Bài 9. Ông lão đánh cá và con cá vàng

?Em hãy nêu ý nghĩa truyện cổ tích "Cây bút thần"?

“Cây bút thần” là truyện cổ tích về nhân vật có tài năng kì lạ. Cây bút thần với những khả năng, sức mạnh kì diệu của nó là chi tiết tưởng tượng thần kì đặc sắc. Truyện thể hiện quan niệm của nhân dân về công lí, xã hội, về mục đích của tài năng nghệ thuật, đồng thời thể hiện ước mơ về những khả năng kì diệu của con người.”

BÀI MỚI
“Xưa có một ông già với vợ
Sống bên bờ biển cả xanh xanh
Xác xơ một túp lều tranh
Băm ba năm trọn một mình bơ vơ
Chồng chuyên đi quăng chài thả lưới
Vợ ở nhà kéo sợi xe dây…”
(HoàngTrung Thông dịch )
I. ĐỌC -HIỂU chung VĂN BẢN:

Giới thiệu tác giả
A. Puskin (1799-1837)
- Nhà thơ Nga vĩ đại, tác giả của nhiều trường ca và truyện cổ tích tuyệt diệu.
Giới thiệu tác phẩm
- Sáng tác năm 1833, được xây dựng từ một truyện cổ tích Nga quen thuộc… nhưng có sự sáng tạo của Puskin.
- Bản dịch trong SGK Ngữ văn 6 của Vũ Đình Liên và Lê Trí Viễn qua tiếng Pháp.

(Truyện cổ tích của A. Puskin)
1, Đọc, kể tóm tắt
- vợ chồngông lão sống trong túp lều…
- ông lão bắt được cá vàng…, cá van xin thả ra, hứa đền ơn…
- mụ vợ đòi hỏi trả ơn… (5 lần)
- trở lại cuộc sống nghèo khổ với túp lều nát và máng lợn sứt mẻ…
2, Chú thích.
3, Bố cục
Mở: - hai vợ chồng ông lão sống trong túp lều nát

Thân: - ông lão bắt được cá vàng…
- cá van xin thả ra, hứa đền ơn…
- mụ vợ đòi trả ơn (5 lần)

Kết: - trở lại cuộc sống nghèo khổ …

II. ĐỌC -HIỂU VĂN BẢN:

1, Nhân vật ông lão.
- Một ngư dân nghèo khổ, chăm chỉ làm ăn, hiền lành, tốt bụng -> Đó là hình ảnh của những người lao động Nga.
- Thái độ và hành động của ông lão:
+ Ông lão phục tùng mụ vợ vô điều kiện.
Duy nhất có một lần ông can ngăn, nhưng đã quá muộn khi mụ vợ đã có quyền lực.
+ Cách cư xử nhu nhược. Tính nhu nhược đã đồng loã, tiếp tay cho tính tham lam, lăng loàn của mụ vợ -> trở thành nạn nhân => đáng phê phán.
=> Tác giả phê phán tính thỏa hiệp, nhu nhược với những kẻ quyền thế của một bộ phận nhân dân Nga, thức tỉnh họ, tiếp thêm dũng khí cho họ trong cuộc đấu tranh chống lại cường quyền, giành công lí.
2, Nhân vật mụ vợ
Mô vî Th¸i ®é cña biÓn
§ßi hái §èi víi «ng l·o §èi víi c¸ vµng
1. m¸ng lîn - Qu¸t m¾ng Ch¼ng cã mét - Gîi sãng ªm ¶
2. Nhµ réng - Qu¸t chót c«ng lao - §· næi sãng
3. NhÊt phÈm - M¾ng nh­ t¸t n­íc g×, nh­ng ®ßi - Næi sãng d÷ déi
phu nh©n hái h­ëng thô
4. N÷ hoµng - Næi trËn l«i ®×nh mét c¸ch - Næi sãng mï mÞt
5. Long v­¬ng - Næi c¬n thÞnh né v« lÝ - Næi sãng Çm Çm
Lßng tham B¹c ¸c Vong ¬n P/ øng t¨ng dÇn

* Tính cách của mụ vợ:
- Tham lam vô độ:
+ LÇn 1,2 ®ßi cña c¶i vËt chÊt; lÇn 3 ®ßi cña c¶i vµ danh väng; lÇn4 ®ßi cña c¶i, danh väng vµ quyÒn lùc; LÇn5 ®ßi quyÒn lùc v« biªn.
+ lòng tham không ngừng tăng tiến, không bao giờ thoả mãn, vô lý…
- Bội bạc, vong ¬n l¨ng loµn :
+ không tỏ ra biết ơn, không hề tôn trọng chồng, sai phái, cáu bẳn, quát nạt, mắng chửi, đánh đuổi, làm nhục...  Lßng tham t¨ng lªn, nghÜa vî chång teo l¹i, tho¶ m·n ®ßi hái bao nhiªu th× tÖ b¹c bÊy nhiªu.
=> là người nông dân nhưng lại mang bản chất của giai cấp thống trị bóc lột !



Thái độ của biển cả
- Biển cả�: từ êm ả ? gợn sóng ? nổi sóng dữ dội ? giông tố mù mịt ? hiện tượng nghệ thuật tượng trưng cho công lí của nhân dân.
- Biện pháp nghệ thuật�: tăng tiến lặp lại góp phần đắc lực vào việc thực hiện chủ đề của truyện

Cá Vàng:
- Tượng trưng cho khả năng kì diệu của con người, có thể làm ra, thỏa mãn nhiều yêu cầu, ước muốn.
- Cá Vàng thể hiện lòng biết ơn xâu nặng đối với tấm lòng nhân hậu, bao dung.
III. Tổng kết
1, Nội dung:
- Lòng biết ơn sâu nặng những người nhân hậu bao dung.
- Bài học đích đáng cho những kẻ tham, ác, bội bạc.
- Không thỏa hiệp, cam chịu, nhu nhược mà phải đấu tranh chống lại mọi các xấu, cái ác để tồn tại, khẳng định giá trị của chính mình.
2, Nghệ thuật
- Tương phản, đối lập
- Trùng lặp, tăng cấp
- Mơ thực, kì diệu - bình thường đan xen.
- Nhân hóa
- Kết cấu vòng tròn, mở
IV Luyện tập - Củng cố
Bài 1: Có người cho rằng truyện này nên đặt tên là Mụ vợ ông lão đánh cá và con cá vàng. í kiến của em thế nào?
Bài 2: Nếu hàng xóm nhà em có một mụ vợ như vậy. Em sẽ làm gì?
Bài 3: Cá vàng trừng trị mụ vợ vì tội tham lam hay tội bội bạc hay cả hai tội?
Bài 4: ý nghĩa tượng trưng của hình tượng cá vàng?