Bài 8. Quy luật Menđen: Quy luật phân li

Lớp 12A2 xin chào mừng
các thầy cô giáo về dự
Tiết 9:
Quy luật MenĐen: Quy luật phân li
Chương II: tính quy luật của
hiện tượng di truyền
(1822 - 1884)
Tại sao chỉ bằng việc phân tích các kết quả của các phép lai, Menđen lại có thể biết được bên trong tế bào của cơ thể:
+ mỗi cặp nhân tố di truyền quy định một tính trạng? + trong mỗi giao tử lại chỉ có một nhân tố di truyền?
I. Phương pháp nghiên cứu di truyền học của menđen
Nghiên cứu nội dung I.
Hãy tóm tắt phương pháp nghiên cứu di truyền học của Menđen theo bảng sau:
đáp án bảng tóm tắt
phương pháp nghiên cứu di truyền học của Menđen
Bước 1
Tạo các dòng thuần chủng về từng tính trạng bằng cách cho cây tự thụ phấn qua nhiều thế hệ.
Bước 2
Lai các dòng thuần chủng khác biệt nhau bởi một hoặc nhiều tính trạng rồi phân tích kết quả lai qua các đời:
- F1: 100% cây hoa đỏ.
- F2: 3/4 cây hoa đỏ và 1/4 cây hoa trắng.
- F3: 1/3 số cây hoa đỏ F2 cho toàn cây F3 hoa đỏ.
2/3 số cây hoa đỏ F2 cho F3 với tỉ lệ 3 hoa đỏ:1 hoa trắng.
100% cây hoa trắng cho F3 toàn cây hoa trắng.
Hoa trắng
Pt/c:
X
Hoa đỏ
F2:
3/4 Hoa đỏ
1/4 Hoa trắng
Hoa đỏ
X
Hoa đỏ
F1 x F1:
F2 x F2
100% Hoa trắng
Hoa trắng
1 Trắng t/c
=>F2:
F3
Hoa đỏ
100%Hoa đỏ
3/4Đỏ : 1/4Trắng
2 Đỏ không t/c
1 Đỏ t/c
2/3
1/3
Thí nghiệm và cách suy luận khoa học của Menđen có thể tóm tắt nh­ sau
F1: 100% Hoa đỏ
:
Menđen nhận ra rằng: Sau tỉ lệ 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng là tỉ lệ 1: 2 : 1
(1 hoa đỏ thuần chủng : 2hoa đỏ không thuần chủng : 1 hoa trắng thuần chủng)
đáp án bảng tóm tắt
phương pháp nghiên cứu di truyền học của Menđen
Ngoài tính trạng về mầu sắc hoa, Menđen còn nghiên cứu ở nhiều tính trạng khác:
Bước 3
Sử dụng toán xác suất để phân tích kết quả lai,
sau đó đưa ra giả thuyết giải thích kết quả.

Bước 4
Tiến hành thí nghiệm chứng minh cho giả thuyết của mình
Và kết quả thu được cũng tương tự như khi nghiên cứu ở tính trạng về mầu sắc:
B?ng phđn t�ch k?t qu? lai c�a Mendel
ị 7 t�nh tr�ng tr�n �Ịu H� Lan
Vậy Menđen đã lí giải tỉ lệ phân li 1 : 2 : 1 như thế nào đằng sau tỉ lệ 3 trội : 1 lặn ?
II. Hình thành học thuyết khoa học
Menđen đã vận dụng quy lụât thống kê xác suất và đưa ra giả thuyết sau:
- Mỗi tính trạng (màu hoa, màu quả, hình dạng quả.) đều do 1 cặp nhân tố di truyền qui định (ngày nay gọi là cặp alen, cặp gen)
Vd: Tính trạng màu hoa đỏ do cặp nhân tố di truyền qui định là: AA hoặc Aa.
Tính trạng màu hoa trắng do cặp nhân tố di truyền qui định là: aa.
Trong tế bào, các nhân tố di truyền không hoà trộn vào nhau. Vd cặp Aa:
A
a
Aa
- Bố (mẹ) chỉ truyền cho con (qua giao tử) 1 trong 2 thành viên của cặp nhân tố di truyền. Vd cặp Aa:
Aa
0,5A
0,5a
- Khi thụ tinh, các giao tử kết hợp với nhau một cách ngẫu nhiên tạo nên các hợp tử
theo bảng sau:
Menđen đã áp dụng toán xác suất trong việc giải thích kết quả thí nghiệm như thế nào ?
♀
Như vậy:
+ Xác xuất để xuất hiện một hợp tử (AA) sẽ bằng tích xác suất của các giao tử tạo nên nó và bằng: 0,5A x 0,5A = 0,25AA.

