Bài 9. Cấu trúc rẽ nhánh

1. Khái niệm rẽ nhánh
+ Ví dụ1:
Châu và Ngọc thường cùng nhau chuẩn bị các bài thực hành Tin học.
Một lần Châu hẹn với Ngọc: "Chiều mai nếu trời không mưa thì Châu đến nhà Ngọc".
Một lần khác, Ngọc nói với Châu: "Chiều mai nếu trời không mưa thì Ngọc sẽ đến nhà Châu, nếu trời mưa thì gọi điện cho Châu để trao đổi".
? Câu nói của Châu cho ta biết 1 việc làm cụ thể.
? Cách diễn đạt: Nếu.......Thì...
? Câu nói của Ngọc khẳng định 1 trong 2 việc làm cụ thể (Ngọc đến nhà Châu hay gọi điện cho Châu).

? Cách diễn đạt: Nếu.......Thì..., nếu không thì..
Cấu trúc dùng để mô tả các mệnh đề có dạng như trên được gọi là cấu trúc rẽ nhánh thiếu và đủ.
+ Ví dụ2: Giải phương trình bậc 2
1. Khái niệm rẽ nhánh
Để viết chương trình giải phương trình bậc 2, ta phải:
Tính:
- Nếu ? < 0 thì phương trình vô nghiệm.
- Nếu ? ? 0 thì phương trình có nghiệm.
Hoặc:
- Nếu ? < 0 thì phương trình vô nghiệm, ngược lại thì phương trình có nghiệm.
? Mệnh đề có dạng: Nếu.......Thì...
hoặc Nếu.......Thì..., ngược lại thì..
1. Khái niệm rẽ nhánh
Nhập N
? ? 0?
Tính và đưa ra
nghiệm thực rồi
kết thúc
Thông báo vô
Nghiệm rồi kết thúc
Đúng
Sai
Sơ đồ thể hiện cấu trúc rẽ nhánh.
2. Câu lệnh IF - Then
a) Dạng thiếu
If <điều kiện> Then ;
b) Dạng đủ
If <điều kiện> Then
Else ;
Trong đó:
- Điều kiện: Là biểu thức quan hệ hay lôgic.
- Câu lệnh, câu lệnh1, câu lệnh2 là 1 câu lệnh của Pascal.
Chú ý: Sau Then và sau Else chỉ có 1 lệnh.
2. Câu lệnh IF - Then
a) Dạng thiếu
b) Dạng đủ
Sơ đồ cấu trúc
2. Câu lệnh IF - Then
? ý nghĩa các câu lệnh:
- Dạng thiếu: Nếu điều kiện đúng thì câu lệnh được thực hiện, nếu điều kiện sai thì không thực hiện gì.
- Dạng đủ: Nếu điều kiện đúng thì thực hiện câu lệnh 1, nếu điều kiện sai thì thực hiện câu lệnh 2.
+ Ví dụ1:
If (X mod 2) = 0 then
Writeln(X ` , la so chan`);
+ Ví dụ2:
If DELTA < 0 then
Writeln(`PT vo nghiem`)
Else
Writeln(`PT co nghiem`)
2. Câu lệnh IF - Then
+ Ví dụ3:
Tìm giá trị lớn nhất (Max) của 2 số a và b:
Lời giải
Cách 1
Max := a;
if b > a then Max := b;
Cách 2
if a > b then Max := a
Else Max := b;
Cách nào nhanh hơn và tiện lợi hơn?
Cách 2
3. Câu lệnh ghép
?
Trong câu lệnh IF - Then muốn thực hiện nhiều lệnh sau Then hay nhiều lệnh sau Else thì làm thế nào?
? Câu lệnh ghép có dạng:
Begin
;
End;
Chú ý:
- Sau End phải là dấu chấm phẩy (;) và trước Else không có dấu chấm phẩy.
+ Ví dụ:
If Delta < 0 Then
Writeln(`Phuong trinh vo nghiem`);
Else
Begin
X1:= (-b - sqrt(Delta))/(2*a);
X2:= -b/a - X1;
Writeln(`X1 = ` ,X1:6:3, ` X2 ` ,X2:6:3);
End;
3. Câu lệnh ghép
+ Ví dụ1:
4. Một số ví dụ
Tìm nghiệm thực của phương trình bậc 2:
, Với a ? 0.
Lời giải
- Input: Hệ số a, b, c - Nhập từ bàn phím
- Output: Đưa ra màn hình các nghiệm thực hoặc thông báo "Phương trình vô nghiệm".
Chương trình
+ Ví dụ1:
4. Một số ví dụ
Tính số ngày của năm N, biết rằng năm nhuận là năm chia hết cho 100. Ví dụ, các năm 2000, 2004 là các năm nhuận vì có số ngày là 366, các năm 1900, 1945 không phải là năm nhuận vì có số ngày là 365.
Lời giải
- Input: - Nhập N từ bàn phím
- Output: - Đưa ra số ngày của năm N ra màn hình.
Chương trình
Xem lại các ví dụ đã học
Học thuộc cấu trúc rẽ nhánh.
Xem trước bài 10 - Cấu trúc lặp.
? Thông qua bài học hôm nay các em cần nắm được các kiến thức sau:
- Cấu trúc của câu lệnh rẽ nhánh trong biểu diễn thuật toán.
- Hiểu câu lệnh rẽ nhánh (dạng thiếu và dạng đủ).
- Biết sử dụng cấu trúc rẽ nhánh để mô tả một số bài toán đơn giản.
Bài tập về nhà