Bài giảng về tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tiếng Việt ở tiểu học

1. Mục tiêu giáo dục BVMT qua môn Tiếng Việt là gì?
GDBVMT qua môn Tiếng Việt ở cấp Tiểu học nhằm giúp HS:
- Hiểu biết về một số cảnh quan thiên nhiên, về cuộc sống gia đình, nhà trường và xã hội gần gũi với HS qua ngữ liệu dùng để dạy các kỹ năng đọc, viết, nghe,nói.
- Hình thành những thói quen, thái độ ứng xử đúng đắn và thân thiện với môi trường xung quanh.
- Giáo dục lòng yêu quý, ý thức bảo vệ môi trường xanh- sạch – đẹp qua các hành vi ứng xử cụ thể: Bảo vệ cây xanh, giữ gìn vệ sinh môi trường và danh lam thắng cảnh của quê hương, đất nước; bước đầu biết nhắc nhở mọi người bảo vệ môi trường để làm cho cuộc sống tốt đẹp.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tiếng Việt ở tiểu học

2.Môn Tiếng Việt ở tiểu học có thể tích hợp giáo dục BVMT theo các phương thức nào?
Căn cứ vào nội dung chương trình, SGK và đặc thù giảng dạy môn TV ở tiểu học, có thể tích hợp giáo dục BVMT theo hai phương thức là: Khai thác trực tiếp hoặc khai thác gián tiếp.
Khai thác trực tiếp là gì? Cho ví dụ.
Đối với các bài học có nội dung trực tiếp về GDBVMT, GV giúp HS hiểu, cảm nhận được đầy đủ và sâu sắc nội dung bài học chính là góp phần giáo dục trẻ một cách tự nhiên về ý thức bảo vệ môi trường.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tiếng Việt ở tiểu học

Ví dụ: Bài Nội quy Đảo Khỉ (TĐ lớp 2): HS luyện đọc bài và tìm hiểu những điều cần thực hiện (nội quy) khi đến tham quan du lịch tại Đảo Khỉ chính là được nâng cao ý thức BVMT.
Ví dụ: Bài Bè xuôi sông La (TĐ lớp 4): Tìm hiểu bài theo CH trong SGK (Chú ý câu hỏi 1: Sông La đẹp như thế nào?), từ đó HS cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước, thêm yêu quý môi trường thiên nhiên, có ý thức bảo vệ thiên nhiên.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tiếng Việt ở tiểu học
Khai thác gián tiếp là gì? Cho ví dụ.
Đối với các bài học không trực tiếp nói về BVMT nhưng nội dung có yếu tố gần gũi, có thể liên hệ với BVMT nhằm nâng cao ý thức cho HS, khi soạn giáo án, GV cần có ý thức “tích hợp” bằng cách gợi mở vấn đề liên quan đến BVMT nhằm giáo dục HS theo định hướng về giáo dục BVMT. Phương pháp này đòi hỏi GV nắm vững kiến thức về BVMT, tích hợp tự nhiên hài hòa và có mức độ; tránh lan man, sa đà hoặc gượng ép không phù hợp với đặc thù của môn học.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tiếng Việt ở tiểu học

Ví dụ: Bài TĐ Làm việc thật là vui(lớp 2): HS luyện đọc, tìm hiểu bài/ kết hợp gợi ý HS liên hệ: “Qua bài văn, em có nhận xét gì về cuộc sống quanh ta”? ( Mọi vật, mọi người đều làm việc nhộn nhịp và vui vẻ…). Từ đó liên hệ về ý thức BVMT: Đó là môi trường sống có ích đối với thiên nhiên và con người chúng ta.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tiếng Việt ở tiểu học

3. Nội dung tích hợp GD BVMT trong môn Tiếng Việt:
* Lớp 1:
1.Giới thiệu về một số cảnh quan thiên nhiên, gia đình, trường học (MT gần gũi với HS lớp1) qua các ngữ liệu dùng để dạy các kỹ năng: đọc, viết, nghe, nói.
2. Giáo dục lòng yêu quý, ý thức BVMT xanh- sạch – đẹp qua các hành vi ứng xử cụ thể: Bảo vệ cây xanh, giữ gìn về sinh môi trường và danh lam thắng cảnh của quê hương, đất nước.
*Lưu ý về yêu cầu tích hợp giáo dục BVMT môn Tiếng Việt ở lớp 1:( tr. 24- TL)
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tiếng Việt ở tiểu học

