Bài 9. Ông lão đánh cá và con cá vàng

a
a
Chào mừng thầy, cô và học sinh đến dự !
ngữ văn 6
Nguyễn Ngọc Tuấn
08/2011
a
a
kiểm tra bài cũ
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
* Vì sao em biết truyện “ Cây bút thần” thuộc phương thức
biểu đạt tự sự ?
a. Vì truyện nêu ý kiến đánh giá, bàn luận.
b. Vì truyện tái hiện trạng thái sự vật, con người.
c. Vì truyện bày tỏ tình cảm, cảm xúc.
d. Vì truyện trình bày diễn biến sự việc.
* Chi tiết tưởng tượng, thần kỳ trong truyện “ Cây bút thần” ?
a. Em dốc lòng học vẽ, hằng ngày chăm chỉ luyện tập. Khi
kiếm củi trên núi, em lấy que củi vạch xuống đất, vẽ những
con chim bay trên đỉnh đầu.
b.Năm tháng trôi qua, Mã Lương không ngừng học vẽ, không
bỏ phí một ngày nào và em đã tiến bộ rất mau. Em vẽ chim, cá
giống như hệt.
c. Mã lương lấy bút ra vẽ một con chim. Chim tung cánh, cất
tiếng hót líu lo.
? Nêu khái niệm về truyện cổ tích ? Truyện cổ tích có những đặc điểm nào ?
? Hãy nêu nội dung, nghệ thuật của văn bản “ Cây bút thần”.
a
a
Tiết 34
ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ
và CON CÁ VÀNG
A. X. Puxkin
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
a
a
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
2. Tác giả, tác phẩm
Tiết 34 ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG Lớp 6
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
3. Thể loại:
4. Từ khó
Mở truyện : giới thiệu nhân vật và hoàn cảnh.
Thân truyện :
+ Ông lão đánh bắt được và thả con cá vàng.
+ Cá đền ơn cho vợ chồng ông lão nhiều lần.
Kết truyện : vợ chồng ông lão trở lại cuộc sống
xưa.
1. Đọc
A- lêch- xan- đrơ Xec – ghê – ê vich Pu – skin
( 6 / 6 /1799 – 10/ 2 / 1837 ) là nhà thơ Nga, sinh tại Mat – xcơ – va.
Các tác phẩm nổi tiếng : Epgheni Onheghin
( 1823 ); Lá thư bị đốt cháy ( 1825 ); Gửi Xibia
( 1827 ); Người con gái viên đại úy…
Truyện cổ tích.
SGK Ngữ văn 6, tập 1, tr 96 -97 ( chú ý : sinh
phúc, nhất phẩm phu nhân, nữ hoàng, thị vệ,
cơn thịnh nộ, bắt quàng làm họ ).
5. Bố cục
? Dựa vào mục Chú thích, em nêu vài nét về tác giả, tác phẩm.
? Qua quá trình đọc văn bản kết hợp với kiến thức đã học, em cho biết thể loại của văn bản này ?
? Em cho biết bố cục của văn bản ? Nội dung của mỗi phần ?
a
a
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Tiết 34 ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG Lớp 6
II. ĐỌC VÀ TÌM HiỂU CHI TIẾT
1. Giới thiệu nhân vật và hoàn cảnh :
- Hoàn cảnh :
+ Ở trong túp lều nát bên bờ biển.
=> Vợ chồng ông lão nghèo khổ, chăm chỉ, làm ăn
lương thiện.
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
THẢO LUẬN
? Kể tên những nhân vật trong truyện ? Theo em, ai là nhân vật chính ? Vì sao ?
Nhân vật
Mụ vợ, ông lão đánh cá, biển cả,
cá vàng.
Nhân vật chính : mụ vợ.
Các nhân vật : mụ vợ, ông lão đánh cá, biển cả, cá vàng.
Nhân vật chính : mụ vợ. Vì mụ vợ được kể nhiều nhất, bộc lộ tư tưởng chính của truyện. Đó là lòng tham không đáy, sự ham hố quyền lực và sự bội bạc.
? Vợ chồng ông lão đánh cá được giới thiệu như thế nào ?
+ Chồng thả lưới, vợ kéo sợi.
? Em có nhận xét gì về lời giới thiệu nhân vật ? Em hiểu gì về họ ?
