Bài giảng lập trình C

Lập chương trình cho máy tính
Ngôn ngữ lập trình C - Giới thiệu

Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
2
Tài liệu tham khảo
Bài giảng: Kỹ thuật lập trình. Lưu Nguyễn Kỳ Thư, Tân Hạnh. Khoa CNTT2, Học viện CNBCVT.
Ngôn Ngữ Lập Trình C. Quách Tuấn Ngọc. Nhà Xuất Bản Giáo Dục, 1998.
Efficient C programming. Mark Allen Weiss. Prentice Hall, 1998.
Introduction to Computing System, from Bits and Gates to C and Beoynd. Yale N. Patt, Sanjay J. Patel. McGrawHill, 1999.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
3
Một số khái niệm
Computer program –chương trình máy tính là một tập các câu lệnh (instruction) hướng dẫn máy tính làm một số việc nhất định.
Programming language - Ngôn ngữ lập trình là ngôn ngữ để viết chương trình. Có nhiều loại ngôn ngữ lập trình.
Compiler – trình biên dịch, là phần mềm chịu trách nhiệm dịch chương trình viết bằng một ngôn ngữ lập trình sang dạng mã máy.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
4
MACHINE CODE
ASSEMBLER LANGUAGES

HIGH-LEVEL
LANGUAGES
ForTran, COBOL, C, C++,
LISP, Pascal, Java, ...
4GLs
ORACLE, SEQUEL, INGRES, ...
5GLs
artificial intelligence
Các lớp Ngôn ngữ lập trình
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
5
Thuật toán - Algorithm
Tập các lệnh được tổ chức có thứ tự nhằm giải quyết một bài toán hoặc đạt đến một mục tiêu nào đó.
Ví dụ:
hướng dẫn chế biến một món ăn,
hướng dẫn sửa chữa xe máy,
cách giải một bài toán.
…
Algorithm –Thuật toán - Thuật giải
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
6
Thuật giải tốt
Một thuật giải tốt là thuật giải:
chính xác
rõ ràng
đúng
hiệu quả
và có thể bảo trì được.

Chúng ta có thể viết một thuật giải cho máy tính bằng ngôn ngữ bình thường nhưng có thể không rõ ràng. Thay vào đó, chúng ta sẽ dùng ngôn ngữ lập trình (hoặc một ngôn ngữ giả lập ngôn ngữ lập trình gọi là mã giả pseudocode)
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
7
Tính điểm trung bình môn học
Nhập: điểm thực hành Vật Lý, điểm bài tập, điểm bài kiểm tra giữa học kỳ, điểm bài kiểm tra cuối học kỳ.
Điểm hệ số
Thực hành : 8 2
bài tập: 9 2
KT giữa kỳ: 8 4
KT cuối kỳ: 8 6

Tổng cộng: TONG = 8*2 + 9*2 + 8*4 + 8*6
Điểm trung bình: TB = TONG/(2+2+4+6)
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
8
Sơ đồ xử lý
Sử dụng sơ đồ xử lý để minh họa quá trình xử lý một chương trình.
start,stop
condition expression
process
data
flow
Bài tập: dùng sơ đồ để biểu diễn bài toán nhập và tính điểm trung bình.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
9
Ngôn ngữ lập trình C
có thể đọc và viết mã chương trình trên hầu hết các hệ thống.
chuyển lên C++ và có thể viết các kịch bản CGI (CGI script) cho các Website.
C là ngôn ngữ biên dịch (complied language).
Viết chương trình bằng ngôn ngữ C bằng các chương trình soạn thảo (Notepad, copy con, các công cụ viết chương trình)
Không dùng các chương trình soạn thảo văn bản (vd:Word, WordPad)
Hello
C
Compiler
Lập chương trình cho máy tính
Ngôn ngữ lập trình C – Khái niệm cơ sở
Biến, Hằng, Toán tử, Kiểu dữ liệu cơ sở, Các phép toán và Các từ khóa


Lê Hà Thanh
Học kỳ 2, 2004-2005
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
11
Chương trình C đầu tiên
#include

int main()
{
printf(“Hello ");
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
12
Chương trình C
#include
khai báo sử dụng thư viện xuất/nhập chuẩn (standard I/O library). Các thư viện khác: string, time, math…
int main()
khai báo hàm main(). Chương trình C phải khai báo (duy nhất) một hàm main(). Khi chạy, chương trình sẽ bắt đầu thực thi ở câu lệnh đầu tiên trong hàm main().
{ … }
mở và đóng một khối mã.
printf
hàm printf() gửi kết xuất ra thiết bị xuất chuẩn (màn hình). Phần nằm giữa “…“ gọi là chuỗi định dạng kết xuất (format string)
return 0;
ngừng chương trình. Mã lỗi 0 (error code 0) – không có lỗi khi chạy chương trình.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
13
Mở rộng 1
#include

int main()
{
int a, b, c;
a = 5;
b = 7;
c = a + b;
printf(“%d + %d = %d “, a, b, c);
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
14
Biến (variable)
dùng để giữ các giá trị.
Khai báo: ;

vd: int b;

Gán giá trị vào biến:
= ;

vd: b = 5;

Sử dụng biến:

printf(“%d + %d = %d “, a, b, c);
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
15
Mở rộng 2
#include

int main()
{
int a, b, c;
printf(“Nhap so thu nhat: “);
scanf(“%d”, &a);
printf(“Nhap so thu hai: “);
scanf(“%d”, &b);
c = a + b;
printf(“%d + %d = %d “, a, b, c);
return 0;
}
Nhap so thu nhat:
Nhap so thu hai:
5 + 7 = 12
5
7
5
7
12
a
b
c
C:> tong.exe
C:>_
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
16
Chú ý
C phân biệt chữ hoa/chữ thường do đó phải viết đúng tên lệnh.
vd: printf chứ không phải là Printf, pRintf, PRINTF.

