Bài 9. Tác động của ngoại lực đến địa hình bề mặt Trái Đất

Tục ngữ có câu’’Nước chảy đá mòn’’ để nói về hiện tượng địa hình nào trên bề mặt Trái Đất?
Đó là hiện tượng địa hình bề mặt Trái Đất bị mài mòn cắt xẻ do tác động của nước, gió và sóng biển( quá trình bóc mòn). Để hiểu hơn về hiện tượng này,chúng ta hãy cùng nhau đến với bài học này nhé!!

Bài 9: Tác động của ngoại lực đến địa hình
bề mặt Trái Đất
Tổ 3
Qúa trình bóc mòn

Qúa trình bóc mòn
* Khái niệm: Qúa trình bóc mòn là quá trình chuyển dời các sản phẩm phong hóa ra khỏi vị trí ban đầu, dưới tác động của ngoại lực.
* Gồm các quá trình: Xâm thực, thổi mòn, mài mòn..
* Các dạng bóc mòn:
- Xâm thực:
+ Là quá trình bóc mòn chủ yếu do nước chảy.
+ Do nước chảy diễn ra theo chiều sâu với tốc độ nhanh tạo thành các dạng địa hình độc đáo:
Các dòng chảy tạm thời tạo ra các khe rãnh.
Dòng chảy thường xuyên tạo thành các thung lũng sông và suối.
Tác động xâm thực của sóng biển tạo nên nhiều vịnh và mũi đất nhô ra biển.
-Thổi mòn ( khoét mòn):
+ Là quá trình bóc mòn do tác động của gió.
+ Thường diễn ra mạnh ở những vùng có khí hậu khô khan. Các cơn gió cuốn theo những hạt cát va đập mạnh vào bề mặt đá và phá hủy đá nên tạo thành những dạng địa hình độc đáo như: nấm đá, cột đá, hố trũng thổi mòn , bề mặt đá rỗ tổ ong...
-Mài mòn:
+ Là quá trình bóc mòn do nước chảy tràn trên sườn dốc, sóng biển hoặc do băng hà.
+ Qúa trình này diễn ra chậm chủ yếu ở trên bề mặt đất đá.Mài mòn do sóng biển chủ yếu tạo nên các dạng địa hình như: hàm ếch sóng vỗ, vách biển,.... Mài mòn do băng hà tạo nên các dạng địa hình như: vịnh hẹp băng hà, cao nguyên băng hà, đá trán cừu....
-- Ngoài ra còn có địa hình băng tích.

Các dạng địa hình độc đáo
Câu hỏi
*Tổ 1: Qúa trình bóc mòn diễn ra ở đâu? Tại sao?
-Trả lời: Qúa trình bóc mòn diễn ra ở:
+ Vùng có lượng mưa thường xuyên và có cường độ cao do sự tác động của các giọt nước mưa.Khi mưa rơi xuống nhanh hơn tốc độ thấm thì xuất hiện các dòng chảy.Các dòng chảy mang theo đất cát dẫn đến hiện tượng bóc mòn.
+ Vùng có ít hoặc không có thảm thực vật thường là những nơi có khí hậu khô khan.Các cơn gió mang theo những hạt cát va đập mạnh vào đá, phá hủy đá cũng xuất hiện dạng địa hình bóc mòn.
+ Vùng ven biển có bờ bằng đá cứng, cao và dốc .Những cơn sóng xô vào bờ tạo ra một nguồn năng lượng lớn va vào đá lại cộng thêm sức phá hủy của các vật liệu do nó mang theo làm biến dạng đá ở ven biển,xuất hiện hiện tượng mài mòn.
+ Vùng có khí hậu lạnh. Do sự chuyển động của băng hà làm phá vỡ đá ở dưới đáy biển dẫn đến hiện tượng bóc mòn.
*Tổ 2:- Nước chảy đá mòn xảy ra trong quá trình nào? Tại sao? +Trả lời: Nước chảy đá mòn là hiện tượng bóc mòn do nước chảy qua bề mặt đá.Bởi vì đá nằm sâu dưới đáy sông, suối; Khi nước chảy mang theo các đất đá lại cộng theo lực ma sát của nước vào các bề mặt đá làm cho đá ngày càng nhẵn bóng. Hoặc do trong đá có chứa CaCO3 và trong nước có khí CO2 nên ta có phương trình:
CaCO3+ H2O+ CO2 Ca(HCO3)2
Một phần Ca(HCO3)2 dễ phân hủy trong nước nên đá bị mài mòn.
- Tại sao phải khắc phục quá trình xâm thực?
+Trả lời: Vì quá trình xâm thực diễn ra cả trên bề mặt đất và sâu trong lòng đất.Qúa trình xâm thực gây ra nhiều hậu quả xấu như tạo ra các khe rãnh xói mòn và các dạng địa hình phức tạp ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống của con người.
** Cô giáo: -Ở Việt Nam quá trình bóc mòn nàodiễn ra phổ biến nhất ? Tại sao?
+ Trả lời: Ở Việt Nam quá trình bóc mòn diễn ra phổ biến nhất là quá trình xâm thực ( ở các dãy núi vùng Tring du và miền núi phía Bắc, Tây Nguyên,...) và quá trình mài mòn( Vịnh Hạ Long ở Quảng Ninh...). Do địa hình của nước ta chủ yếu là đồi núi đặc biệt có kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm quanh năm nên lượng mưa nhiều dẫn đến sự xuất hiện của các thung lũng sông, suối; các khe rãnh.Có đường bờ biển dài 3260 km, chịu sự ảnh hưởng của thủy triều, núi cao ăn tận ra biển và có nhiều vịnh biển như vịnh Hạ long....Ngoài ra còn do nạn phá rừng bừa bãi.

-Biện pháp hạn chế bóc mòn?
+ Trả lời: Trồng cây ở rừng đầu nguồn,phủ xanh đồi trọc, trồng cây gây rừng để giảm tốc đọ rơi của các hạt nước mưa, làm giảm quá trình xâm thực của nước chảy.Xây dưng hệ thống ruộng bậc thang, áp dụng linh hoạt các biện pháp nông nghiệp( trồng cây theo băng, bố trí đa canh..),lâm nghiệp(trồng cây bảo vệ đất, chắn gió...).Tích cực tuyên truyền cho người dân bảo vệ rừng chính là bảo vệ cuộc sống của chúng ta, giảm hậu quả từ quá trình bóc mòn. Khi canh tác đất trên đồi núi phải lưu ý sử dụng phân bón hữu cơ kết hợp với phân khoáng.