* Lớp 2:
1.Giới thiệu thiên nhiên và môi trường, cuộc sống xã hội (ở gia đình, nhà trường, ngoài xã hội) được đề cập đến qua các ngữ liệu dùng để dạy kiến thức và kỹ năng thể hiện ở các phân môn: TĐ, CT, TV, KC, LT&C, TLV, giúp HS hiểu ý nghĩa của MT xanh-sạch – đẹp đối với việc nâng cao chất lượng cuộc sống con người.
2. Giáo dục ý thức BVMT: Không phá hoại môi trường tự nhiên, trồng cây gây rừng và làm đẹp cảnh quan môi trường xung quanh; yêu quý gia đình, bạn bè, quê hương đất nước.
*Lưu ý về yêu cầu tích hợp giáo dục BVMT môn Tiếng Việt ở lớp 2:( tr. 31-TL)

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tiếng Việt ở tiểu học

* Lớp 3:
1. HS hiểu biết một số cảnh quan tươi đẹp của môi trường tự nhiên của các địa phương trên đất nước ta qua các ngữ liệu dùng để dạy kiến thức và kỹ năng thể hiện ở các phân môn: TĐ, CT, TV, KC, LT&C, TLV. HS thấy được tác hại của việc phá hoại môi trường: Gây nên những thiệt hại lớn qua các trận lũ, giông.
2. Giáo dục ý thức BVMT qua các hành động cụ thể: Trồng cây bảo vệ thiên nhiên, góp phần làm đẹp cảnh quan môi trường của quê hương đất nước.
*Lưu ý về yêu cầu tích hợp giáo dục BVMT môn Tiếng Việt ở lớp 3:(tr 39-TL)
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tiếng Việt ở tiểu học

* Lớp 4:
1. Thông qua các ngữ liệu dùng để dạy kiến thức và kỹ năng, thể hiện ở các phân môn TĐ, KC, CT, LT&C, TLV, giúp HS hiểu biết về những cảnh đẹp của tự nhiên, cảnh sinh hoạt trên đất nước và thế giới; có tinh thần hướng thiện, yêu thích cái đẹp; thấy được tác hại của môi trường sống bị ô nhiễm do hoạt động công nghiệp hoặc do khai thác tài nguyên thiên nhiên không có kế hoạch.
2. Giáo dục ý thức bảo vệ thiên nhiên và môi trường sống, chống lại các hành vi làm tổn hại đến môi trường.
*Lưu ý về yêu cầu tích hợp giáo dục BVMT môn Tiếng Việt ở lớp 4:(tr 45-TL)

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tiếng Việt ở tiểu học

* Lớp 5:
1. Thông qua các ngữ liệu dùng để dạy kiến thức và kỹ năng, thể hiện ở các phân môn TĐ, KC, CT, LT&C, TLV, cung cấp cho HS những hiểu biết về đặc điểm sinh thái môi trường, sự giàu có về tài nguyên thiên nhiên.
2. Giáo dục lòng yêu quý, ý thức bảo vệ môi trường, có hành vi đúng đắn với môi trường xung quanh.
*Lưu ý về yêu cầu tích hợp giáo dục BVMT môn Tiếng Việt ở lớp 5:(tr 54-sđd)
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Khoa học ở tiểu học
1. Mục tiêu giáo dục BVMT qua môn Khoa học là gì?
-Cung cấp cho HS những hiểu biết về môi trường sống gắn bó với các em, môi trường sống của con người.
- Hình thành các khái niệm ban đầu về môi trường, môi trường tự nhiên, môi trường nhân tạo, sự ô nhiễm môi trường, bảo vệ môi trường.
- Biết một số tài nguyên thiên nhiên, năng lượng, quan hệ khai thác, sử dụng và môi trường. Biết mối quan hệ giữa các loài trên chuỗi thức ăn tự nhiên.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Khoa học ở tiểu học
- Những tác động của con người làm biến đổi môi trường cũng như sự cần thiết phải khai thác, bảo vệ môi trường để phát triển bền vững.
- Hình thành cho HS những kỹ năng ứng xử, thái độ tôn trọng và BVMT một cách thiết thực, rèn luyện năng lực nhận biết những vấn đề về môi trường..
- Tham gia một số hoạt động BVMT phù hợp với lứa tuổi, thuyết phục người thân, bạn bè có ý thức, hành vi BVMT.