Trong câu lệnh scanf() để lấy giá trị vào biến, phải luôn dùng dấu & trước tên biến.

Khi gọi các hàm phải khai báo các tham số đúng vị trí và đầy đủ.

Phải khai báo biến trước khi sử dụng trong chương trình.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
17
Các Toán tử
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
18
Các toán tử so sánh và toán tử logic
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
19
Các kiểu dữ liệu cơ bản
Integer: int (các giá trị nguyên 4-byte)
Floating point: float (các giá trị dấu chấm động 4-byte)
Character: char (ký tự 1-byte)
Double: double (dấu chấm động 8-byte)
Short: short (số nguyên 2-byte)
unsigned short (số nguyên không dấu)
unsigned int
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
20
Biến và hằng số
Biến số (variable) được dùng để giữ các giá trị và có thể thay đổi các giá trị mà biến đang giữ

Khai báo: varname;
Vd:
int i;
float x, y, z;
char c;

Gán giá trị cho biến: = ;
vd:
i = 4;
x = 5.4;
y = z = 1.2;
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
21
Hằng số
Hằng số (constant) giá trị không thay đổi trong quá trình sử dụng.

Khai báo hằng:
#define

vd:
#define TRUE 1
#define FALSE 0
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
22
Kiểu và chuyển kiểu (typecasting)
C cho phép chuyển đổi kiểu dữ liệu cơ bản trong khi đang tính toán.
ví dụ:
void main()
{
float a;
int b;
b = 10/3;
a = (float)10/3;
printf(“a = %f b = %d ”, a, b);
}

Chú ý: khi thực hiện chuyển kiểu có thể gây ra mất ý nghĩa dữ liệu
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
23
Định nghĩa kiểu (typedef)
Có thể định nghĩa các kiểu riêng bằng lệnh typedef.

vd:
#define TRUE 1
#define FALSE 0
typedef int boolean;

void main() {
boolean b;
b = FALSE;
/*...*/
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
24
Các phép toán số học
+ - / *
%: phép chia lấy phần dư trong số nguyên. (modulo).
i = i + 1; i++; ++i;
i = i – 1; i--; --i;
i = i + 3; i += 3;
i = i * j; i *= j;
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
25
Mở rộng 1
#include

int main()
{
int a, b, c;
a = 5;
b = 7;
c = a + b;
printf(“%d + %d = %d “, a, b, c);
return 0;
}
Lập chương trình cho máy tính
Các cấu trúc điều khiển

Lê Hà Thanh
Học kỳ 2, 2004-2005
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
27
Câu lệnh điều kiện if
if ()
{
/* cac lenh thuc hien neu dieu kien dung */
}
…

expression
statement(s)
Next statement
True
False
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
28
Ví dụ
#include

int main() {
int b;

printf("Enter a value:");
scanf("%d", &b);
if (b < 0)
printf("The value
is negative ");
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
29
if … else …
if ()
{
/* cac lenh thuc hien neu dieu kien dung */
}
else
{
/* cac lenh thuc hien neu dieu kien sai */
}
…

expression
statement1
Next statement
True
False
statement2
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
30
Ví dụ
…
printf(“1/X is: “);
if(X)
printf(“ %f ”, 1/X);
else
printf(“ undefined ”);
…
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
31
Lỗi đơn giản nhưng dễ phạm
#include

int main() {
int b;

printf("Enter a value:");
scanf("%d", &b);
if (b == 5)
printf(“b is "); printf( “5 ”);
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
32
Lỗi đơn giản nhưng dễ phạm
printf(“1/X is: “);
if(X < 0) ;
printf(“ X is negative ”);
…
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
33
Ví dụ: Kiểm tra nhiều điều kiện
#include
int main() {
int b;

printf("Enter a value:");
scanf("%d", &b);
if (b < 0)
printf("The value is negative ");
else if (b == 0)
printf("The value is zero ");
else
printf("The value is positive ");
return 0;
}

Bài tập: Viết chương trình giải phương trình bậc nhất:
ax + b = 0. Biện luận các điều kiện có nghiệm của phương trình.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
34
Điều kiện lồng nhau
Câu lệnh if có thể được lồng vào nhau.
if ( X >= 0 ) {
if ( Y < 0 )
Y = Y + sqrt(X);
}
else
Y = Y + sqrt(-X);

Tuy nhiên, cần chú ý đến thứ tự các cặp lệnh if … else … khi lồng các lệnh if. Nếu không sẽ phát sinh lỗi.
if ( X >= 0 )
if ( Y < 0 )
Y = Y + sqrt(X);
else
Y = Y + sqrt(-X);

Bài tập: Viết chương trình giải phương trình bậc 2:
ax^2 + bx +c = 0. Chú ý các điều kiện có nghiệm.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
35
Lặp - lệnh while
while (bieu thuc dieu kien)
{cac lenh}
Khi biểu thức điều kiện (expression) còn khác 0 (TRUE), lệnh (statement) tiếp tục được thực hiện. Nếu expression bằng 0 (FALSE), lệnh while dừng và chương trình sẽ gọi lệnh kế tiếp sau while.
Nếu lúc đầu expression bằng 0 thì (statement) trong while không bao giờ được gọi thực hiện.
expression
statement(s)
Next statement
True
False
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
36
Ví dụ
In bảng đổi nhiệt độ từ độ Fahrenheit (oF) sang độ Celcius (oC).

