Bài 9. Cấu trúc rẽ nhánh

Quý thầy cô
Về dự giờ lớp 11a3
Thứ 6 ngày 21 tháng 12 năm 2007
Giáo viên thực hiện bài dạy: Dương Bá Thịnh
Tổ bộ môn: Toán - Tin
Một chương trình Pascal gồm mấy phần?.
Chương trình Pascal gồm 2 phần
1 - Phần khai báo.
2 - Phần thân chương trình.
Phần khai báo gồm có:
1- Khai báo tên chương trình: (Bắt đầu bằng từ khóa PROGRAM).
VD: Program bai_tap;
2- Khai báo thư viện: (Bắt đầu bằng từ khóa USES).
VD: Uses crt;
3- Khai báo hằng: (Bắt đầu bằng từ khóa CONST).
VD: Const pi=3.14;
4- Khai báo biến: (Bắt đầu bằng từ khóa VAR).
VD: Var a,b : Integer;

VD: Ta có mệnh đề sau:
“Nếu đội tuyển Việt nam thắng ở bán kết với đội Malaixia thì sẽ vào đá chung kết với đội tuyển Thái Lan, còn không thì đá trận tranh giải 3 với đội tuyển Singapor”.
Nghĩa là Việt nam sẽ đá chung kết với Thái Lan với điều kiện là phải thắng Malaixia.
Còn không (tức là thua Malaixia) thì sẽ đá tranh giải 3 với Singapor.
Vậy khi lập trình giải bài toán bằng ngôn ngữ lập trình TUBOR PASCAL có những công việc chỉ được chương trình thực hiện khi thỏa mãn những điều kiện cụ thể thì ta phải giải quyết nó như thế nào??
Như vậy trong cuộc sống có rất nhiều việc chỉ được thực hiện khi một điều kiện cụ thể nào đó được thỏa mãn.

Mục tiêu bài học.
- Học sinh biết được ý nghĩa của cấu trúc rẽ nhánh.
- Học sinh biết được cấu trúc chung của cấu trúc rẽ nhánh.
- Biết cách sử dụng hai dạng cấu trúc rẽ nhánh trong lập trình: dạng thiếu và dạng đủ.
Ví dụ 1:
Châu hẹn Ngọc: “Chiều mai nếu trời không mưa thì Châu sẽ đến nhà Ngọc”.

Câu nói của Châu cho ta biết một việc làm cụ thể(Châu sẽ đến nhà Ngọc) sẽ được thực hiện nếu một điều kiện cụ thể (trời không mưa) thỏa mãn. Ngoài ra không đề cập đến chuyện gì sẽ xãy ra nếu điều kiện đó không thỏa mãn (trời mưa).
Ta nói cấu trúc chung của cách diễn đạt đó là.
Nếu….thì….
Hãy nêu cấu trúc chung của cách diễn đạt đó?
Ví dụ 2:
Một lần khác, Ngọc nói với Châu: “ Chiều mai nếu trời không mưa thì Ngọc sẽ đến nhà Châu, nếu trời mưa thì buổi tối Ngọc sẽ điện lại cho Châu”.

Câu nói của Ngọc cho ta biết một trong hai việc cụ thể (Ngọc sẽ đến nhà Châu hay Ngọc sẽ gọi điện cho Châu) chắc chắn sẽ xãy ra. Tuy nhiên, việc nào trong hai việc sẽ được thực hiện thì tùy thuộc vào điều kiện cụ thể (trời không mưa) thỏa mãn hay không thỏa mãn (trời mưa).
Ta nói cấu trúc chung của cách diễn đạt đó là.
Nếu… thì…, nếu không thì…

Em hãy nêu cấu trúc chung của cách diễn đạt đó.
Vậy cấu trúc rẽ nhánh có hai dạng:
Nếu (Điều kiện đúng) thì (Hoạt động 1);
Nếu (Điều kiện đúng) thì (Hoạt động 1)
còn không thì (Hoạt động 2);

a. Dạng thiếu(dạng khuyết).
Có dạng: Nếu … thì …
Cấu trúc điều kiện hành động
b. Dạng đủ.
Có dạng: Nếu … thì … còn không thì…;
Cấu trúc điều kiện hành động
+ Tính Delta
+ Nếu Delta <0 thì kết luận là phương trình vô nghiệm.
+ Nếu Delta>=0 thì kết luận là phương trình có nghiệm:
x1:=(-b +sqrt(Delta))/(2*a);
x2:=(-b - sqrt(Delta))/(2*a);


Bắt đầu
Nhập a, b, c
Delta:=b*b+4*a*c
Nếu delta>=0
Thông báo pt vô nghiệm
Tính và in ra nghiệm
Kết thúc
Đúng
Sai
Kết thúc
Kết thúc
Vẽ sơ đồ thực hiện của các bước .
Vậy để giải các bài toán như trên trong ngôn ngữ lập trình PASCAL ta có một cấu trúc gọi là cấu trúc câu lệnh IF – THEN.
Cấu trúc câu lệnh IF – THEN có mấy dạng?
Cấu trúc IF – THEN có có hai dạng.
Dạng thiếu và dạng đủ.
Cú pháp:
If <Điều kiện> Then ;
Trong đó
If, Then: là từ khóa (tên dành riêng).
Điều kiện: có thể là biểu thức logic hoặc biểu thức quan hệ. (có 2 giá trị là True hoặc False).
Câu lệnh: là một câu lệnh trong Pascal
Hãy nêu cú pháp của cấu trúc câu lệnh IF – THEN
dạng thiếu?
a. Dạng thiếu ( Dạng khuyết ):
Điều kiện
Câu lệnh
T
F
Điều kiện
If (Delta>=0) then Write(’ Phuong trinh co nghiem ’ );
Nếu điều kiện Delta >=0 có giá trị là “True”
thì thực hiện in ra màn hình dòng thông báo
”Phuong trinh co nghiem”
Nghĩa là
b. Dạng đủ:

Hãy nêu cú pháp của cấu trúc câu lệnh IF – THEN
dạng đủ?
Cú pháp:
If <Điều kiện> Then else;
Trong đó
If, Then, else: là từ khóa (tên dành riêng).
Điều kiện: có thể là biểu thức logic hoặc biểu thức quan hệ.(có 2 giá trị là True hoặc False).
Câu lệnh1, câu lệnh2: là một câu lệnh trong Pascal
Điều kiện
T
Câu lệnh 1
Câu lệnh 2
F
Điều kiện
If (Delta>=0) then
Write(’ Phuong trinh co nghiem ’ )
else
Writeln( ’ Phuong trình vo nghiem ’);

Nếu điều kiện Delta >=0 có giá trị là “True”
thì thực hiện in ra màn hình dòng thông báo
”Phuong trinh co nghiem” Còn không thì thực hiện in ra màn hình dòng thông báo
”Phuong trinh vo nghiem”
Nghĩa là
Tìm số ngày của năm N biết rằng năm nhuận là năm chia hết cho 400 hoặc chia hết cho 4 nhưng không chia hết cho 100.
Input: N nhập từ bàn phím.
Output: Đưa số ngày của năm N ra màn hình
Kiểm tra điều kiện:
Nếu (N chia hết cho 400) hoặc (N chia hết cho 4) và (N không chia hết cho 100) thì số ngày của năm N là 366 ngày. Ngược lại số ngày của năm N là 365 ngày.