Lời giới thiệu ngắn gọn, rõ ràng.
Vợ chồng ông lão nghèo khổ, chăm chỉ, làm ăn lương thiện.
a
a
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Tiết 34 ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG Lớp 6
luyện tập
Truyện “ Ông lão đánh cá và con cá vàng” thuộc
phương thức biểu đạt nào ?
a. Nghị luận. b. Miêu tả. c. Biểu cảm. d. Tự sự.
2. Đòi hỏi nào của mụ vợ là không tưởng ?
a.Một cái máng lợn mới.
b. Một ngôi nhà đẹp.
c. Là nhất phẩm phu nhân.
d. Là Long Vương bắt cá vàng hầu hạ.
3. Khi đòi hỏi của mụ vợ ông lão đánh cá càng tăng
thì phản ứng của biển ra sao ?
a. Biển càng đẹp hơn.
b. Biển càng êm dịu hơn.
c. Biển càng nổi sóng dữ dội hơn.
d. Biển càng gợn sóng nhiều hơn.
a
a
hướng dẫn tự học
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Tiết 34 ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG Lớp 6
Xem lại các khái niệm của văn học dân gian :
truyền thuyết, cổ tích.
2. Đọc văn bản “ Ông lão đánh cá và con cá Vàng”, xem lại những kiến thức đã được học trong tiết
này và chuẩn bị các câu hỏi còn lại để học tốt tiết
sau.
a
a
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
chân thành cảm ơn quý thầy, cô đến dự !
Nguyễn Ngọc Tuấn
08/2011
a
a
a
Chào mừng thầy, cô và học sinh đến dự !
ngữ văn 6
Nguyễn Ngọc Tuấn
08/2011
a
a
Yếu tố tưởng tượng, hoang đường trong truyện
“ Ông lão đánh cá và con cá vàng” ?
a. Biển xanh nổi sóng dữ dội.
b. Ông lão kéo lưới lần thứ ba thì bắt được một
con cá vàng.
c. Cá vàng có phép tạo ra ngôi nhà đẹp, tòa lâu đài,
cung điện nguy nga.
d. Tất cả đều đúng.
2. Cá vàng trừng phạt bà vợ ông lão đánh cá khi :
a. Bà vợ đòi làm nữ hoàng.
b. Bà vợ đòi làm Long Vương.
b. Bà vợ đòi một tòa nhà đẹp.
d. Bà vợ đòi làm nhất phẩm phu nhân.
kiểm tra bài cũ
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
a
a
a
a
a
Tiết 35
ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ
và CON CÁ VÀNG
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
A. X. Puxkin
a
a
Tiết 35 ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG Lớp 6
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Giới thiệu nhân vật và hoàn cảnh
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
2. Diễn biến câu chuyện
Ông lão bắt được cá vàng, cá vàng van xin => Ông lão thả cá.
a
? Tình huống nào làm câu chuyện phát triển ?
? Em thấy cá vàng có gì đặc biệt ? Em có nhận xét gì về chi tiết này ?
Cá vàng nói được tiếng người. Đây là chi tiết kỳ ảo hoang đường, dự báo điều bất ngờ thú vị.
? Hãy điền nội dung vào mỗi dòng phù hợp với yêu cầu của từng cột trong bảng sau đây.
Sóng gợn
êm ả
Nổi sóng
Nổi sóng
dữ dội
Nổi sóng
mù mịt
Nổi sóng
ầm ầm
Động viên,
đáp ứng
Động viên,
đáp ứng
Đáp ứng
Hứa đáp ứng
Quảy đuôi lặn
Đi ra biển
Lóc cóc đi
ra biển
Lại lóc cóc đi
Lủi thủi đi
Đi ra biển
Mắng đồ ngốc
Quát đồ ngốc
Mắng như
tát nước
Nổi trận
lôi đình
Cơn thịnh nộ
Máng lợn mới
Cái nhà đẹp
Nhất phẩm
phu nhân
Nữ hoàng
Long Vương
a
a
càng tăng : từ thấp -> cao, nhỏ -> lớn, của cải vật chất -> địa vị, địa vị có thực -> địa vị tưởng tượng.
a. Mụ vợ.
lợi dụng lòng tốt của cá vàng.
Mụ
vợ
Đòi
hỏi
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Tiết 35 ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG Lớp 6
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Giới thiệu nhân vật và hoàn cảnh.