#include

int main() {
int a = 0;
while (a <= 100) {
printf("%4d degrees F = %4d degrees C ",a, (a - 32)*5/9);
a = a + 10;
}
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
37
Lặp - lệnh for
for (initialization; test; adjustment)
{statement(s)}
Khởi động. Sau đó, nếu điều kiện (test) khác 0: lệnh (statement) được thi hành, lệnh điều chỉnh lại “biến đếm” được gọi thi hành.
test
statement(s)
Next statement
True
False
adjustment
initialization
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
38
Ví dụ
Bài toán đổi nhiệt độ. Yêu cầu: hiển thị nhiệt độ chính xác đến con số thập phân sau dấu phẩy.

#include

int main() {
float a = 0;
int i;
for(i=0; i<=100; i+=10) {
printf("%6.2f degrees F = %6.2f degrees C ",
a, (a - 32.0) * 5.0 / 9.0);
a = a + 10;
}
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
39
Lặp - lệnh do while
do
{statement(s)}
while (expression) ;
Thực hiện lệnh (statement). Kiểm tra biểu thức điều kiện (expression). Nếu (expression) bằng 0, dừng. Nếu không, thực hiện (statement).
Lệnh do while thực hiện (statement) ít nhất một lần.
expression
statement(s)
Next statement
True
False
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
40
Ví dụ - giao diện chương trình
#include
#include
#define PTB1 1
#define PTB2 2
#define STOP 3

int main()
{
int i;
do {
clrscr(); // xoa man hinh
printf(“ Chuong trinh giai phuong trinh bac thap ”);
printf(“ 1. Giai phuong trinh bac 1: ax + b = 0 ”);
printf(“ 2. Giai phuong trinh bac 2 : ax^2 + bx + c = 0 ”);
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
41
printf(“ 3. Thoat chuong trinh ”);
printf(“ Chon muc so (1/2/3) ? “);
scanf(“%d”, &i);
if(i == PTB1)
printf(“Giai phuong trinh bac 1: hien chua co ”);
else if(i == PTB2)
printf(“Giai phuong trinh bac 2: chua cai dat ”);
} while (i != STOP);

return 0;
}

Bài tập: Ghép chương trình trên với hai chương trình trong bài tập 1 và 2
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
42
break
dùng để thoát khỏi vòng lặp giữa chừng.

cú pháp:
break;

Thường sử dụng cùng với lệnh if để kiểm tra điều kiện dừng trước khi dùng lệnh break.

Bài tập: Viết chương trình nhập vào một số rồi tìm số nguyên tố đầu tiên lớn hơn số vừa nhập

Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
43
Tìm số nguyên tố lớn
#include
#define TRUE 1
main(void)
{
unsigned long int Divisor, PossiblePrime;
int FoundPrime;

printf(“Enter the starting number: “);
scanf(“%lu”, &PossiblePrime);
if(PossiblePrime <= 2)
PossiblePrime = 2;
else
if(PossiblePrime !=3 )
{
if(PossiblePrime %2 == 0)
PossiblePrime++; /* Need an odd number */
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
44
for( ; ; PossiblePrime += 2)
{
FoundPrime = !TRUE;
for(Divisor = 3;PossiblePrime % Divisor;Divisor += 2)
if(Divisor * Divisor > PossiblePrime)
{ FoundPrime = TRUE;
break;
}
if (FoundPrime)
break;
}
}
printf(“Next largest prime is %lu ”, PossiblePrime);
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
45
continue
bỏ qua các lệnh kế tiếp trong một vòng lặp và bắt đầu vòng lặp tiếp theo.

cú pháp:
continue;

chỉ áp dụng với lệnh lặp.

Bài tập: Viết chương trình nhập vào một số và tìm ra tất cả các thừa số nguyên tố của số đó.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
46
Tìm thừa số nguyên tố
#include

main(void)
{
unsigned long NumberToFactor, PossibleFactor, UnfactoredPart;

printf(“Enter the number to factor: “);
scanf(“%lu”, &NumberToFactor);

PossibleFactor = 2;
UnfactoredPart = NumberToFactor;

while(PossibleFactor * PossibleFactor <= UnfactoredPart)
{
if(UnfactoredPart % PossibleFactor == 0)
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
47
{ /* Found a factor */
printf(“%lu”, PossibleFactor);
UnfactoredPart /= PossibleFactor;
continue;
}
/* No factor: try next factor */
if(PossibleFactor == 2)
PossibleFactor = 3;
else
PossibleFactor += 2;
}
/* print last factor */
printf(“%lu ”, UnfactoredPart);
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
48
Lệnh switch
Bài tập:
Viết chương trình lấy ngẫu nhiên 1000 số nguyên và đếm số lần xuất hiện ở hàng đơn vị các số chẵn (2, 4, 6, 8), số lẻ (1, 3, 5, 7, 9) và số 0.

Nếu chúng ta dùng cấu trúc lệnh if ... else ... if … thì phức tạp và có thể đòi hỏi nhiều phép thử.
Lý do: if ... else ... : rẽ nhánh hai chiều.

