Bài 9. Axit nitric và muối nitrat

BÀI 9
AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT
+5
A. AXIT NITRIC
I. Cấu tạo phân tử
Công thức phân tử: HNO3
Công thức cấu tạo :
O
H - O - N
O
Trong phân tử HNO3 , Nitơ có hóa trị là IV và số oxi hóa là +5

II. Tính chất vật lí :







HNO3 tinh khiết là chất lỏng không màu, sôi ở 860C, tan vô hạn trong nước
HNO3 không bền, có thể bị phân hủy một ít ở điều kiện thường


III. Tính chất hóa học
Tính axit
HNO3 là chất điện li mạnh, dung dịch có tính chất của H+
Dung dịch HNO3 làm quỳ tím hóa đỏ
Td với oxit bazơ và bazơ tạo muối và nước



Td với muối của axit yếu
2) Tính oxi hóa
a. với kim loại:HNO3 có tính oxi hóa rất mạnh có thể oxi hóa được hầu hết các kim loại ( trừ Au và Pt ), thường oxihoa kim loại lên mức cao. Tùy thuộc vào nồng độ đặc hay loãng và tính khử của kim loại mạnh hay yếu mà sản phẩm khử có thể khác nhau.

+ dung dịch HNO3 đặc
KL + HNO3 (đ)→Muối+ NO2 (màu nâu) + H2O








+ dung dịch HNO3 loãng
KL yếu + HNO3 (loãng) → Muối + NO + H2O


KL mạnh + HNO3(loãng)


0
+1
-3
(Cu, Ag…)
(Al, Mg,….)
→ Muối + NO, N2, N2O, NH4NO3 + H2O
+2
Chú ý : Al, Fe và Cr bị thụ động hóa trong HNO3 đặc, nguội vì tạo nên một màng oxit bền trên bề mặt các kim loại này


b. Với phi kim: Axit Nitric đặc khi đun nóng có thể oxihoa được ngiều phi kim, phi kim bị đưa lên mức oxihoa cao.



c. Với hợp chất có tính khử: Axit Nitric có thể oxihoa được nhiều chất khử


IV. Ứng dụng :
Sản xuất phân bón, thuốc nổ, thuốc nhuộm , dược phẩm……
V. Điều chế :
1) Trong phòng thí nghiệm

2) Trong công nghiệp
Oxi hóa khí amoniac bằng oxi không khí

Oxi hóa NO thành NO2

Chuyển hóa NO2 thành HNO3

B. MUỐI NITRAT
Tính chất của muối Nitrat
1) Tính chất vật lí:
Đều tan trong nước và điện li hoàn toàn ra ion

2) Tính chất hóa học
a. Phản ứng nhiệt phân
Muối nitrat của K, Na, Ca… muối nitrit + O2



Muối nitrat của Mg, Zn, Cu…. Oxit + NO2 + O2



Muối nitrat của Ag, Hg kim loại + NO2 + O2

II. Ứng dụng
Làm phân bón trong công nghiệp
Điều chế thuốc nổ đen
C. CHU TRÌNH CỦA NITƠ TRONG TỰ NHIÊN
Là một chu trình khép kín
BÀI TẬP CỦNG CỐ
Bài 1 :
Hợp chất nào sau đây của nitơ không được
tạo ra khi cho HNO3 tác dụng với kim loại ?
NO
NH4NO3
NO2
N2O5
Bài 2 :
Kim loại bị thụ động trong HNO3 đặc, nguội là:
Al, Fe
Ag, Fe
Pb, Ag
Pt, Au
Bài 3:
Cho 5,6g Fe tác dụng với dung dịch HNO3
20%. Khối lượng dung dịch HNO3 cần dùng là:
A. 63g B. 12,6g C. 126g D. số khác
DẶN DÒ
Làm các bài tập trong SGK