Bài 8. Quy luật Menđen: Quy luật phân li

Có bao giờ các em nghĩ rằng: “Vì sao con cái sinh ra lại thường giống nhau và giống cha mẹ của chúng?” hay chưa? Cha mẹ tóc vàng có thể sinh con tóc màu đen được không? Vì sao?
BÀI 8: QUY LUẬT MENĐEN: QUY LUẬT PHÂN LI
SVTH: Lê Thị Minh Châu
GVHD: ThS. Lê Phan Quốc
Chào các bạn, tôi là Gregor Mendel
Menđen:
1. Những quan sát của Menđen
Menđen tiến hành lai những cây đậu thuộc các dòng khác nhau. Ông nhận thấy rằng không phải tất cả các cây con sinh ra đều giống nhau.
Một số cây đậu này cho hạt trơn, số khác cho hạt nhăn.
I - THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN
1. Những quan sát của Menđen
Một số cây cao, số khác lại thấp. Một số cây nở hoa tím, số khác lại nở hoa trắng.
Những đặc điểm này dường như đi thành từng cặp. Vì sao lại như vậy?
I - THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN
2. Thí nghiệm của Menđen
P: Cây hoa đỏ (thuần chủng) x Cây hoa trắng (thuần chủng)
F1: 100% cây hoa đỏ
Cho F1 tự thụ phấn (F1 x F1)
F2: 705 cây hoa đỏ : 224 cây hoa trắng (xấp xỉ 3 : 1)
Pt/c
F1
F2
Mỗi tính trạng (màu hoa, màu quả, hình dạng quả, hình dạng hạt...) đều do 1 cặp nhân tố di truyền quyết định. Trong tế bào, các nhân tố di truyền này không hòa trộn vào nhau.
Bố (mẹ) chỉ truyền cho con (qua giao tử) 1 trong 2 thành viên của cặp nhân tố di truyền.
3. Giả thuyết của Menđen
VD: Cây hoa đỏ F1 có cặp alen Aa giảm phân cho 2 loại giao tử, một chứa A, một chứa a với tỉ lệ bằng nhau.
Qua thụ tinh chúng tổ hợp lại với nhau trong cơ thể mới.
Menđen vận dụng quy luật xác suất thống kê để lí giải tỉ lệ phân li 1 : 2 : 1
F1:
aa
AA
Aa
Memđen kiểm nghiệm giả thuyết bằng phép lai phân tích.
Lai phân tích là phép lai giữa cá thể có kiểu hình trội (AA hoặc Aa) với một cá thể có kiểu hình lặn (aa), mục đích là để kiểm tra kiểu gen của kiểu hình trội là thuần chủng hay không thuần chủng.
4. Kiểm nghiệm giả thuyết
Nếu con lai xuất hiện tỉ lệ 100%  cá thể có kiểu hình trội đem lai là thuần chủng (AA).
Nếu xuất hiện tỉ lệ 1:1  cá thể đem lai là dị hợp tử (Aa).
TH1:
TH2:
 P hạt vàng thuần chủng
 P hạt vàng không thuần chủng
5. Quy luật phân li
Mỗi tính trạng do một cặp alen quy định, một có nguồn gốc từ bố, một có nguồn gốc từ mẹ. các alen của bố và mẹ tồn tại trong tế bào của cơ thể con một cách riêng rẽ, không hòa trộn vào nhau. Khi hình thành giao tử, các thành viên của 1 cặp alen phân li đồng đều về các giao tử, nên 50% số giao tử chứa alen này còn 50% giao tử chứa alen kia.
II – CƠ SỞ TẾ BÀO HỌC CỦA QUY LUẬT PHÂN LI
Sự tương đồng giữa gen và NST:
Trong tế bào sinh dưỡng, các gen và các NST luôn tồn tại thành từng cặp.
Khi giảm phân tạo giao tử, các thành vên của một cặp alen phân li đồng đều về các giao tử, mỗi NST trong từng cặp NST tương đồng cũng phân li đồng đều về các giao tử.
 Các gen phải nằm trên các NST. Mỗi gen chiếm một vị trí xác định trên NST gọi là locut.
Một gen có thể tồn tại ở các trạng thái khác nhau, mỗi trạng thái với một trình tự nuclêôtit cụ thể được gọi là một alen.
Locut gen quy định màu sắc hoa
Cặp NST tương đồng
Alen A quy định màu hoa đỏ
Alen a quy định màu hoa trắng
Phương pháp nghiên cứu di truyền học của Menđen
Trong 7 năm (1856-1863) ông tiến hành các thí nghiệm lai trên đậu Hà Lan (Pissum sativum).
Quan sát ở khoảng 37 ngàn cây đậu và 300 ngàn hạt đậu, Menđen đã chứng minh sự di truyền các tính trạng là do các nhân tố di truyền.
Hạt trơn
Hạt nhăn
Hạt vàng
Hạt xanh
Hoa tím
Hoa trắng
Quả đầy
Quả có eo thắt
III – CỐNG HIẾN LỚN CỦA MENĐEN
Trong 7 năm (1856-1863) ông tiến hành các thí nghiệm lai trên đậu Hà Lan (Pissum sativum).
Quan sát ở khoảng 37 ngàn cây đậu và 300 ngàn hạt đậu, Menđen đã chứng minh sự di truyền các tính trạng là do các nhân tố di truyền.
Quả vàng
Quả xanh
Thân cao
Thân lùn
Hoa và quả mọc từ thân
Hoa và quả mọc ở đỉnh chồi
Trước khi tiến hành thí nghiệm:
Quan sát sự di truyền của một vài tính trạng qua nhiều thế hệ.
Tạo ra các dòng thuần chủng có các kiểu hình tương phản.
Dòng thuần chủng là dòng khi tự thụ phấn sinh ra các cá thể con có tính trạng giống hệt nhau và giống hệt bố mẹ.
Lai các dòng thuần với nhau để tạo ra F1.
Cho các cây F1 tự thụ phấn để tạo ra đời F2. Cho từng cây F2 tự thụ phấn để tạo ra F3.
Dùng thống kê toán học trên số lượng lớn, qua nhiều thế hệ  rút ra quy luật di truyền.
a. Phương pháp phân tích di truyền cơ thể lai
b. Phương pháp lai phân tích
TÓM TẮT BÀI HỌC
1. Quy luật phân li:
Mỗi tính trạng do một cặp alen quy định, một có nguồn gốc từ bố, một có nguồn gốc từ mẹ. các alen của bố và mẹ tồn tại trong tế bào của cơ thể con một cách riêng rẽ, không hòa trộn vào nhau. Khi hình thành giao tử, các thành viên của 1 cặp alen phân li đồng đều về các giao tử, nên 50% số giao tử chứa alen này còn 50% giao tử chứa alen kia.
2. Sự phân li kiểu hình:
Khi lai 2 cơ thể thuần chủng khác nhau về 1 cặp tính trạng tương phản do 1 cặp gen quy định thì con lai F1 sẽ mang kiểu hình trội (trừ các trường hợp đồng trội và trội không hoàn toàn). Cho con lai F1 tự thụ phấn thì sẽ thu dược F2 phân li theo tỉ lệ 3 trội : 1 lặn.
3. Lai phân tích:
Lai phân tích là phép lai giữa cá thể có kiểu hình trội (AA hoặc Aa) với một cá thể có kiểu hình lặn (aa), mục đích là để kiểm tra kiểu gen của kiểu hình trội là thuần chủng hay không thuần chủng.
BÀI HỌC KẾT THÚC 