Bài 9. Thứ tự kể trong văn tự sự

nhiệt liệt chào mừng
Các thầy cô đến dự giờ môn Ngữ Văn lớp 6D
Giáo viên : Nguyễn Thị Kim Thanh
Trường THCS Quỳnh Mai
*Trắc nghiệm : Chọn đáp án đúng sau mỗi câu hỏi
1. Ngôi kể là gì ?
Kiểm tra bài cũ
A. Vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng để kể chuyện.
B. Vị trí xã hội của nhân vật trong tác phẩm.
C.Vị trí của nhân vật này khi đối thoại với nhân vật khác.
D. Vị trí nhân vật trong không gian và thời gian.
2. Khi kể theo ngôi thứ ba, người kể giấu mình ,có thể kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật . Điều đó đúng hay sai ?
A. Đúng B. Sai
3. Khi kể ở ngôi thứ nhất , người kể trực tiếp kể những điều mắt thấy , tai nghe và có thể trực tiếp phát biểu cảm tưởng, ý nghĩ của mình . Điều đó đúng hay sai ?
A. Đúng B. Sai
A
A
A
Trò chơi ô chữ
1
3
2
1.Tổ hợp từ gồm 9 chữ cái : Ngôi kể của truyện "Thạch Sanh" và " Em bé thông minh" ?
2.Một từ gồm 4 chữ cái: Phương thức biểu đạt chính của các truyện truyền thuyết và cổ tích đã học ?
3.Một từ có 2 chữ cái: Từ còn thiếu trong câu văn sau: Văn tự sự chủ yếu là văn ... người và ... việc.
10

Thứ tự kể trong văn tự sự
Tiết 36
Nêu thứ tự các sự việc trong truyện " Ông lão đánh cá và con cá vàng " ?
1) Giới thiệu gia cảnh ông lão đánh cá.
2) Ông lão bắt được cá vàng, thả cá vàng, cá vàng hứa đền ơn ông.
3) Ông lão về nhà kể cho vợ nghe, mụ vợ bắt ông lão ra biển đòi cá vàng trả ơn.
4) Ông lão ra biển 5 lần , chỉ 4 lần cá đáp ứng yêu cầu, lần thứ 5 cá không đáp ứng.
5) Cuối cùng, mụ trở về thân phận cũ bên cái máng lợn sứt mẻ ...
Thứ tự sù viÖc trong truyÖn “ ¤ng l·o ®¸nh c¸ vµ con c¸ vµng”
Hãy chỉ ra sù viÖc mở đầu , sự việc chØ nguyªn nh©n, sù viÖc thuộc diÔn biÕn , sù viÖc chỉ kÕt qu¶ ?
Nguyên nhân
Diễn biến
Kết quả
Các sự việc trong truyện được kể theo thứ tự nào ? Thứ tự đó tạo nên hiệu quả nghệ thuật gì ?
Các sự việc được kể theo thứ tự tự nhiên (trình tự thời gian)
Việc gì xảy ra trước kể trước, việc gì xảy ra sau kể sau, cho đến hết.
=> Th? t? k? xuụi nh?m nh?n m?nh lòng tham , sự bội bạc ngày càng tăng của mụ vợ .ý nghĩa phê phán du?c thể hiện rõ.
Sự việc mở đầu
Vậy thế nào là kể theo thứ tự tự nhiên
( kể xuôi ) ? Nêu hiệu quả của thứ tự kể xuôi ?
Tiết 36
Thứ tự kể trong văn tự sự

I. Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự
1) Văn bản 1: Ông lão đánh cá và con cá vàng
* Kể theo thứ tự tự nhiên (kể xuôi) là kể các sự việc liên tiếp nhau, việc gì xảy ra trước, kể trước; việc gì xảy ra sau kể sau, cho đến hết.
* Tác dụng : Làm cho người đọc, người nghe dễ theo dõi, dễ nhớ, dễ hiểu, làm nổi bật ý nghĩa truyện.
Sơn Tinh , Thủy Tinh đến cầu hôn.
Thảo luận : 2 phút

Câu 1: Sắp xếp các sự việc trong văn bản " Sơn Tinh, Thủy Tinh" cho hợp lí ,bằng cách đánh số vào vòng tròn:

Hai bên giao chiến hàng tháng trời,cuối cùng Thủy Tinh thua, rút về.
Thủy tinh đến sau, tức giận dâng nước đánh Sơn Tinh.
Hằng năm Thủy Tinh lại dâng nước đánh Sơn Tinh, nhưng đều thua.
Vua Hùng ra điều kiện chọn rể.
Vua Hùng kén rể.
Sơn Tinh đến trước, được vợ.
Câu 2: Vì sao các truyện dân gian( truyền thuyết, cổ tích ) thường kể theo thứ tự nhiên ( kể xuôi) ?
Sơn Tinh , Thủy Tinh đến cầu hôn.
Thảo luận : 2 phút