2. Diễn biến câu chuyện.
THẢO LUẬN
? Em có nhận xét gì về những đòi hỏi của mụ vợ ? Em có nhận xét gì về cách đối xử của mụ vợ với cá vàng và đối với chồng ?
Những đòi hỏi của mụ vợ
- Đòi hỏi càng tăng, từ thấp đến cao, từ nhỏ đến lớn, từ của cải vật chất đến địa vị, từ địa vị có thật đến địa vị tưởng tượng.
- Mụ đã lợi dụng lòng tốt của cá vàng để đòi hỏi vô lối, trắng trợn những gì mụ muốn.
Đối với :
- Chồng : chua ngoa, thô tục, kể cả, đầy đọa chồng, tác oai tác quái, mất hết tính người. Cùng với mỗi lần đòi hỏi là một lần thay đổi cách đối xử với chồng, ngày càng tệ.
- Cá vàng : mụ bội bạc. Cá vàng giúp mụ rất nhiều, làm thay đổi cuộc đời mụ -> mụ lại bắt cá vàng phải đáp ứng vô điều kiện cả những ý thích quái gở của mụ.
Cá vàng : tệ bạc.
Chồng : chua ngoa, thô tục, đầy
đọa, tác oai tác quái -> mất hết tính
người.
Đối
xử
Bản chất của mụ vợ : tham lam vô độ => biện pháp
nghệ thuật : tăng tiến.
? Mụ vợ đã thể hiện bản chất gì ? Thể hiện tính cách của mụ vợ, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ?
? Thái độ của em đối với hành động của mụ vợ ?
a
a
Tiến thoái lưỡng nan ( trước những
đòi hỏi của vợ )
Thật thà, tốt bụng, vô tư đến
thánh thiện.
Ông lão
đánh cá
=> Đáng thương, bị coi thường.
Cá vàng
b. Ông lão đánh cá.
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Tiết 35 ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG Lớp 6
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Giới thiệu nhân vật và hoàn cảnh.
2. Diễn biến câu chuyện.
a. Mụ vợ.
? Ở phần đầu câu chuyện, em thấy ông lão đánh cá là người như thế nào ?
? Em có suy nghĩ gì về hoàn cảnh của ông lão ?
c. Cá vàng
Kỳ lạ, có khát vọng tự do.
Thái độ : động viên, đáp ứng yêu
cầu -> trả ơn.
? Em có nhận xét gì về hình ảnh cá vàng ở phần đầu câu chuyện ?
? Em có nhận xét gì về thái độ của cá vàng đối với ông lão trong mỗi lần ông lão ra biển ?
? Em có nhận xét gì về phẩm chất của cá vàng ?
=> Có tình nghĩa, nhớ ơn người đã giúp mính.
a
a
Kết thúc
truyện
tác động
d. Biển cả
Thái độ : phản ứng ngày càng tăng.
Nhân hóa, lặp, tăng tiến -> thể hiện
cơn thịnh nộ trước lòng tham và sự
bội bạc của mụ vợ.
Biển cả
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Tiết 35 ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG Lớp 6
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Giới thiệu nhân vật và hoàn cảnh.
2. Diễn biến câu chuyện.
a. Mụ vợ.
b. Ông lão đánh cá.
c. Cá vàng.
? Em có nhận xét gì về thái độ của biển trước những đòi hỏi của mụ vợ ?
? Biện pháp nghệ thuật gì được sử dụng để miêu tả thái độ của biển ?
Biển không phải là thiên nhiên bình thường mà là một nhân vật tham gia vào diễn biến của câu chuyện. Thái độ của biển cũng là thái độ của nhân dân trước thói xấu của mụ vợ.
3. Kết thúc truyện.
- Cá vàng trừng trị mụ vợ.
Ông lão : sống : bình yên, thanh đạm
Mụ vợ : đau khổ, day dứt giày vò trong
nuối tiếc.
? Câu chuyện kết thúc như thế nào ?
? Kết thúc truyện đã tác động như thế nào đến các nhân vật ?
- Ông lão như trải qua cơn ác mộng, được trả lại cuộc sống bình yên
-> ông sẽ hơn cảnh sống thanh đạm, yên bình xưa.