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Khoa học ở tiểu học
2. Môn Khoa học có thể tích hợp giáo dục BVMT theo các phương thức nào?
* Mức độ tích hợp:
- Mức độ toàn phần
- Mức độ bộ phận
- Mức độ liên hệ
*Các nguyên tắc tích hợp:
Nguyên tắc 1: Tích hợp nhưng không làm thay đổi đặc trưng của môn học, không biến bài học bộ môn thành bài học giáo dục môi trường.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Khoa học ở tiểu học

Nguyên tắc 2: Khai thác nội dung GDMT có chọn lọc, có tính tập trung vào chương, mục nhất định, không tràn lan, tùy tiện.
Nguyên tắc 3:
Phát huy cao độ các hoạt động nhận thức tích cực của học sinh và kinh nghiệm thực tế các em đã có, tận dụng tối đa mọi khả năng để học sinh tiếp xúc với môi trường.
Các kiến thức giáo dục môi trường đưa vào bài phải có hệ thống, tránh sự trùng lặp, phải thích hợp với trình độ học sinh, không gây quá tải.

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Khoa học ở tiểu học
3.Hình thức và phương pháp giáo dục BVMT
* Hình thức tổ chức: Trong lớp – ngoài thiên nhiên.
* Phương pháp: Nội dung giáo dục BVMT được tích hợp trong nội dung môn học. Vì vậy các phương pháp giáo dục BVMT cũng chính là các PP dạy học bộ môn. Gợi ý một số phương pháp giáo dục BVMT đạt hiệu quả:
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp thảo luận
- Phương pháp đóng vai
- phương pháp trực quan
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Khoa học ở tiểu học
4. Cách dạy tích hợp nội dung BVMT như thế nào?
- Bước 1: Nghiên cứu kỹ SGK và phân loại các bài học có nội dung hoặc có khả năng đưa giáo dục môi trường vào bài (Bài tích hợp toàn phần, bộ phận hay liên hệ).
- Bước 2: Xác định các kiến thức giáo dục môi trường đã được tích hợp vào bài(nếu có). Bước này quan trọng để xác định các phương pháp và hình thức tổ chức cho HS lĩnh hôi kiến thức, kỹ năng về môi trường.
- Bước 3: Xác định các bài có khả năng đưa kiến thức giáo dục môi trường vào bằng hình thức liên hệ, mở rộng, dự kiến các kiến thức có thể đưa vào bài(KT giáo dục MT phải có mối quan hệ lôgic chặt chẽ với các kiến thức có sẵn trong bài học)
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tự nhiên và Xã hội ở tiểu học
1. Anh (chị) hãy xác định: Mục tiêu giáo dục BVMT qua môn Tự nhiên và Xã hội là gì?
a) Kiến thức: Có biểu tượng ban đầu về môi trường tự nhiên, môi trường nhân tạo. Biết và kể được một số hoạt động của con người làm môi trường bị ô nhiễm. Biết và nêu được một số ảnh hưởng của môi trường sống xung quanh đến sức khỏe của con người. Biết được một số biện pháp bảo vệ môi trường.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tự nhiên và Xã hội ở tiểu học
b) Thái độ tình cảm: Yêu quý thiên nhiên, mong muốn được tham gia BVMT sống cho cây cối, con vật và con người. Có thái độ tích cực đối với BVMT, phê phán các hành động phá hoại môi trường, làm ô nhiễm môi trường.
c) Kỹ năng, hành vi:
- Phát hiện ra mối quan hệ giữa các yếu tố của môi trường.
- Tham gia một số hoạt động BVMT phù hợp với lứa tuổi.
- Thuyết phục người thân, bạn bè tham gia bảo vệ môi trường.