Thử cài đặt bài toán bằng if...else...
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
49
Lệnh switch
Dùng lệnh switch để cài đặt cơ chế rẽ nhánh nhiều chiều.
cú pháp:
switch()
{
case case1:
case case2:
;
break;
/* … */
case casen:
;
break;
default:
;
break;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
50
Giải bài bằng switch
#include
#include
#include

int main(void)
{ int n;
int n_even = n_odd = n_zero = 0;

randomize();
for(int i=0; i<1000; i++)
{ n = random(1000);
switch (n%10) {
case 2:
case 4:
case 6:
case 8:
n_even++;
break;
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
51
case 1:
case 3:
case 5:
case 7:
n_odd++;
break;
case 0:
n_zero++;
break;
}
}
// print out the summary
printf(“Number of even_eding number: %d ”
Number of odd_ending number: %d ”
Number of zero_ending number: %d ”,
n_even, n_odd, n_zero);
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
52
Một số toán tử và lệnh khác
Toán tử ‘,’ được dùng để khởi động nhiều biến trong vòng lặp.
Ví dụ:
for(i = 0, j = 0; i < 5; i++, j += i++)
printf(“i = %d, j = %d, i+j = %d ”, i, j, i+j);

Kết quả là: ????

Toán tử ba ngôi
? :

Ví dụ:
Max = (Y > Z) ? Y : Z;
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
53
Một số toán tử và lệnh khác
Lệnh goto cho phép nhảy không điều kiện đến bất kỳ nơi nào trong chương trình.
Cú pháp:
goto

Ví dụ: xem chương trình ví dụ.

Lệnh goto làm mất cấu trúc chương trình.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
54
Từ khóa của C
auto break case char
const continue default do
double else enum extern
float for goto if
int long register return
short signed sizeof static
struct switch typedef union
unsigned void volatile while

Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
55
Từ khóa của C
#define để khai báo hằng số và …
typedef để khai báo kiểu dữ liệu riêng

Toán tử sizeof xác định số byte được dùng để chứa một đối tượng

ví dụ:
typedef unsigned long int Int32;
/* ... */
int x;
x = sizeof(Int32); // x = 4
Lập chương trình cho máy tính
Hàm (function)

Lê Hà Thanh
Học kỳ 2, 2004-2005
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
57
Hàm (function)
Sản xuất bằng cách lắp ghép các module: các module được lắp ghép lại thành sản phẩm, các module có thể được cải tiến nhưng không ảnh hưởng đến các module khác trong sản phẩm.

Với chương trình máy tính
Phân chia chương trình thành các phần nhỏ - các chương trình con (routine) hay còn gọi là các hàm (function)
Cách tiếp cận phân tích bài toán theo hướng top-down: xác định chức năng của các hàm.
Các hàm có thể được dùng lại nhiều lần  thành lập các thư viện hàm. (vd: stdio, stdlib, conio, math, string,…)
Một chương trình C là một tập hợp các hàm tương tác bằng cách gọi lẫn nhau và truyền các thông tin qua lại giữa các hàm.
Với chương trình đơn giản, tất cả các xử lý nên được đặt trong hàm main.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
58
Các thành phần của hàm
Tên hàm (name)
danh sách tham số (list of parameters)
kiểu trả về (return type)
thân hàm (function body)
lệnh trả về (return)

function_name ()

Các hàm phải được khai báo trước khi được gọi thi hành.
giao diện (interface) của hàm
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
59
Thành phần của hàm – Tên hàm
Tên hàm là một định danh (identifier), do đó nó tuân theo các quy định của ngôn ngữ C cho định danh. (xem bảng các toán tử)

Nên đặt tên có ý nghĩa.

Không đặt tên trùng với tên các hàm hệ thống trong C hoặc các từ khóa của C.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
60
Danh sách tham số
Danh sách tham số xác định các đối số được đưa vào hàm.

Các đối số được khai báo trong phần mô tả cài đặt của hàm thì được gọi là các tham số hình thức (formal parameters).

Mỗi tham số hình thức là một cặp: . Từ khoá void có thể được dùng nếu không có tham số hình thức nào cần khai báo. Các tham số trong các hàm khác nhau có thể trùng tên.

Khi gọi hàm, các đối số đưa vào hàm phải đầy đủ và đúng kiểu như đã khai báo.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
61
Ví dụ
/* ... */
float max(float x, float y)
{
return (x > y ? x : y);
}
/*…*/

int main()
{
float z = 4.7;
float x = max(4.5, z);
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
62
Giá trị trả về (return value)
Một hàm được phép trả về cho phần chương trình gọi nó một giá trị: giá trị trả về.

Chương trình gọi hàm có thể sử dụng giá trị trả về.

Một số hàm không cần trả về các giá trị. Từ khóa void được dùng trong khai báo giá trị trả về của các hàm này.

Kiểu int sẽ là kiểu của trị trả về nếu không chỉ rõ kiểu giá trị trả về trong khai báo hàm.

ví dụ:
afunction() { /*…*/ }

Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
63
Thân hàm (function body)
{ /* các đoạn mã trong thân hàm */ }

Các biến có thể được khai báo bên trong hàm  biến cục bộ (local variable)

Biến cục bộ không được trùng tên với tham số hình thức trong khai báo hàm.

Các biến cục bộ chỉ có giá trị trong phạm vi của hàm.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
64
Phạm vi truy cập của biến
Phạm vi truy cập (scope) của biến xác định vùng chương trình có thể truy cập đến biến.

Biến được khai báo trong khối lệnh (nằm giữa { }) có thể được truy cập bởi các lệnh nằm trong cùng khối và các lệnh thuộc các khối con.

Biến được khai báo “ngoài cùng” có phạm vi truy cập trong toàn chương trình  biến toàn cục (global variables).

Biến cục bộ (local variable) được khai báo và sử dụng trong phạm vi một khối lệnh và các khối lệnh con.