* Vì truyện dân gian thường có cốt truyện đơn giản, các sự việc nối tiếp nhau, các hành động thường lặp lại và tăng cấp => Đây là cách kể thích hợp làm cho cốt truyện mạch lạc, sáng tỏ, dễ theo dõi.
Câu 1: Sắp xếp các sự việc trong văn bản " Sơn Tinh, Thủy Tinh" cho hợp lí ,bằng cách đánh số vào vòng tròn:

Hai bên giao chiến hàng tháng trời,cuối cùng Thủy Tinh thua, rút về.
Thủy tinh đến sau, tức giận dâng nước đánh Sơn Tinh.
7
Hằng năm Thủy Tinh lại dâng nước đánh Sơn Tinh, nhưng đều thua.
Vua Hùng ra điều kiện chọn rể.
Vua Hùng kén rể.
Sơn Tinh đến trước, được vợ.
Câu 2: Vì sao các truyện dân gian( truyền thuyết, cổ tích ) thường kể theo thứ tự nhiên ( kể xuôi) ?
1
2
3
4
5
6
Nêu thứ tự các sự việc trong văn bản 2/ SGK- 98 ?
1) Ngỗ bị chó dại cắn phải tiêm thuốc trừ bệnh dại .
2) Bị chó dại cắn Ngỗ kêu cứu nhưng không ai đến giúp.
3) Ngỗ mồ côi không có người rèn cặp nên lêu lổng, hư hỏng bị mọi người xa lánh.
4) Ngỗ đã tìm cách trêu chọc mọi người, làm họ mất lòng tin.
5) Sự ái ngại của bà con hàng xóm trước bệnh tình của Ngỗ.
Hậu quả Ngỗ phải gánh chịu trong hiện tại là gì?
Nguyên nhân nào dẫn tới hậu quả đó ?
Thứ tự kể của văn bản này có giống văn bản " Ông lão đánh cá và con cá vàng " không? Vì sao?
Hậu quả
Nguyên nhân
* Thứ tự kể ngược: Bắt đầu kể từ hậu quả xấu => Ngược lên kể nguyên nhân.(Kể không theo thứ tự thời gian, có sự đan xen giữa hiện tại và quá khứ).
1) Ngỗ bị chó dại cắn phải tiêm thuốc trừ bệnh dại .
2) Bị chó dại cắn Ngỗ kêu cứu nhưng không ai đến giúp.
3) Ngỗ mồ côi không có người rèn cặp nên lêu lổng, hư hỏng bị mọi người xa lánh.
4) Ngỗ đã tìm cách trêu chọc mọi người, làm họ mất lòng tin.
5) Sự ái ngại của bà con hàng xóm trước bệnh tình của Ngỗ.

1) Ngỗ mồ côi không có người rèn cặp nên lêu lổng, hư hỏng bị mọi người xa lánh.
2) Ngỗ đã tìm cách trêu chọc mọi người, làm họ mất lòng tin.
3)Bị chó dại cắn Ngỗ kêu cứu nhưng không ai đến giúp.
4)Ngỗ bị chó dại cắn phải tiêm thuốc trừ bệnh dại .
5)Sự ái ngại của bà con hàng xóm trước bệnh tình của Ngỗ.
Có thể sắp xếp các sự việc n�y theo thứ tự xuôi không? Nếu được em sẽ bắt đầu từ sự việc nào và kết thúc ở sự việc nào?

Thứ tự kể ngược
Thứ tự kể xuôi
Vì sao người kể lại chọn thứ tự kể ngược ?
Gợi sự bất ngờ, gây chú ý, thể hiện tình cảm
Vậy kể chuyện theo thứ tự ngược khỏc k? xuụi th? n�o?
Kể theo thứ tự ngược có tác dụng như thế nào ?
* Là cách kể đem kết quả hoặc sự việc hiện tại kể ra trước , sau đó kể bổ sung hoặc để nhân vật nhớ lại kể tiếp các sự việc xảy ra trước đó.
* Tác dụng : gây bất ngờ,gây chú ý cho người đọc.
1) Ngỗ bị chó dại cắn phải tiêm thuốc trừ bệnh dại
2) Bị chó dại cắn Ngỗ kêu cứu nhưng không ai đến giúp.
3) Ngỗ mồ côi không có người rèn cặp nên trở thành lêu lổng, hư hỏng bị mọi người xa lánh.
4) Ngỗ đã tìm cách trêu chọc mọi người, làm họ mất lòng tin.
5) Sự ái ngại của bà con hàng xóm trước bệnh tình của Ngỗ.
Yếu tố hồi tưởng
Yếu tố hồi tưởng:
+ Được thể hiện qua các câu văn , từ ngữ:
Ngỗ mồ côi cha mẹ .....Mét h«m...
Có 2 thứ tự kể trong văn tự sự:
+ Kể theo thứ tự tự nhiên
( kể xuôi )
kể các sự việc liên tiếp nhau ,
việc gì xảy ra trước kể trước,
việc gì xảy ra sau kể sau,
cho đến hết.
=> Dễ theo dõi, dễ nhớ,
dễ hiểu.
+ Kể theo thứ tự ngược: đem
kết quả hoặc sự việc hiện tại
kể ra trước, sau đó mới dùng
cách kể bổ sung hoặc để nhân
vật nhớ lại mà kể tiếp
các việc đã xảy ra trước đó.
=> Gây bất ngờ, gây chú ý, thể
hiện tình cảm nhân vật.
*Ghi nhớ SGK/98
Câu chuyện được kể theo thứ tự nào, ngôi nào ? Yếu tố hồi tưởng đóng vai trò thế nào trong câu chuyện?
*Thứ tự kể: Kể ngược ( theo dòng hồi tưởng)
*Truyện kể theo ngôi thứ nhất.
*Vai trò của yếu tố hồi tưởng:
- Là cơ sở cho việc kể ngược, xâu chuỗi các sự việc:
Hiện tại- quá khứ- hiện tại.