+ Xác xuất để xuất hiện một hợp tử (Aa) sẽ bằng tích xác suất của các giao tử tạo nên nó và bằng: 0,5A x 0,5a = 0,25Aa.
Và tổng các xác suất của hợp tử Aa là: 0,25Aa + 0,25Aa = 0,5Aa.

+ Xác xuất để xuất hiện một hợp tử (aa) sẽ bằng tích xác suất của các giao tử tạo nên nó và bằng: 0,5a x 0,5a = 0,25aa.
Để kiểm tra giả thuyết của mình, Menđen đã làm gì ?
Lai phân tích
100% Hoa đỏ
50% Hoa đỏ : 50% Hoa trắng
P (Đỏ là thuần chủng): AA
P (Đỏ là không thuần chủng): Aa
Hoa đỏ
Hoa đỏ
Hoa trắng
Hoa trắng
Fa:
Fa:
:
:
Trường hợp 1
Trường hợp 2
Hãy phát biểu nội dung của quy luật phân li ?
Mỗi tính trạng do 1 cặp alen quy định, 1 có nguồn gốc từ bố, 1 có nguồn gốc từ mẹ. Các alen của bố và mẹ tồn tại ở cơ thể con một cách riêng rẽ không hòa trộn vào nhau.
Khi hình thành giao tử, các thành viên của 1 cặp alen phân li đồng đều về các giao tử, nªn 50% giao tử chứa alen này cßn 50% giao tử chứa alen kia.
Nội dung:
III. CƠ SỞ TẾ BÀO HỌC CỦA QUY LUẬT PHÂN LI
 Trong tế bào sinh dưỡng, các gen và các NST luôn tồn tại thành từng cặp.
Khi giảm phân tạo giao tử, các thành viên của một cặp alen phân li đồng đều về các giao tử, mỗi NST trong từng cặp NST tương đồng cũng phân li đồng đều về các giao tử.

Gen nằm trên Nhiễm sắc thể ở 1vị trí lôcut nhất định.
Nghiên cứu nội dung mục III, hãy nêu cơ sở tế bào học của Quy luật phân li ?
Cơ sở tế bào học được mô tả như sau:
X
P:
Hoa đỏ
Hoa trắng
G:
100% Hoa đỏ
F1 :
X
Hoa đỏ
Hoa đỏ
F1x F1:
GF1 :
1/4 AA : 2/4Aa :1/4aa
0,25
0,25
0,25
0,25
Tlkh
Nếu trội hoàn toàn (3 đỏ : 1trắng)
Nếu trội không hoàn toàn (1 đỏ: 2hồng:1 trắng)
F2:
Trong trường hợp alen A lấn át sự biểu hiện của alen a thì kiểu hình thu được như sau:
Sơ đồ lai:
Củng cố:
ở cơ thể 2n bình thường (trội lặn hoàn toàn):
+ Nếu 1 gen có 2 alen A và a thì tạo ra những kiểu gen bình thường nào ?
AA, Aa và aa
+ Hãy xác định kiểu gen của P trong những trường hợp sau
TH 1:
TH 2:
AA x aa
Aa x aa
Aa x A a
AA x AA
AA x Aa
Hướng dẫn về nhà
- Trả lời các câu hỏi 1, 2, 3 và 4 Tr36 & Tr37 SGK.
Chuẩn bị trước bài:
Quy luật Menđen: Quy luật phân li độc lập.
Bài học đến đây là hết.
Chúc các em học tốt !