Biến thuộc phạm vi trong cùng được tham chiếu đến đầu tiên.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
65
Ví dụ
int i=1; /* i là biến toàn cục vì nằm ở ngoài các khối lệnh */

{ /* block A */
int i=2;
printf (“%d ”, i); /* outputs 2 */ }
{ /* Block B */
int i=3;
printf (“%d ”, i); /* outputs 3 */

{ /* Block C */
int i=4;
printf (“%d ”, i); /* outputs 4 */ }
{ /* Block D */
printf (“%d ”, i); /* outputs 3 */ }
}
{ /* Block E */
printf (“%d ”, i); /* outputs 1 */ }
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
66
Lệnh return
kết thúc hàm và trả quyền điều khiển về cho phần chương trình có lời gọi hàm.

cú pháp:
return Expr;

hoặc
return;

hàm tự kết thúc khi thực hiện hết lệnh cuối cùng.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
67
Truyền tham số khi gọi hàm
Truyền tham chiếu (call by reference): các tham chiếu đến các tham số hình thức là tham chiếu đến các đối số. Giá trị của các đối số có thể được thay đổi từ xử lý bên trong hàm.

Truyền giá trị (call by value): các đối số đưa vào hàm được chép vào các tham số hình thức. Các giá trị của các đối số được sử dụng trong hàm nhưng những thay đổi của tham số hình thức trong hàm không làm thay đổi giá trị của các đối số truyền vào.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
68
Truyền giá trị
/* Swapping routine that doesn’t work */
#include

void Swap(int x, int y)
{ int Temp;

Temp = x;
x = y;
y = Temp;
}

main(void)
{ int Left, Right;

Left = 5; Right = 7;
Swap(Left, Right);
printf(“Left = %d, Right = %d ”, Left, Right);
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
69
Tại sao truyền giá trị không làm thay đổi giá trị đối số
main#1::Left = 5
main#1::Right = 7
Swap#1::Temp = ?
Swap#1::x = 5
Swap#1::y = 7
M1
M2
M3
M4
M5
main#1::Left = 5
main#1::Right = 7
Swap#1::Temp = 5
Swap#1::x = 7
Swap#1::y = 5
M1
M2
M3
M4
M5
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
70
Truyền bằng tham chiếu
/* Swapping routine that does work */
#include
void Swap(int &x, int &y)
{
int Temp;

Temp = x;
x = y;
y = Temp;
}

main(void)
{
int Left, Right;

Left = 5; Right = 7;
Swap(Left, Right);
printf(“Left = %d, Right = %d ”, Left, Right);
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
71
Tại sao truyền bằng tham chiếu làm thay đổi giá trị đối số
main#1::Left = 5
main#1::Right = 7
Swap#1::Temp = ?
Swap#1::x
Swap#1::y
M1
M2
M3
M4
M5
main#1::Left = 7
main#1::Right = 5
Swap#1::Temp = 5
Swap#1::x
Swap#1::y
M1
M2
M3
M4
M5
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
72
Khai báo hàm trước (Prototyping)
Function prototype: khai báo trước dạng hàm (kiểu trả về, tên hàm, danh sách tham số) sẽ được gọi trong đoạn mã.

Phép kiểm tra kiểu sẽ không phát sinh lỗi nếu các hàm được khai báo trước.

Ví dụ:
trong ví dụ về khai báo hàm

int Max(int x, int y);
int Min(int x, int y);
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
73
Sử dụng hàm như tham số.

Ví dụ:
bài tập viết chương trình giải phương trình bậc hai.

…
x1 = (-b + sqrt(delta))/(2*a);
…
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
74
Dừng chương trình và mã lỗi
Thông thường main trả về giá trị kiểu int

có thể sử dụng khai báo: void main()

Nên sử dụng giá trị trả về để kiểm soát xử lý của chương trình.

Sử dụng hàm exit(); để dừng chương trình và trả về mã lỗi.

Nên xây dựng một đoạn chương trình con làm nhiệm vụ bắt lỗi trong quá trình chạy.
Lập chương trình cho máy tính
Đệ Quy

Lê Hà Thanh
Học kỳ 2, 2004-2005
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
76
Đệ quy
Ví dụ: Viết chương trình nhập số tự nhiên n và tính giai thừa : n!.
Giải quyết bài toán bằng vòng lặp

#include

unsigned long int factorial(int n)
{ unsigned long f = 1;
for (int i = 1; i<=n; i++)
f *= i;
return f;
}

int main(void)
{ int n;

printf(“Nhap n:”); scanf(“%d”, &n);
printf(“n! = %d! = %l ”, n, factorial(n));
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
77
Đệ quy
Một hàm được gọi là đệ quy nếu như trong quá trình xử lý, hàm này có một lời gọi đến chính nó.
Giải quyết bài toán bằng đệ quy

#include

unsigned long int factorial(int n)
{ if(n==0)
return 1;
return (n* factorial(n-1));
}

int main(void)
{ int n;

printf(“Nhap n:”); scanf(“%d”, &n);
printf(“n! = %d! = %l ”, n, factorial(n));
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
78
Lời gọi hàm đệ quy và Điều kiện dừng của thuật giải đệ quy

Bài toán giải bằng thuật giải đệ quy phải có điều kiện dừng.

Thuật toán đệ quy trên máy tính có thể bị giới hạn bởi dung lượng bộ nhớ do lời gọi hàm liên tiếp.
factorial (4)
factorial (3)
factorial (2)
factorial (1)
main
Hãy vẽ sơ đồ tiến trình gọi hàm khi thực hiện tính dãy fibonacci bằng đệ quy.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
79
Bài toán Tháp Hà Nội
Có 3 cái cột và một chồng đĩa ở cột thứ nhất. Hãy chuyển chồng đĩa sang cột thứ ba với điều kiện mỗi lần di chuyển chỉ một đĩa và các đĩa bé luôn nằm trên đĩa lớn.