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tự nhiên và Xã hội ở tiểu học
2. Các mức độ tích hợp giáo dục BVMT trong môn TN&XH là gì?
Mức độ toàn phần
Mức độ bộ phận
Mức độ liên hệ
3.Một số PP dạy học tích hợp GD BVMT trong môn TN&XH
a)PP thảo luận: Thảo luận cả lớp hoặc thảo luận theo nhóm
- Thảo luận cả lớp: Vấn đề giáo viên cho học sinh thảo luận phải là những vấn đề cần thiết, phù hợp với nội dung tích hợp giáo dục BVMT vào bài học môn Tự nhiên và Xã hội.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tự nhiên và Xã hội ở tiểu học
Ví dụ: Giữ gìn lớp học sạch đẹp (lớp 1), giáo viên có thể cho học sinh cả lớp cùng thảo luận :
+ Giữ gìn lớp học sạch, đẹp có lợi ích gì?
+ Bạn đã làm gì để lớp mình sạch đẹp?
- Thảo luận nhóm:Đây là PP có nhiều ưu điểm.
Khi tổ chức cho HS thảo luận theo nhóm, giáo viên cần chuẩn bị: Nội dung câu hỏi thảo luận, phiếu học tập và các đồ dùng cần thiết cho các nhóm và tổ chức hoạt động nhóm.

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tự nhiên và Xã hội ở tiểu học
b) PP quan sát
c) PP trò chơi
d) PP tìm hiểu điều tra
Ví dụ khi dạy bài: Thân cây (lớp 3), GV có thể cho HS tìm hiểu:
Ở địa phương em có những loại cây gì?
Ở địa phương em, người ta sử dụng thân cây để làm gì?
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Tự nhiên và Xã hội ở tiểu học

* Hình thức tổ chức các hoạt động tích hợp giáo dục BVMT: Không chỉ được thực hiện tích hợp trong các tiết học mà còn được giáo dục thông qua các hoạt động khác như: Thực hành giữ gìn trường lớp sạch sẽ; trang trí lớp học đẹp…

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Đạo đức ở tiểu học
1. Mục tiêu giáo dục BVMT qua môn Đạo đức là gì?
Giáo dục BVMT qua môn Đạo đức nhằm làm cho HS:
- Bước đầu nhận thức được vai trò của môi trường đối với cuộc sống con người và mối quan hệ gữa con người và môi trường; sự cần thiết phải BVMT.
- Góp phần hình thành và phát triển hành vi, thái độ ứng xử đúng đắn, thân thiện với môi trường.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Đạo đức ở tiểu học
- Bước đầu có thói quen gọn gàng ngăn nắp, sạch sẽ và tiết kiệm trong sinh hoạt hằng ngày.
- Biết quan tâm tới môi trường xung quanh, sống hòa hợp gần gũi với thiên nhiên.
- Tích cực tham gia các hoạt động chăm sóc, BVMT phù hợp với lứa tuổi.

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Đạo đức ở tiểu học
2. Anh chị hãy nêu: Phương pháp và hình thức giáo dục BVMT trong môn Đạo đức.
- Dạy học tích hợp giáo dục BVMT trong môn Đạo đức cần theo hướng tiếp cận giáo dục quyền trẻ em và tiếp cận kỹ năng sống.
- Cần phát huy tích cực, chủ động của học sinh qua các phương pháp dạy học phù hợp như trò chơi, thảo luận nhóm, dự án, đóng vai, động não,…
- Chú trọng tổ chức dạy học trong môi trường tự nhiên và gắn với thực tiễn cuộc sống.
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Đạo đức ở tiểu học
*Mức độ tích hợp: Mức độ toàn phần
Mức độ bộ phận
Mức độ liên hệ
VÝ dô: B3- Đ¹o ®øc 4: BiÕt bµy tá ý kiÕn (m® liªn hÖ)
Hoạt động 1: viÖc gi¸o dôc BVMT ®· ®­îc g¾n chÆt chÏ víi quyÒn trÎ em.
Môc tiªu: HS biÕt d­îc quyÒn ®­îc tham gia bµy tá ý kiÕn cña trÎ em vÒ nh­ng vÊn ®Ò liªn quan trong ®ã cã vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng.
TiÕn hµnh: Theo PP ®Æc tr­ng bé m«n.
KÕt luËn: Em cÇn bµy tá ý kiÕn vÒ những vÊn ®Ò liªn quan trong ®ã cã vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng.
TrÎ em cã quyÒn ®­îc bµy tá ý kiÕn...( ®­îc quy ®Þnh trong C«ng ­íc quèc tÕ vÒ quyÒn trÎ em).

