khi thuốc có hiệu quả 99% nhưng không phải ai cũng có thể uống (những người hút thuốc, phụ nữ bị bệnh tiểu đường hay cholesterol cao).


- Viên uống tránh thai khẩn cấp.
- Thuốc tiêm: thường được đề nghị cho những người không hợp với thuốc viên. Tiêm Progestogen vào cơ (thường vào mông). Có 2 dạng thuốc ở Anh: Depo-Provera, kéo dài 12 tuần, và Noristerat, kéo dài 8 tuần. Tác dụng phụ chủ yếu là kinh nguyệt không đều.
- Cấy mô: cấy vào cánh tay sau khi gây tê tại chổ, một lần cấy mô kéo dài 3 năm. Mô cấy có hình que diêm và tiết ra một lượng progesterone trong cơ thể. Có tác dụng như thuốc uống, tác dụng phụ cũng tương tự.


- Miếng dán: tiết ra hormone qua da và trông giống con tem. Bạn phải thay mỗi tuần và sử dụng 3 tuần thì nghỉ một tuần, trong suốt thời gian đó, bạn sẽ có  kinh nguyệt. Tác dụng phụ cũng tương tự thuốc, nhưng da bạn cũng có thể bị rát đỏ ở khu vực dán miếng dán lên.
- Vòng âm đạo: dụng cụ này dễ dàng đưa vào âm đạo và liên tục tiết ra oestrogen và progesterone trong thời gian 3 tuần. Lấy ra một tuần, lúc đó bạn sẽ có kinh.