Bai 9 VL10CB

BÀI 9. TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC.
ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM

MỤC TIÊU KIẾN THỨC, KỸ NĂNG:
Kiến thức:
Phát biểu được đĩnh nghĩa của lực.
Phát biểu được định nghĩa của tổng hợp lực và phân tích lực.
Phát biểu được quy tắc hình bình hành.
Nêu được điều kiện cân bằng của chất điểm.
Kỹ năng:
Vận dụng được quy tắc hình bình hành để tìm hợp lực của 2 lực đồng quy hay để phân tích một lực thành 2 lực đồng quy.
CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
Giáo viên:
Hình vẽ minh họa.
Học sinh:
Ôn tập kiến thức về lực ở THCS, công thức lượng giác.
PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
Phương pháp:
Phương pháp thuyết trình, đọc sách, thảo luận nhóm, vấn đáp.
Phương tiện:
Các hình vẽ chuẩn bị sẵn.
NỘI DUNG VÀ TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
Chuẩn bị:
Kiểm tra bài cũ: Không kiểm tra bài cũ
Vào bài: (5 phút): ở chương trước chúng ta đã nghiên cứu xong phần Động học chất điểm, Động học chất điểm nghiên cứu sự chuyển động của chất điểm và các vấn đề liên quan, nó cho chúng ta biết nhiều dạng của chuyển động như: chuyển động thẳng đều, thẳng nhanh dần đều, thẳng chậm dần đều, chuyển động tròn đều…và có rất nhiều ứng dụng trong thực tế như: xác định vận tốc và quỹ đạo của một vật, xác định được vị trí của một vật trong không gian…ở chương này chúng ta chỉ nghiên cứu đến sự chuyển động của một chất điểm chứ chưa đề cập đến vấn đề tại sao chất điểm chuyển động được, tại sao chất điểm này chuyển động thẳng đều, chất điểm kia chuyển động có gia tốc, tại sao chất điểm đứng yên…Đó cũng là các vấn đề nghiên cứu của Động lực học chất điểm, nó nghiên cứu mối liên quan giữa chuyển động và lực.
Làm một thí nghiệm để vào bài: thí nghiệm hình 9.4
Nội dung bài mới:
2.1. Lực, cân bằng lực:
Hoạt động 1: nghiên cứu khái niệm lực, cân bằng lực (8 phút):
Hoạt động của HS
Hướng dẫn của GV

Phát biểu: gia tốc của chuyển động là đại lượng xác định bằng thương số giữa độ biến thiên vận tốc
và khoảng thời gian vận tốc biến thiên
.




Khái niệm lực: lực là đại lượng vectơ đặc trưng cho tác dụng của vật này lên vật khác mà kết quả là gây ra gia tốc cho vật hoặc làm cho vật biến dạng.
Câu C1:



Các lực cân bằng là các lực khi tác dụng đồng thời vào một vật thì không gây ra gia tốc cho vật.
Yêu cầu HS phát biểu lại khái niệm gia tốc.


Thuyết trình: vật đang chuyển động mà thay đổi vận tốc thì gia tốc của vật cũng thay đổi theo. Có nhiều cách để thay đổi gia tốc của một vật, một trong các cách đó chính là tác dụng lực lên vật.
Yêu cầu HS phát biểu khái niệm lực.
Yêu cầu HS trả lời câu C1.



Cho ví dụ về trường hợp cân bằng lực: các vật đứng yên như: bông bảng trên bàn là do các lực: trọng lực và phản lực, 2 lực này cân bằng nhau. Dùng hai tay kéo bông bảng về 2 phía ngược nhau sao cho bông bảng không dịch chuyển lúc đó
2 lực tác dụng vào bông bảng đã cân bằng nhau.
Vậy thế nào là các lực cân bằng?
Yêu cầu HS xem hình 9.2 SGK, GV chỉ ra rằng đường thẳng AB gọi là giá của lực
.
Đưa ra khái niệm giá của lực: đường thẳng mang vectơ lực gọi là giá của lực. Hai lực cân bằng là hai lực cùng tác dụng lên một vật, cùng giá, cùng độ lớn và ngược chiều.
Đơn vị của lực là niuton (N).


2.2. Tổng hợp lực:
Hoạt động 2: Tìm hiểu thí nghiệm về tổng hợp lực (15 phút):
Hoạt động của HS
Hướng dẫn của GV

Lắng nghe.









Lắng nghe, chi chép.







Lên bảng vẽ hình.



Lắng nghe.








Trả lời: lực cân bằng với
là lực có cùng phương và ngược chiều với
và có độ lớn bằng độ lớn
.
Vẽ hình.

Nhận xét: đây là hình bình hành,
,
đóng vai trò là 2 cạnh kề nhau của hình bình hành,
là đường chéo.





Câu C3:
GV nhắc lại quy tắc hình bình hành trong toán học. Đó là tính chất căn bản của các đại