Bài 9. Sự biến đổi tuần hoàn tính chất của các nguyên tố hoá học. Định luật tuần hoàn

SỰ BIẾN ĐỔI TUẦN HOÀN TÍNH CHẤT
CỦA CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN
Bài 9
I- TÍNH KIM LOẠI.TÍNH PHI KIM
Tính kim loại là tính chất của một nguyên tố mà nguyên tử của nó dễ mất e để trở thành ion dương. Nguyên tử càng dễ mất e thì tính kim loại càng mạnh.
VD1: Na (Z = 11 ):1s22s22p63s1
Nguyên tử Na có 1e ở lớp ngoài cùng nên sẽ nhường 1e để đạt cấu hình e bền vững của khí hiếm
Tính phi kim là tính chất của một nguyên tố mà nguyên tử của của nó dễ thu e để trở thành ion âm. Nguyên tử càng dễ thu e thì tính phi kim càng mạnh.
VD2: Cl ( Z = 17 ) :1s22s22p63s23p5
Nguyên tử Clo co 7e ở lớp ngoài cùng nên sẽ nhận 1e để đạt cấu hình e bền vững của khí hiếm
I. TÍNH KIM LOẠI.TÍNH PHI KIM
1. Sự biến đổi tính kim loại, tính phi kim
Trong 1 chu kỳ, khi đi từ trái qua phải, tính kim loại giảm dần, tính phi kim tăng dần.
Giải thích :Trong 1 chu kỳ, khi đi từ trái qua phải, điện tích hạt nhân tăng → số e tăng nhưng số lớp e không đổi → lực hút giữa hạt nhân với các e tăng → bán kính nguyên tử giảm dần khả năng nhường e giảm  tính kim loại giảm dần, ngược lại, tính phi kim tăng dần.
Chú ý : bán kính nguyên tử càng lớn thì tính kim loại của nguyên tố đó càng mạnh và ngược lại tính phi kim càng yếu
Hình 2.1. Bán kính nguyên tử của một số nguyên tố hoá học được biểu diễn bằng nm
Li
B
C
O
Be
F
N
Na
Al
Si
S
Mg
Cl
P
K
Ga
Ge
Se
Ca
Br
As
Rb
In
Sn
Te
Sr
I
Sb
I. TÍNH KIM LOẠI.TÍNH PHI KIM
1. Sự biến đổi tính kim loại, tính phi kim
Trong 1 nhóm A, theo chiều tăng của điện tích hạt nhân, tính kim loại của các nguyên tố mạnh dần, đồng thời tính phi kim giảmdần.
Giải thích :Trong 1 nhóm A, khi đi từ trên xuống dưới theo chiều điện tích hạt nhân tăng → số lớp e cũng tăng→ lực hút giữa hạt nhân với các e tăng → bán kính nguyên tử tăng nhanh  khả năng nhường e cao  tính kim loại tăng lên, ngược lại, tính phi kim giảm dần.
Hình 2.1. Bán kính nguyên tử của một số nguyên tố hoá học được biểu diễn bằng nm
Li
B
C
O
Be
F
N
Na
Al
Si
S
Mg
Cl
P
K
Ga
Ge
Se
Ca
Br
As
Rb
In
Sn
Te
Sr
I
Sb
O < F < N < P
P < O < F < N
P < N < O < F
N < P < O Dựa vào bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học hãy sắp xếp các nguyên tố O, P, F, N theo chiều tăng dần tính phi kim?
Đáp án đúng B
3. ĐỘ ÂM ĐIỆN
Khái niệm
Độ âm điện của một nguyên tử đặc trưng cho khả năng hút e của nguyên tử đó khi hình thành liên kết hóa học.
Độ âm điện càng lớn thì tính phi kim càng mạnh, độ âm điện càng nhỏ tính kim loại càng mạnh.

BẢNG ĐỘ ÂM ĐIỆN CỦA PAU-LINH
Trong 1 chu kỳ, từ trái sang phải, độ âm điện tăng dần.
Trong 1 nhóm A, từ trên xuống, độ âm điện giảm dần.
Trong 1 chu kỳ, từ trái sang phải, tính KL giảm dần, tính PK tăng dần. Điều này lặp đi lặp lại ở mỗi chu kỳ.
Ta nói: tính KL, tính PK của các nguyên tố biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng của điện tích hạt nhân

3. ĐỘ ÂM ĐIỆN
b. bảng độ âm điện
BÀI TẬP VẬN DỤNG
Bài 1: Trong một chu kì, bán kính nguyên tử các nguyên tố
A. Tăng theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân.
B. Giảm theo chiều tăng của điện tích hạt nhân.
C. Giảm theo chiều tăng của tính phi kim.
D. B và C đều đúng.
Chọn đáp án đúng nhất.
BÀI TẬP VẬN DỤNG
Bài 2 : Trong một nhóm A, bán kính nguyên tử của các nguyên tố :
A. Tăng theo chiều tăng của điện tích hạt nhân.
B. Giảm theo chiều tăng của điện tích hạt nhân.
C. Giảm theo chiều giảm của tính kim loại.
D. A và C đều đúng
Chọn đáp án đúng nhất.
BÀI TẬP VẬN DỤNG
Bài 4 : Các nguyên tố của chu kì 2 (từ trái sang phải) được sắp xếp theo chiều giá trị độ âm điện giảm dần như sau :
A. F, O, N, C, B, Be, Li.
B. Li, B, Be, N, C, F, O.
C. Be, Li, C, B, O, N, F.
D. N, O, F, Li, Be, B, C.
BÀI TẬP VẬN DỤNG
Bài 5 : Viết cấu hình electron của nguyên tử Mg (Z=12). Để đạt cấu hình electron của nguyên tử khí hiếm gần nhất trong bảng tuần hoàn, nguyên tử Mg nhận hay nhường bao nhiêu eletron ? Magie thể hiện tính kim loại hay phi kim ?
Giải
- Cấu hình e của nguyên tử Mg (Z= 12) : 1s22s22p63s2
Do chỉ có 2e ở lớp ngoài cùng, để đạt cấu hình electron của nguyên tử khí hiếm gần nhất trong bảng tuần hoàn, nguyên tử Mg có xu hướng nhường 2e. Mg thể hiện tính kim loại.
Mg  Mg2+ + 2e
(2, 8, 2) (2, 8)