Truyền thuyết: lúc thế giới hình thành, trong ngôi đền thờ Brahma có một chồng 64 cái đĩa. Mỗi ngày, có một thầy tu di chuyển một đĩa. Đến khi hết đĩa thì đó là ngày tận thế.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
80
Thuật giải
Chuyển (n-1) đĩa sang cột trung gian.
Chuyển đĩa lớn nhất sang cột đích.
Chuyển (n-1) đĩa từ cột trung gian sang cột đích.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
81
Cài đặt bằng đệ quy
MoveDisk(disk_number, starting_post, target_post,
intermediate_post)
{
if(disk)number > 1)
{
MoveDisk(disk_number-1, starting_post,
intermediate_post, target_post);
printf(“Move disk number %d, from post %d to post %d. ”,
disk_number, starting_post, target_post);
MoveDisk(disk_number-1,intermediate_post, target_post, starting_post);
}
else
printf(“Move disk number 1 from post %d to post %d. ”, starting_post, target_post);
}
Lập chương trình cho máy tính
CON TRỎ


Lê Hà Thanh
Học kỳ 2, 2004-2005
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
83
Con trỏ
Biến con trỏ

Khai báo biến con trỏ

Địa chỉ và giá trị

Truyền tham chiếu trong lời gọi hàm
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
84
Truyền tham số qua trị
#include

void move_one(int x, int y)
{
x = x-1;
y = y+1;
}

int main(void)
{
int a = 4, b = 7;
move_one(a, b);
print(“%d, %d ”, a, b);
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
85
Bộ nhớ
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
86
Giá trị biến và địa chỉ trong bộ nhớ
Biến là tên các vùng nhớ được dùng để giữ các giá trị.
Hàm move_one(a, b) cần truy cập vào các vị trí nhớ của a và b cũng như các giá trị của a và b.

Bằng cách nào?
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
87
Kiểu dữ liệu Con trỏ
Một biến kiểu con trỏ (pointer) chứa một tham chiếu (reference) đến một biến loại khác. Nói khác đi, biến con trỏ chứa địa chỉ ô nhớ của một biến.

int x;
int* xp; /* con tro tro toi mot so nguyen */

x = 4;
xp = &x;
4
1024:
x
1024:
xp
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
88
Sử dụng Con trỏ
truy cập vùng nhớ được chỉ bởi một con trỏ

xp = &x; /* gán địa chỉ x vào xp */
*xp = 15; /* gán giá trị 15 vào biến x */
*xp = *xp + 1; /* cộng 1 vào x */
15
1024:
x
1024:
xp
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
89
Sử dụng con trỏ như tham số
#include
void move_one(int* xPtr, int* yPtr)
{
*xPtr = *xPtr-1;
*yPtr = *yPtr+1;
}
int main(void)
{
int a, b;
a=4; b=7;
move_one(&a, &b);
print(“%d, %d ”, a, b);
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
90
Bộ nhớ
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
91
Khai báo, toán tử và sử dụng trong hàm

Khai báo kiểu dữ liệu con trỏ:
int * “con trỏ đến kiểu int”
float * “con trỏ đến kiểu float”
char * “con trỏ đến kiểu character”

Toán tử
& địa chỉ của một đối tượng
* giá trị của vùng nhớ biến con trỏ chỉ đến

Con trỏ được dùng như tham số hình thức trong khai báo hàm để truyền và lấy các đối số có giá trị thay đổi.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
92
scanf
int x, y;

printf(“%d %d %d”, x, y, x+y);

Sử dụng hàm scanf

scanf(“%d %d %d”, x, y, x+y); /* ??? */
scanf(“%d %d”, &x, &y);
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
93
Sử dụng Con trỏ
để lấy các giá trị kết xuất của một hàm.
ví dụ: hàm move_one(…)

để lấy nhiều giá trị “trả về” từ một hàm.
ví dụ: hàm scanf()

tạo các cấu trúc dữ liệu động.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
94
Hàm swap
void swap(int *px, int *py)
{
int temp;
temp = *px;
*px = *py;
*py = temp;
}

main(void)
{
int a, b;
a=2; b=9;
swap(&a, &b);
}
Lập chương trình cho máy tính
MẢNG


Lê Hà Thanh
Học kỳ 2, 2004-2005
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
96
Hàm swap
void swap(int *px, int *py)
{
int temp;
temp = *px;
*px = *py;
*py = temp;
}

main(void)
{
int a, b;
a=2; b=9;
swap(&a, &b);
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
97
Mảng
Mảng là tập hợp các giá trị cùng kiểu.
Khai báo:
typename arrayname[array_size];

số phần tử trong mảng: array_size;

int a[array_size];
n = array_size;





Truy cập phần tử mảng qua chỉ số của phần tử: i
array[i]; // 0 <= i <= array_size-1, i N0

a
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
98
Chú ý
C không kiểm tra giới hạn của chỉ số truy cập phần tử mảng. Truy cập đến phần tử i>=array_size không có cảnh báo, nhưng giá trị không kiểm soát được.

Kích thước mảng phải là một hằng số.

Kích thước mảng có thể được khai báo tường minh hoặc thông qua một giá trị định nghĩa trước (#define)

Các khai báo sau đây là hợp lệ
int Squares[5] = {0,1,4,9,16};
int Squares[5] = {0,1,4};
int Squares[] = {0,1,4,9,16};
int Squares[];
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
99
Chú ý
Không thể thực hiện các thao tác chép nội dung một mảng sang mảng khác.
Chép từng phần tử mảng
char A[3]={‘a’,’b’,’c’};
char B[3];
B = A; // ???
for(int i=0; i<3; i++)
B[i] = A[i];
hoặc chép khối bộ nhớ (sẽ được đề cập sau)
Không dùng phép so sánh trực tiếp (==) nội dung trong hai mảng.
Phép so sánh (A==B) so sánh địa chỉ hai vùng nhớ mà A và B chỉ đến.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
100
Chú ý
Các phần tử trong mảng được dùng như các biến đơn thông thường.

