Bài 9. Nước Đại Cồ Việt thời Đinh - Tiền Lê

Chào mừng cô và các bạn
  BÀI 9: Nước Đại Cồ Việt thời Đinh - Tiền Lê         
                 I- Tình hình chính trị, quân sự


- Sau khi thống nhất đất nước, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi hoàng đế (Đinh Tiên Hoàng),



đặt niên hiệu là Thái Bình, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô tại Hoa Lư 
(Ninh Bình) và phong vương cho các con.
1. Nhà Đinh xây dựng đất nước
Việc nhà Đinh đặt tên nước và không dùng niên hiệu của hoàng đế Trung Quốc nói lên điều gì?
Khẳng định độc lập, chủ quyền của nước ta.
Thể hiện nước ta ngang hàng với Trung Quốc, không phải là nước phụ thuộc.
Nhà Đinh đã làm gì để xây dựng đất nước?
- Việc Đinh Bộ Lĩnh xưng Hoàng đế (Đinh Tiên Hoàng), định đô (Hoa Lư, Ninh Bình), đặt tên nước (Đại Cồ Việt), xây dựng bộ máy chính quyền mới, quan hệ đối thoại tốt đẹp với các nước láng giềng...và đánh gia ý nghĩa của những việc làm đó (Đinh Bộ Lĩnh đã tiến thêm một bước trong việc xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ, khẳng định chủ quyền quốc gia dân tộc).
Đinh Bộ Lĩnh - Hoàng đế cờ lau
2.Tổ chức chính quyền thời Tiền lê
- Năm 979: Đinh Tiên Hoàng và con là Đinh Tiễn bị hãm hại,nội bộ lục đục 
- Nhà Tống lăm le xâm lươc,năm 980 Lê Hoàn được suy tôn lên làm vua để chỉ huy kháng chiến
- Lê Hoàn ( Lê Đai Hành) đổi niên hiệu là Thiên Phúc lập nên nhà Lê ( Tiền Lê)
* Tổ chức chính quyền
- Trung ương có vua đứng đầu nắm mọi quyền hành. Giúp vua có thái sư và đại sư. Dưới vua có các quan văn- võ, phong vương cho các con. Cả nước chia thành 10 lộ, dưới lộ có phủ và châu
* Quân đội
- Gồm 10 đạo, chia thành 2 bộ phận:
+ Cấm quân (của triều đình)
+ Quân địa phương đóng tại các lộ luân phiên vừa luyện tập, vừa làm ruộng.
Vì sao các tướng lĩnh lại suy tôn Lê Hoàn lên ngôi vua?
- Ông là người có tài, có chí lớn, mưu lược, khỏe mạnh, nên được triều Đinh phong làm Thập đạo tướng quân, Điện tiền chỉ huy sứ. Khi Đinh Tiên Hoàng qua đời, triều đình cử ông làm phụ chính, giúp vua trông coi việc nước (vì Đinh Toàn lên ngôi còn nhỏ tuổi). Trước nguy cơ xâm lược của quân Tống, Thái hậu họ Dương thấy Lê Hoàn được lòng người quy phục, quan lại đồng tình, bèn lấy áo long bào khoác lên người Lê Hoàn và suy tôn ông làm vua.
Sơ đồ tổ chức bộ máy triều đình trung ương thời Tiền Lê
Hãy mô tả bộ máy chính quyền trung ương và địa phương thời Tiền Lê.
+ Bộ máy cai trị ở trung ương: vua nắm mọi quyền hành, giúp vua có thái sư, đại sư và quan lại gồm hai ban văn, võ: các con vua được phong vương và trấn giữ các nơi quan trọng.
+ Chính quyền địa phương: cả nước chia thành 10 lộ, dưới lộ có phủ và châu.
+ Xây dựng quân đội (10 đạo và 2 bộ phận cấm quân, quân địa phương).
Nhà Tiền Lê đã tiến thêm một bước trong việc xây dựng chính quyền độc lập tự chủ. Đây là sự hoàn thiện chính quyền ở trung ương, chia lại đơn vị hành chính cả nước, chú trọng xây dựng quân đội...
3. Cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn
a) Hoàn cảnh lịch sử
-Cuối năm 979, nôi bộ nhà Đinh lục đục vì tranh quyền lợi, quân Tống xâm lược
b) Diễn biến
- Đầu năm 981, quân Tống do Hầu Nhân Bảo chỉ huy theo hai đường thủy và bộ tiến đánh nước ta
+ Đường thủy theo đường sông Bạch Đằng
+ Đường bộ theo đường Lạng Sơn
- Lê Hoàn tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến. Cho quân đóng cọc ở sông Bạch Đằng ngăn chặn chiến thuyền địch. Nhiều trận chiến ác liệt diễn ra, cuối cùng thủy quân đich bị đánh lui.
- Trên bộ quân ta chặn đánh quân Tống quyết liệt buộc quân phải rút về nước
c) Kết quả - ý nghĩa
- Đánh bại âm mưu xâm lươc của kẻ thù, củng cố nền độc lập
- Khẳng định khả năng đôc lập của dân tộc.
Hãy trình bày diễn biến của cuộc kháng chiến chống Tống do Lê Hoàn chỉ huy.
Diễn biến:
+ Đầu năm 981, quân Tống theo hai đường thủy, bộ tiến đánh nước ta.
+ Lê Hoàn trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến.
+ Nhiều trận chiến diễn ra trên sông Bạch Đằng. Trên bộ, quân ta chặn đánh địch quyết liệt, quân Tống đại bại.
II. Sự phát triển kinh tế và văn hóa
1. Bước đầu xây dựng nền kinh tế tự chủ
a) Nông nghiệp
- Chia ruộng đất công cho làng xã cho nông dân. Để cày cấy, nông dân có nghĩa vụ nộp thuế, đi lính và lao dịch cho nhà nước
- Nhà vua quan tâm đến sản xuất, khuyến khích nông nghiệp
=> Nông nghiệp ngày càng phát triển
+ Chú trọng thủ lợi, thủy đạo
+ Khuyến khích khai khẩn đất hoang
+ Tổ chức lễ cày tịch điền
Hãy điểm qua tình hình nông nghiệp nước ta thời Đinh- Tiền Lê.
Trả lời:
Thời Đinh- Tiền Lê, ruộng đất trong nước nói chung thuộc sở hữu của làng xã. Nhân dân trong làng, theo tập tục, chia ruộng đều cho nhau để cày cấy và nộp thuế, đi lính và làm lao dịch cho nhà vua.
Hằng năm vào mùa xuân, vua Lê thường về địa phương tổ chức lễ cày tịch điền và tự mình cày mấy đường để khuyến khích nhân dân sản xuất. Việc khai khẩn đất hoang được mở rộng. Nhà Lê cũng chú ý đào vét kênh ngòi ở nhiều nơi, vừa thuận lợi cho việc đi lại, vừa tiện tưới tiêu cho đồng ruộng. Do đó, nông nghiệp ngày càng ổn định và bước đầu phát triển. Mùa lúa các năm 978, 989 đều tốt. Nghề trồng dâu, nuôi tằm cũng được khuyến khích.
b) Thủ công nghiệp
- Các xưởng thủ công nhà nước như: Xưởng đúc tiền, rèn vũ khí, may mặc, xây dựng cung điện, chùa chiền...
- Các nghề thủ công truyền thống: dệt lụa, làm giấy, đồ gốm tiếp tục phát triển
c) Thương nghiệp
- Đúc tiền đồng, lưu thông trong nước
- Buôn bán với nước ngoài được mở rộng
-Nhiều trung tâm buôn bán, khu chợ được hình thành
2. Đời sống xã hội và văn hóa
+ Tầng lớp bị trị: nông dân, thợ thủ công, thương nhân, một số địa chủ và nô tì
+ Tầng lớp thống trị: vua, các quan văn, quan võ và một số nhà sư
a) Xã hội: - Gồm 2 tầng lớp:
b) Văn hóa
- Đạo phật được truyền bá rộng rãi
- Chùa chiền được xây dựng ở nhiều nơi, nhà sư được coi trọng
- Giáo dục chưa phát triển 
- Đạo Nho xâm nhập vào nước ta
- Các loại hình văn hóa dân gian khá phát triển