Bài 9. Tác động của ngoại lực đến địa hình bề mặt Trái Đất

Sở Giáo dục và đào tạo Hải phòng
Trường THPT Lê Quý Đôn
Thiết kế và thực hiện: Đỗ Thị Lý
Lớp dạy:10C6
Năm học: 2008- 2009

Bài 9
Tác động của ngoại lực đến
địa hình bề mặt Trái Đất
(Tiết 2)
2. Quá trình bóc mòn

Bóc mòn:
- Là quá trình do các tác nhân ngoại lực làm chuyển dời các sản phẩm phong hóa ra khỏi vị trí ban đầu vốn có của nó.
- Nguyên nhân bóc mòn do:
+ Nước: gọi là quá trình xâm thực
+ Gió: gọi là quá trình thổi mòn
+ Sóng biển: gọi là quá trình mài mòn
Xâm thực do nước chảy trên mặt:

Rãnh nông:Do nước chảy tràn
Khe rãnh xói mòn: Do dòng chảy tạm thời
Thung lũng sông, suối: Do dòng chảy thường xuyên
Khe rãnh
Khe rãnh
Quá trình xâm thực do các dòng chảy tạm thời
Địa hình do gió tạo thành:
Hố trũng thổi mòn
Bề mặt đá rỗ tổ ong
Ngọn đá sót hình nấm
Cửa sổ đá
Đá sót hình nấm

Sự tác động không mệt mỏi của gió đã tạo ra những gợn sóng và vân tròn mềm mại trên các khối đá cát gần vách núi Paria Canyon Vermilion ở bang Arizona, Mỹ.
Tác động xâm thực và mài mòn do sóng biển:
Hàm ếch sóng vỗ
Vách biển
Bậc thềm sóng vỗ
Hàm ếch sóng vỗ
Những đợt sóng mạnh vỗ liên tục đã tạo ra các cột đá vôi đứng trơ trọi ở ven biển Victoria, Australia. Đế của các cột đá này bị xói mòn với tốc độ dưới 1 inch (2,54 cm) mỗi năm.
Địa hình do băng hà:
Vịnh hẹp băng hà (phi o)
Cao nguyên băng hà
Đá trán cừu
Phi o
Sông băng
Cánh đồng băng Columbia (Alberta), Canada rộng khoảng 325 km2, sâu từ 100 tới 365 mét và tiếp nhận thêm 7 mét tuyết rơi mỗi năm. Nó cung cấp nguyên liệu cho 8 con sông băng lớn.
3. Quá trình vận chuyển
K/n: Là quá trình di chuyển vật liệu từ nơi này đến nơi khác.
Đặc điểm:
Là sự tiếp tục của quá trình bóc mòn
- Vận chuyển có thể xảy ra trực tiếp do trọng lực như hiện tượng đá lở, đất trượt hoặc gián tiếp do một nguyên nhân khác như nước, gió, băng hà...
- Khoảng cách vận chuyển phụ thuộc: động năng của quá trình, kích thước và trọng lượng của vật liệu, bề mặt đệm.
- Vận chuyển có 2 hình thức: vật liệu nhỏ nhẹ được động năng của quá trình cuốn đi, vật liệu nặng chịu thêm tác động của trọng lực ?lăn trên mặt đất dốc
4. Quá trình bồi tụ
K/n: Là quá trình tích tụ các vật liệu bị phá hủy
Là sự kết thúc của quá trình vận chuyển,
- Dựa vào nhân tố của quá trình bồi tụ chia thành:
+ Lũ tích, bồi tích: quá trình bồi tụ do nước chảy trên mặt
+ Băng tích: Quá trình bồi tụ do băng hà
- Khi động năng giảm dần các vật liệu sẽ tích tụ theo thứ tự kích thước và trọng lượng giảm, nếu động năng giảm đột ngột thì vật liệu sẽ tích tụ theo lớp từ nhỏ đến lớn.
Tích tụ cát ở bờ biển Aran do gió
Các dạng đụn cát do tác động tích tụ do
gió ở hoang mạc
Bồi tụ do gió
Đồng bằng châu thổ
sông Amazôn
Bãi bồi sông Hồng
Quá trình bóc mòn, vận chuyển và bồi tụ do
nước chảy trên mặt
Bóc mòn
Vận chuyển
Tích tụ
Nước xâm thực tạo thành các khe rãnh, mương xói

Dòng nước vận chuyển các vật liệu phong hóa đi xa
Bồi tụ thành các bãi bồi, đồng bằng phù sa sông, tam giác châu
Quá trình bóc mòn, vận chuyển và bồi tụ
do băng hà
Bóc mòn
Vận chuyển
Tích tụ
Tác dụng bóc mòn của băng hà tạo thành các vịnh biển hẹp, cao nguyên băng hà, sông băng ...

Các vật liệu sẽ bị khối băng mang theo



Khi băng tan tạo thành quá trình tích tụ



Quá trình bóc mòn, vận chuyển và bồi tụ do gió
Bóc mòn
Vận chuyển
Tích tụ
Địa hình bóc mòn do gió tạo thành các dạng địa hình thổi mòn, khoét mòn

Gió thổi mang các vật liệu đi xa


Tích tụ cát ở bờ biển, bờ sông và hoang mạc