Baitap

KIM LOẠI KIỀM
Tiết học 44, 45, 46
(Kim loại phân nhóm chính
nhóm I)
CÂU HỎI BÀI CŨ
1- Tính chất hóa học chung của kim loại là gì ? Dựa vào cấu
tạo của nguyên tử kim loại để giải thích tính chất hóa học.
Dẫn ra 3 phản ứng hóa học để minh họa tính chất hóa học
chung của kim loại .
Đáp:
Tính chất hóa học chung của kim loại� là tính khử :
M - ne = Mn+
Giải thích: Số electron ở lớp ngoài cùng của kim loại thường là
1e, 2e, 3e, do vậy khi tham gia phản ứng hóa học, nguyên tử
kim loại dễ nhường các electron này để trở thành ion dương.
Thí dụ:
a) Tác dụng với phi kim: Nhiều kim loại có thể khử phi kim thành ion âm , đồng thời kim loại bị oxi hóa
thành ion dương.
?
Thí duï:


b/ Taùc duïng vôùi axit :
Nguyeân töû cuûa moät soá kim loaïi khöû ñöôïc moät soá ion H+ cuûa
dung dòch axit ( HCl, H2SO4 ) thaønh nguyeân töû hidro.
Fe + 2HCl = FeCl2 + H2
( Fe + 2H+ = Fe2+ + H2  )
c/ Taùc duïng vôùi muoái : Nguyeân töû cuûa moät soá kim loaïi,
khöû ñöôïc moät soá ion kim loaïi trong dung dòch muoái thaønh
nguyeân töû kim loaïi:
Cu + 2AgNO3 = Cu(NO3)2 + 2Ag
( Cu + 2Ag+ = Cu2+ + 2Ag )


CÂU HỎI BÀI CŨ
2/ Bằng những phương pháp nào người ta có thể điều
chế Ag từ dung dịch bạc nitrat , Mg từ dung dịch
manhê clorua ?
Minh họa bằng các phương trình hóa học.

ĐÁP:
a - Điều chế Ag từ dd. AgNO3:
Phương pháp thủy luyện:
Cu + 2AgNO3 = Cu(NO3)2 + 2Ag?
Phương pháp điện phân:
2AgNO3 + H2O đp 2Ag + 2HNO3 + 1/2O2?
?

b - Ñieàu cheá Mg töø MgCl2 :
- Phöông phaùp ñieän phaân noùng chaûy :
Tröôùc heát coâ caïn dung dòch MgCl2 ñeå ñöôïc muoái
khan, sau ñoù ñieän phaân noùng chaûy :
MgCl2 ñpnc Mg + Cl2

----oOo----



Bài học mới:






I - VỊ TRÍ CỦA KIM LOẠI
KIỀM TRONG HTTH :

II - TÍNH CHẤT VẬT LÝ :
III - TÍNH CHẤT HÓA HỌC :
1/ Tác dụng với phi kim:
2/ Tác dụng với axit:
3/ Tác dụng với nước:

IV - ỨNG DỤNG :

V - ĐIỀU CHẾ :
KIM LOẠI KIỀM
DÀN BÀI

I - VỊ TRÍ CỦA KIM LOẠI KIỀM
TRONG HTTH :

Kim loại kiềm là những nguyên tố hóa học thuộc phân nhóm chính nhóm I trong bảng hệ thống tuần hoàn (HTTH).
Nhóm này gồm có : liti (Li), natri (Na), kali (K), rubidi (Rb), xesi (Cs), franxi (Fr)*.
(Fr là nguyên tố phóng xạ)
Các nguyên tố này cũng là những nguyên tố đứng đầu mỗi chu kì (trừ chu kì I)

(Xem bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố
hóa học sau đây :)
Li
Na
K
Rb
Cs
Fr

II- TÍNH CHẤT VẬT LÝ:

1/ Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi thấp (giảm dần
từ Li đến Cs) do mạng tinh thể kim loại kiềm có kiểu
lập phương tâm khối, trong đó liên kết kim loại kém
bền.
2/ Khối lượng riêng nhỏ (tăng dần từ Li đến Cs)
do các kim loại kiềm có mạng tinh thể rỗng hơn và
nguyên tử có bán kính lớn hơn so với các kim loại khác
trong cùng chu kì.
3/ Độ cứng thấp do lực liên kết giữa các nguyên tử
kim loại yếu. Có thể cắt kim loại bằng dao dễ dàng.
III- TÍNH CHẤT HÓA HỌC
Là kim lọai có tính khử mạnh nhất trong các kim loại.
Lấy natri làm điển hình :
1/ Tác dụng với phi kim : Na khử dễ dàng các phi
kim thành ion âm :
4Na + O2 = 2Na2O
2Na + Cl2 = 2NaCl
2/ Tác dụng với axit :
Na khử dễ dàng iôn H+ của axit (HCl, H2SO4
loảng) thành H2 tự do :
2Na +2HCl = 2NaCl + H2?
2Na +H2SO4 = Na2SO4 + H2?

III- TÍNH CHẤT HÓA HỌC :

3/ Tác dụng với nước : Natri khử H2O dễ dàng cho
khí H2 bay lên :
2Na +2H2O = 2NaOH + H2?
Phản ứng trên tỏa nhiều nhiệt
Các kim loại kiềm khác cũng có hóa tính tương tự.

(Hãy xem thí nghiệm này qua một màn hoạt cảnh

"ĐỐT THUYỀN GIẶC TRÊN SÔNG ")
Hoạt cảnh : Đốt thuyền giặc trên sông
2Na + 2H2O ? 2NaOH+ H2 + Q
Phương trình phản ứng giữa kim loại Na và nước: phản ứng tỏa nhiệt
IV - ỨNG DỤNG :


- Duøng taïo hôïp kim coù ñoä noùng chaûy thaáp.
- Caùc kim loaïi Na vaø K duøng laøm chaát trao ñoåi
nhieät trong caùc loø phaûn öùng haït nhaân.
- Kim loaïi Cs duøng ñeå cheá taïo teá baøo quang ñieän.
- Kim loaïi kieàm ñöôïc duøng ñeå cheá taïo moät soá kim
loaïi hieám baèng phöông phaùp nhieät kim loaïi.
V - ĐIỀU CHẾ :
Nguyên tắc : Khử ion kim loại kiềm :
M+ + e = M
Phương pháp : Điện phân muối halogenua hay
hidroxit của chúng dưới dạng nóng chảy.
Điều chế natri:
- Đ/phân NaCl nóng chảy :
2NaCl đpnc 2Na + Cl2?
- Đ/ phân NaOH nóng chảy :
4NaOH đpnc 4Na + 2H2O + O2?
Ta thu được kim loại Na nóng chảy ở cực âm,
các chất còn lại thoát ra ở cực dương.
Thiết bị điều chế Na bằng cách địên phân NaCl nóng chảy
NATRI
thu ñöôïc ôû catot
CỦNG CỐ
* Hóa tính của Kim loại kiềm (M) :
- Tác dụng với O2 :
4M + O2 = 2M2O
- Tác dụng với axit (HCl hay H2SO4 loảng) :
2M + 2H+ = 2M+ + H2?
- Tác dụng với nước :
2M + 2H2O = 2MOH + H2?
* Điều chế kim loại kiềm :
Điện phân muối MX (X là halogen : Cl, Br ...)
nóng chảy :
2MX đpnc 2M + X2?