- Mụ vợ : từ nghèo khó -> sung sướng tuyệt đỉnh -> nghèo khó như xưa => trở lại như cũ, cá vàng đã đòi lại tất cả những gì đã cho mụ. Mụ sẽ đau khổ, day dứt, giày vò trong nuối tiếc.
- Cá vàng : thể hiện công lý của nhân dân, là vị quan tòa công bằng xét xử công tâm => chân lý “ ác giả ác báo”.
Cá vàng : thể hiện công lý của nhân
dân.
Em có nhận xét gì về cách kết thúc truyện ?
- Kết thúc bất ngờ, hợp lý, có hậu.
a
a
Tiết 35 ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG Lớp 6
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Giới thiệu nhân vật và hoàn cảnh.
2. Diễn biến câu chuyện.
3. Kết thúc truyện.
III. TỔNG KẾT.
1. Nội dung
- Ca ngợi người có tấm lòng nhân hậu và người có nghĩa tình sau trước,
biết ơn đối với người nhân hậu.
+ Ông lão đánh cá bắt được con cá vàng và thả cá vàng mà không đòi
hỏi.
+ Cá vàng bốn lần trả ơn cho ông lão đánh cá.
- Bài học đối với mụ vợ tham lam của ông lão đánh cá : điều kỳ diệu đã
không xảy ra khi mụ đòi hỏi cá vàng phải biến mụ thành Long Vương và cá
vàng phải làm theo ý muốn của mụ.
2. Nghệ thuật
- Tạo nên sự hấp dẫn cho truyện bằng các yếu tố tưởng tượng, hoang đường
qua hình tượng cá vàng.
- Có kết cấu sự kiện vừa lặp lại vừa tăng tiến.
- Xây dựng hình tượng nhân vật đối lập, mang nhiều ý nghĩa.
- Kết thúc tác phẩm “ Ông lão đánh cá và con cá vàng” không giống các truyện
cổ tích thông thường ở chỗ phần lớn các truyện cổ tích đều có kết thúc có hậu,
còn ở truyện này kết thúc lại quay trở lại hoàn cảnh thực tế.
3. Ý nghĩa văn bản
Truyện ca ngợi lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và nêu bài học
đích đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc.
? Em hãy nêu nội dung của văn bản “ Ông lão đánh cá và con cá váng” của A.X. Puxkin.
? A. X. Puxkin đã thành công nào trong nghệ thuật ?
? Nêu ý nghĩa văn bản
“ Ông lão đánh cá và con cá vàng”
a
a
Tiết 35 ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG Lớp 6
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
luyện tập
Cảnh biển đổi thay trong truyện có ý nghĩa như
thế nào ?
a.Tượng trưng cho thái độ rõ ràng của nhân dân
trước lòng tham giàu sang và quyền lực.
b. Tượng trưng cho sự giận dữ của Long Vương.
c. Là sự thay đổi thời tiết thông thường.
d. Ba phương án ( a, b, c )
2. Mỗi lần ông lão đi ra biển gọi cá vàng, cảnh biển
lại có những thay đổi; lần thứ ba cảnh biển thay đổi
như thế nào ?
a. Biển xanh đã nổi sóng.
b. Biển xanh đã nổi sóng dữ dội.
c. Biển xanh nổi sóng mù mịt.
d. Một cơn dông tố kinh khủng kéo đến, mặt biển
nổi sóng ầm ầm.
a
a
hướng dẫn tự học
Tiết 35 ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG Lớp 6
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Đọc kỹ truyện, tập kể diễn cảm câu chuyện
bằng ngôi thứ nhất theo đúng trình tự các sự việc.
2. Viết đoạn văn trình bày cảm nhận về một chi
tiết đặc sắc trong truyện.
4. Soạn hai bài “ Ếch ngồi đáy giếng” và “ Thầy bói
xem voi” ( đọc kỹ các văn bản, chuẩn bị những
kiến thức sau khi trả lời các câu hỏi ở mục Đọc –
hiểu văn bản ).
3. Làm hai bài tập 1 và 2, Ngữ văn 6, tập 1, tr 97
( đọc kỹ yêu cầu của đề và trả lời các câu hỏi đã
cho ).
a
a
chân thành cảm ơn thầy, cô
và học sinh đến dự !
Nguyễn Ngọc Tuấn
08/2011