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong hoạt động giáo dục NGLL ở tiểu học
1. Một số phương pháp giáo dục BVMT trong hoạt động GDNGLL ở trường tiểu học.
- Phương pháp tổ chức hoạt động GDNGLL trong trường tiểu học rất đa dạng và phong phú. Đó là sự kết hợp hài hòa giữa phương pháp giáo dục và phương pháp dạy học.
- Một số phương pháp giáo dục BVMT trong hoạt động GDNGLL ở trường tiểu học thường được sử dụng đó là:
Phương pháp thảo luận nhóm.
Phương pháp đóng vai.
Phương pháp giải quyết vấn đề.
Phương pháp giao nhiệm vụ.

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Mỹ thuật ở tiểu học

* Trao đổi về: Các phương pháp, hình thức giáo dục BVMT trong môn Mỹ thuật.
* Các PP giáo dục BVMT cần có hai nét chính:
Thứ nhất: Sự thành thạo phương pháp lấy người học làm trung tâm.
Thứ hai: Mỗi GV đều là một nhà môi trường trong giảng dạy lĩnh vực chuyên môn của mình.
* Các hình thức giáo dục BVMT:
Giáo dục VỀ môi trường:
Giáo dục VÌ môi trường
Giáo dục TRONG môi trường
Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Lịch sử & Địa lý ở tiểu học

1.Dạy các dạng bài có nội dung tích hợp giáo dục BVMT như thế nào?
-Thông tin:
* Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục BVMT ở mức độ toàn phần:
Khi dạy học dạng bài này, GV cần ưu tiên lựa chọn các hình thức tổ chức và phương pháp dạy học đề cao sự tiếp xúc trực tiếp với môi trường xung quanh như tổ chức cho học sinh học tập thông qua các hoạt động điều tra, thí nghiệm, thực hành, đóng vai,…
Những bài học tích hợp toàn phần là điều kiện tốt nhất để nội dung giáo dục BVMT phát huy tác dụng đối với học sinh thông qua môn học.

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Lịch sử & Địa lý ở tiểu học

*Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục BVMT ở mức độ bộ phận:
Khi chuẩn bị bài dạy, giáo viên cần: nghiên cứu kỹ nội dung bài học, xác định nội dung giáo dục BVMT tích hợp vào nội dung bài học là gì, thông qua hoạt động nào, cần chuẩn bị thêm tư liệu đồ dùng dạy học gì để việc giáo dục BVMT đạt hiệu quả.
Khi tổ chức dạy học, GV tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý giúp học sinh hiểu, cảm nhận đầy đủ và sâu sắc phần nội dung bài học có liên quan đến giáo dục BVMT một cách nhẹ nhàng, phù hợp và đạt mục tiêu bài học.

Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường
trong môn Lịch sử & Địa lý ở tiểu học

*Dạng bài học tích hợp nội dung giáo dục BVMT ở mức độ liên hệ:
- Khi chuẩn bị bài dạy, GV cần có ý thức tích hợp, đưa ra những vấn đề gợi mở, liên hệ nhằm giáo dục cho học sinh hiểu biết về môi trường, có kỹ năng sống và học tập trong môi trường phát triển bền vững.
- Khi tổ chức dạy học, GV tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu bộ môn, đồng thời lưu ý liên hệ, bổ sung kiến thức GDMT một cách tự nhiên, phù hợp với trình độ nhận thức, khả năng của học sinh, tránh sa đà gượng ép, ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu bài học.