Bài : Khởi nghĩa Hương khê

I, Cuộc phản công của phái chủ chiến tại kinh thành huế. vua hàm nghi ra "chiếu cần vương"
II. Những cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào cần vương
1. khởi nghĩa ba đình (1886-1887)
2. Khởinghĩa bãi sậy ( 1887-1892)
- Ông sinh ra và lớn lên tại làng Đông Thái, huyện La Sơn( Nay là xã Tùng ảnh huyện Đức Thọ tỉnh Hà Tĩnh), trong một gia đình nho học có truyền thống yêu nước.
- Ông từng làm quan ngự sử trong triều đình Huế. Do cương trực thẳng thắn dám phản đối việc phế lập của phe chủ chiến nên ông đã bị cách chức đuổi về quê.
- Tuy vậy năm 1885 ông vẫn hưởng ứng lời kêu gọi của vua Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết đứng ra mộ quân khởi nghĩa và trở thành thủ lĩnh có uy tín nhất trong phong trào Cần Vương ở Nghệ Tĩnh
- Ông có công lớn trong việc tổ chức mở xưởng đúc vũ khí theo kiểu châu Âu ở chiến khu Vũ Quang và đã sản xuất được khoảng 500 khẩu súng theo mẫu 1874 của Pháp.
3. Khởi nghĩa Hương Khê ( 1885 - 1895)
Vụ Quang - Ngàn Trươi là hai dãy núi cao, nằm xen giữa các khu đầm lầy, sông suối và những cánh rừng rậm rạp ở phía tây bắc huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh. Từ đây có ba đường bộ: Một đường chạy xuống phía nam, nối liền với Thượng Bồng - Hạ Bồng, Trùng Khê - Trí Khê và tiếp tục xuôi về tỉnh lỵ Hà Tĩnh; một đường ngược lên phía bắc, nối với dãy núi Đại Hàm và một đường chạy sang phía đông, thông sang Lào
. Sau này, chính Phan Đình Phùng trong một bài thơ cảm tác khi thắng trận đã viết về vùng núi Vụ Quang - Ngàn Trươi như sau:
“Non rất cao, mà núi rất xanh,
Núi xanh linh hiểm giúp cho mình.
Nếu không, bên ít bên nhiều thế.
Sao đến đầu khe đã hoảng kinh”.
- Địa bàn hoạt động trải khắp các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình
- Lực lượng nghĩa quân được chia làm 15 quân thứ. Mỗi quân thứ có từ 100 đến 500 người
- Chế tạo được súng trường theo mẫu súng của Pháp
Súng ta, chế được vừa xong
Đem ra mà bắn nức lòng lắm thay
Bắn cho tiệt giống quân Tây
Cậy nhiều súng ống phen này hết khoe.
Theo nhà nghiên cứu Đào Trinh Nhất, trước khi mất, cụ Phan Đình Phùng đã sắp đặt mọi việc, dặn dò các tướng sau khi cụ qua đời không được tiếp tục chiến đấu mà phải đầu hàng để trở về cuộc sống bình thường, và để lại một bài thơ tuyệt mệnh với những câu chứa chan cảm khái:
Làm trong khi sắp mất
Nhung trường vâng mệnh, trải mười đông,
Chiến sự nay còn tính chửa xong!
Dân đói kêu trời tan ổ nhạn,
Quân thù chật đất dậy đàn ong.
Chín trùng thánh chúa nơi quê lạ,
Bốn bể nhân dân chốn lửa nồng.
Trách vọng càng cao càng mệt nhọc,
Tướng môn những thẹn với anh hùng.
“ (Nguyên văn chữ Hán-Bản dịch của GS Lê Thước).
Trước khi cụ nhắm mắt, tiếng khóc vang trời, hàng chục tướng sĩ tự vẫn theo chủ tướng, một số người quá xúc động đã kiệt sức chết theo. Mặc dù kẻ thù vây hãm rất gắt gao, song các tướng sĩ vẫn tổ chức một tang lễ trang trọng.
Để uy hiếp Phan Đình Phùng, kẻ thù đã bắt giam anh trai và quật mồ mả tổ tiên lên, song Phan Đình Phùng không hề khuất phục nên chúng đã sát hại anh trai cụ là Phan Đình Thông và huỷ hoại hài cốt tổ tiên cụ.
Khu mộ của cụ Phan tại Tùng Ảnh (Đức Thọ - Hà Tĩnh)
Hoạt động nhóm
? Vì sao nói Khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương?
- Nói Khởi nghĩa Hk là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương vì:
+ Lãnh đạo khởi nghĩa phần lớn là văn thân các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh.
+ Thời gian tồn tại: 10 năm.
+ Quy mô rộng lớn, phân bố trên địa bàn nhiều tỉnh. Có trình độ tổ chức cao. Có sự chỉ huy thống nhất và phối hợp tương đối chặt chẽ
+ Tính chất ác liệt, chiến đấu cam go, vừa chống Pháp, vừa chống triều đình phong kiến bù nhìn. lập được nhiều chiến công vang dội
Đáp án
Em có nhận xét gì về các cuộc khởi nghĩa của phong trào cần Vương?
- Các phong trào tuy tồn tại ngắn hay dài nhưng đều thất bại
- Thiếu một lực lãnh đạo có đầy đủ năng lực
- Khủng hoảng về đường lối, bị chi phối bởi tư tưởng phong kiến, lấy cái dũng để trả nợ nước đền ơn vua của kẻ trượng phu, không phát triển thành cuộc kháng chiến toàn dân, toàn quốc
- ngọn cờ Cần Vương đã lạc hậu
- Các phong trào thiếu sự liên kết chặt chẽ với nhau.
Nguyên nhân thất bại của phong trào Cần Vương?
- Hạn chế của ý thức hệ pk chỉ đáp ứng được một phần nhỏ yêu cầu trước mắt là yêu cầu dân tộc. Còn vê thực chất không đáp ứng một cách triệt để yêu cầu khách quan của sự phát triển xã hội cũng như nguyện vọng sâu sắc của nhân dân là muốn thoát khỏi sự bóc lột của phong kiến tiến lên một xã hội tốt đẹp hơn
- Hạn chế của những người lãnh đạo: Chiến đấu mạo hiểm, phiêu lưu chưa tính đến kết quả lâu dài. Chiến lược, chiến thuật còn sai lầm, thiếu liên hệ với nhau khi thất bại dễ sinh ra bi quan chán nản, không tin vào thắng lợi.
* ý nghĩalịch sử của phong trào Cần Vương?
+ Nêu cao tinh thần yêu nước, tinh thần bất khuất đấu tranh chống giặc ngoại xâm của tầng lớp sĩ phu văn thân và nhân dân lao động.