// nhap gia tri cho cac phan tu mang
float a[4];
for(int i=0; i<4; i++)
{
printf(“a[%d]=“,i);
scanf(“%f”, &a[i]);
}

Chỉ số của phần tử mảng phải thuộc kiểu nguyên (int, short int, long int, char)
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
101
Mảng trong hàm
#include
#define SIZE 5

void getArray(int *a, int size);

main()
{int an_array[SIZE];
getArray(an_array, SIZE);
return 0;
}

void getArray(int *a, int size)
{for(int i=0; i printf(“a[%d]=“);
scanf(“%d”, &a[i]);
}
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
102
Mảng nhiều chiều
Khai báo mảng 2 chiều:

type name[row_size][column_size];






int SumSquares[2][3] = { {0,1,4}, {1,2,5} };
int SumSquares[2][3] = { 0,1,4,1,2,5 };
int SumSquares[2][3] = { {0,1,4} };
int SumSquares[ ][3] = { {0,1,4}, {1,2,5} };
int SumSquares[ ][3] = { {0,1, }, {1} };
int SumSquares[ ][3];
0
1
4
1
2
5
SumSquares
0
1
4
1
2
5
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
103
Nhập Mảng 2 chiều
#define MAX_STUDENT 5
#define MAX_SUBJECT 6

int StudentScore[MAX_STUDENT][MAX_SUBJECT];

void read_Score(int Score[MAX_STUDENT][MAX_SUBJECT],
int nStudents, int nSubjects)
{
int i,j;
for(i=0; i for(j=0; j scanf(“%d”, &Score[i][j]);
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
104
Hàm truy cập, in Mảng 2 chiều
void print_Score(int Score[MAX_STUDENT][MAX_SUBJECT],
int nStudents, int nSubjects)
{
int i,j;

for(i=0; i {
for(j=0; j printf(“%2d ”, &Score[i][j]);
printf(“ ”);
}
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
105
Chương trình
main(void)
{
int nStudents, nScores;

scanf(“%d %d”, &nStudents, &nScores);
if(nStudents <= MAX_STUDENT &&
nScores <= MAX_SCORES)
read_Score(StudentScore, nStudents, nScores);

print_Score (StudentScore, nStudents, nScores);

return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
106
Biểu diễn mảng 2 chiều

0
1
4
1
2
5
StudentScores
0
1
4
1
2
5
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
Student1
Student2
Student1
Student2
Student3
Student4
Student5
Lập chương trình cho máy tính
KÝ TỰ VÀ CHUỖI KÝ TỰ


Lê Hà Thanh
Học kỳ 2, 2004-2005
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
108
Ký tự (character)
Kiểu char:
ký tự “in được” gồm: 26 chữ thường (a..z), 26 chữ hoa (A..Z), 10 chữ số (0..9), khoảng trắng, các ký tự:
! “ # $ % & ‘ ( ) * + , - . / : ; < = > ? @ [ ] ^ _ { | } ~
Các ký tự “không in được”: tab, lert (bell), newline, formfeed,...

các ký tự “in được” đặc biệt: ‘\’, ‘’’, ‘”’

các ký tự “không in được” đặc biệt:
new line
a bell
null character
 backspace
horizontal tab
...
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
109
Nhập xuất Ký tự
scanf
char ch;
scanf(“%c”, &ch);

sử dụng các đoạn macro có trong thư viện
putchar: đưa ký tự ra thiết bị xuất chuẩn (stdout)
putchar(‘ ’);
getchar: lấy ký tự từ thiết bị nhập chuẩn (stdin)
ch = getchar();

getch: lấy trực tiếp ký tự từ bàn phím không hiển thị ra màn hình
ch = getch();
getche(): lấy trực tiếp ký tự từ bàn phím và hiển thị ký tự ra màn hình.
ch = getche();
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
110
getchar
#include

int main(void)
{
int c;

/* Note that getchar reads from stdin and is line buffered; this means it will not return until you press ENTER. */

while ((c = getchar()) != ` `)
printf("%c", c);

return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
111
putchar
/* putchar example */
#include

/* define some box-drawing characters */
#define LEFT_TOP 0xDA
#define RIGHT_TOP 0xBF
#define HORIZ 0xC4
#define VERT 0xB3
#define LEFT_BOT 0xC0
#define RIGHT_BOT 0xD9

int main(void)
{
char i, j;
/* draw the top of the box */
putchar(LEFT_TOP);
for (i=0; i<10; i++)
putchar(HORIZ);
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
112
putchar(RIGHT_TOP);
putchar(` `);

/* draw the middle */
for (i=0; i<4; i++)
{
putchar(VERT);
for (j=0; j<10; j++)
putchar(` `);
putchar(VERT);

putchar(` `);
}
/* draw the bottom */
putchar(LEFT_BOT);
for (i=0; i<10; i++)
putchar(HORIZ);
putchar(RIGHT_BOT);
putchar(` `);

return 0;
}

Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
113
Một số hàm khác
kbhit: kiểm tra có phím bấm

/* khbit example */
#include

int main(void)
{
cprintf("Press any key to continue:");
while (!kbhit()) /* do nothing */ ;
cprintf(" A key was pressed... ");
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
114
Chuỗi ký tự (string)
ChuỗI ký tự

Khai báo biến kiểu chuỗI ký tự.