II. Luyện tập :
1, Bài tập 1 SGK/99:
Tóm tắt các sự việc chính:
1) "Tôi" và Liên là đôi bạn thân.
2) Lúc đầu "tôi" ghét Liên.
3) Một lần va chạm "tôi" đã hiểu Liên.
4) Chúng tôi tr? thành bạn thân.

* Yếu tố hồi tưởng được thể hiện :
- Tôi nhớ như in lần va chạm đầu tiên với Liên.
- Hôm ấy tôi cùng mẹ đi phố.....
Bài tập 2: Tìm hiểu đề và lập dàn bài cho đề sau:
Đề: Kể câu chuyện lần đầu tiên em được đi chơi xa I.Tìm hiểu đề:
1.Thể loại: Tự sự (kể chuyện) đời thường.
2. Nội dung: Lần đầu được đi chơi xa.
3. Ngôi kể: Ngôi thứ nhất
4.Thứ tự kể: Kể xuôi (hoặc kể ngược)
Dàn bài:
1. Mở bài: Giới thiệu nhân vật và nêu sự việc
- Gi?i thi?u chuy?n di xa (trong tru?ng h?p n�o? Di v?i ai? Di dõu?)
2. Thân bài: Diễn biến câu chuyện
- Kể diễn biến (hành trình) cuộc đi chơi.
+ Chu?n b? cho chuy?n di ...
+ Trờn du?ng di...
+ D?n noi (em dó th?y gỡ? L�m gỡ? Di?u gỡ l�m em thớch thỳ?)
* cần lưu ý kể tỉ mỉ một sự việc đáng nhớ nhất.
3 Kết bài:Kết thúc câu chuyện
- Nêu ấn tượng sau chuyến đi.
- Mong ước của em.
Thực hành: Viết phần mở bài:

Mùa hè, tụi được bố mẹ cho đi chơi xa. D?i v?i tụi, dú l� một chuyến di đầy thú vị - chuyến tham quan th�nh ph? D� l?t tho m?ng.
Hôm nay được nghØ , dän dÑp nhµ cöa , t×nh cê tôi t×m thÊy con èc mÑ mua cho ë SÇm S¬n mïa hÌ n¨m tr­íc.¸p con èc vµo tai t­ëng nh­ ®­îc nghe tiÕng sãng biÓn r× rµo, lßng tôi båi håi nhí l¹i chuyÕn ®i ch¬i xa ®Çy thó vÞ ®ã.
* Kể xuôi : giới thiệu thời gian, địa điểm, lí do được đi chơi xa.
* Kể ngược (hồi tưởng): T? õm thanh, hỡnh ?nh liờn quan t?i chuy?n di tru?c dú g?i cho em nhớ lại lần đi chơi xa. ?n tu?ng c?m xỳc c?a em v? chuyến đi luu lại t?i bõy gi?.
Tham khảo cách viết sau:
?
* Lưu ý : Việc kể theo thứ tự tự nhiên ( kể xuôi) hay kể không theo thứ tự tự nhiên( kể ngược) là tùy theo nhu cầu thể hiện nội dung của người kể.
Kể theo thứ tự tự nhiên
(Kể xuôi)
Kể không theo thứ tự tự nhiên
(Kể ngược)
Hai th? t? kể
Sơ đồ bài học
Cách kể
Tác dụng
Cách kể
Tác dụng
Gây chú ý , tạo sự
bất ngờ...
đem
kết quả, sự việc
hiện tại kể trước...
Tạo sự liền
mạch.......
Kể các sự việc
liên tiếp nhau
theo thứ tự tự nhiên
- Học thuộc ghi nhớ SGK/98.
- Hoàn thành bài tập 2 SGK/99.
- Lập dàn ý các đề trong SGK chuẩn bị cho bài viết số 2
Hướng dẫn học ở nhà:

Cảm ơn các thầy cô và các em !
Xin thân ái chào các thầy cô và các em !