Làm việc vớI các biến kiểu chuỗI ký tự.
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
115
Ký tự và Chuỗi
Các hằng ký tự
‘s’, ‘N’, ‘9’, ‘%’, ‘ ’, ‘ ‘, ‘’, …

‘’: ký tự null
Các hằng chuỗi ký tự:
“So %d khong la so nguyen to. ”

Các biến kiểu ký tự:

char ch1=‘c’, ch2=‘n’, ch3=‘t’;
printf(“Khoa %c%c%c%c ”, ch1, ch2, ch3, ch3);
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
116
Chuỗi
Một chuỗi là một mảng một chiều các ký tự,

char cay[6]={‘m’,’i’,’t’,’’};
printf(“Trong vuon co cay %s ”, cay);

chính xác hơn chuỗi là mảng một chiều các ký tự kết thúc bằng ký tự kết thúc (null-terminated array of char)
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
117
Khởi tạo một chuỗi
char ten[10]={‘h’,’o’,’a’,’h’,’o’,’n’,’g’,’’};

char ten[10];
ten[0]=‘h’; ten[1]=‘o’; ten[2]=‘a’;
ten[3]=‘h’; ten[4]=‘o’; ten[5]=‘n’; ten[6]=‘g’;
ten[7]=’;

char ten[10]=“hoahong”;

char ten[]=“hoahong”;
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
118
Lỗi khi tạo một chuỗi

Chú ý: không có phép gán trong kiểu dữ liệu chuỗi
như thế này là sai

char ten[10];
ten = “hoahong”;

Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
119
Chú ý
Không :
sử dụng toán tử gán = để chép nội dung của một chuỗi sang chuỗi khác.
char a[4]=“hi”;
char b[4];
b = a; //???

Không:
dùng toán tử == để so sánh nội dung hai chuỗi
char a[] = “hi”;
char b[] = “there”;
if(a==b) //???
{ }
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
120
Làm việc với chuỗi
#include

Với hàm scanf và printf

#include
void main (void)
{
char name[20];
printf (“Enter a name: “);
scanf (“%s”, name); // there is no & before name
printf (“Hello %s ”, name);
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
121
strlen()

size_t strlen(const char *s);

#include
#include

int main(void)
{
char *string = "Borland International";
printf("%d ", strlen(string)); // 21
return 0;
}
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
122
Gán một chuỗi vào chuỗi khác
gán từng ký tự trong chuỗi.
char str[] = “qua mang cut”;
char newstr[30];
for(int i = 0; i newstr[i] = str[i];
newstr[i] = ‘’;

dùng hàm strcpy trong
char *strcpy(char *dest, const char *src);

chép chuỗi src sang chuỗi dest cho đến khi gặp null character
strcpy(newstr, str);
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
123
Ghép chuỗi bằng strcat()
char *strcat(char *dest, const char *src);

Ghép chuỗi src vào cuối chuỗi dest. Chiều dài chuỗi kết quả là strlen(dest) + strlen(src)

char destination[25];
char *blank = " ", *c = “C++“;
char *turbo = "Turbo";

strcpy(destination, turbo);
strcat(destination, blank);
strcat(destination, c);
printf("%s ", destination);
...
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
124
So sánh chuỗi: strcmp()

int strcmp(const char *s1, const char*s2);

kết quả: số âm nếu s1 < s2
0 nếu s1 == s2
số dương nếu s1 > s2

Hàm strncmp()

int strncmp(const char *s1, const char *s2, size_t maxlen);

so sánh hai chuỗi với chiều dài cần so sánh là maxlen
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
125
strncat() và strncopy()
strncpy
char *strncpy(char *dest, const char *src, size_t maxlen);

chép tối đa maxlen ký tự từ chuỗi src sang chuỗi dest

strncat
char *strncat(char *dest, const char *src, size_t maxlen);

ghép tối đa maxlen ký tự trong chuỗi src vào cuối chuỗi dest
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
126
Biến đổi chuỗi sang số
atoi(), atof(), atol():
đổi chuỗi ký tự sang số.

int atoi(const char *s);
double atof(const char *s);
long atol(const char *s);

...
float f;
char *str = "12345.67";

f = atof(str);
printf("string = %s float = %f ", str, f);
...
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
127
Nhập/xuất chuỗi
gets: lấy chuỗi ký tự từ thiết bị nhập chuẩn stdin
puts: đưa chuỗi ký tự ra thiết bị xuất chuẩn stdout

char *gets(char *s);
int puts(const char *s);

vd:
char string[80];

printf("Input a string:");
gets(string);
printf("The string input was: %s ", string);
puts(string);
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
128
Kiểu liệt kê (enumerated type)
Kiểu liệt kê khai báo một tập các hằng số theo thứ tự.

Nếu không có khai báo rõ ràng, các hằng bắt đầu từ giá trị 0.

enum NgayTrongTuan {Hai, Ba, Tu, Nam, Sau, Bay, CN};

enum NgayTrongTuan ngay;
ngay = Hai; // 0

Khai báo giá trị khác cho các hằng.

enum Month {Jan = 1, Feb = 2, Mar, Apr, Jun, July};

Lập chương trình cho máy tính
CẤP PHÁT BỘ NHỚ ĐỘNG


Lê Hà Thanh
Học kỳ 2, 2004-2005
Lập trình C - CNTT2. 2002 - 2005
130
Cấp phát động: malloc() và calloc()
Hàm malloc và calloc cho phép cấp phát các vùng nhớ ngay trong lúc chạy chương trình.

void *malloc( s