Bài 8. Ôn tập lịch sử thế giới cận đại

VĂN MINH ARẬP.

Cơ sở hình thành:
Vị trí bản lề của 3 châu lục. Khí hậu khô, ngăn cách miền khí hậu Âu ôn đới, Á gió mùa nóng ẩm. 3 phần: Lòng bán đảo cháy nắng hầu hết là sa mạc, trừ Yêmen ở tây nam trồng trọt được. Lưỡi liềm phì nhiêu phía Bắc dọc bờ Địa Trung Hải từ Palextin đến Libăng, Xyri vòng tới Lưỡng Hà. Sa mạc Sinai. Cư dân Arập còn ở Bắc Phi. Ngã ba gặp gỡ các con đường thương mại.
Nơi ra đời và truyền bá hai tôn giáo: đạo Do Thái và đạo Kitô.
Từ xa xưa đến tận cuối thế kỷ XIX liên tục nổ ra các cuộc chiến tranh tranh chấp. Sôi động nhất là khi phát hiện ra dầu mỏ.
Ra đời muộn nhưng phát triển rất rực rỡ. Đạo Hồi là ngọn cờ tập hợp và thống nhất cư dân Arập.
Đạo Hồi: Ixlam.
Sáng lập là Môhamet (570- 632), sinh tại Mecca trong một gia đình nghèo. Chịu ảnh hưởng giáo lý cả Kitô giáo và Do Thái giáo, sáng tạo ra những nét riêng. Thờ thánh Ala. Ông được gọi là nhà Tiên tri. 40 tuổi bắt đầu truyền đạo. Đạo Hồi bị bọn thống trị thù địch, đàn áp. Mohamet rời Mecca đến đảo Yatrit phía bắc. Sau gọi là Medina, điểm xuất phát của Kỷ nguyên đạo Hồi (20/9/622) bắt đầu niên lịch Hồi giáo.
Sau 2 năm tập hợp lực lượng Môhamet đánh bại bộ lạc Côrêsit năm 627 (Coreischite theo đa thần giáo) rồi đem quân chinh phục khắp nơi. Năm 623 trở thành lãnh tụ của người Arập trên lãnh thổ mênh mông và truyền Kinh Koran khắp chốn.

Giáo lý đạo Hồi:

Một vị thần duy nhất là thánh Ala. Sứ giả của người là Môhamet.
Không có tượng thánh. Tín đồ phải tuân phục nên còn gọi là Ixlam:
+ Mỗi ngày cầu nguyện 5 lần, phải tắm rửa trước khi cầu nguyện.
+ Phải có 1 lần trong đời hành hương về Mecca.
+ Nhịn ăn mỗi năm 1 tháng. Tháng Ramadan (Thiêng liêng). Không ăn vào ban ngày khi có ánh mặt trời.
+ Bố thí cho người nghèo.
Ngoài ra còn một số quy định: Không uống rượu, kiêng thịt lợn, đa thê nhưng không quá 4 vợ. Phụ nữ hoàn toàn lệ thuộc chồng.
Đặc biệt cầm vũ khí tiêu diệt ngoại đạo là bổn phận thiêng liêng: Thiên đàngở phía trước các người, địa ngục ở sau lưng các người...
Môhamet mất năm 632. Ngày nay có 800 triệu tín đồ rải rác trên 90 nước, 42 nước đạo Hồi là quốc giáo (Duyên hải Bắc Phi, gần xích đạo châu Phi, một phần Nam Tư , Anbani, Trung Á thuộc Nga, Trung cận Đông, Pakixtan, Iran, Apganixtan, Ấn Độ, Indonexia, Malaixia và một số nơi khác.)
NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HOÁ, KHOA HỌC:

Kinh Koran còn là tác phẩm văn học: 30 quyển, 114 chương.
Truyện Nghìn lẻ một đêm. Alađanh với cây đèn thần. Người câu cá và vị thần, Con ngựa thần kỳ, Ali Baba và bốn mươi tên cướp...
Nghệ thuật kiến trúc thừa hưởng kiến trúc Ba Tư: cột mảnh khảnh, vòng cung nhọn, hình móng ngựa, mái vòm tiêu biểu như giáo đường Hồi giáo.
Người Arập trên đường chinh chiến rất chú ý thu thập sách vở, dịch và sao chép các tác phẩm triết học Hy lạp (Arixtot). Sách được quý như vàng, kim cương...
Đi đến đâu cũng mở trường học, lập thư viện, lập đài thiên văn và nghiên cứu khoa học tự nhiên: đài thiên văn trên chiếc cầu lớn nhất Batđa cho các nhà bác học khắp nơi về nghiên cứu. Lập ra môn lượng giác học, cách tính sin, cos, tang cotang. Phát minh ra con lắc, nghiên cứu quang học, tìm ra nhiều hoá chất mới, nấu rượu rum từ đường mía.
Những tấm thảm rực rỡ, đồ trang sức tinh tế bằng vàng, đồ dệt, gốm, thủy tinh- mang những màu sắc đặc trưng của những thợ thủ công khéo tay.
Văn minh Arập tiếp thu và tổng hợp các yếu tố văn minh Ba Tư, Ấn dộ, Tây Á, Hy Lạp... làm phong phú văn hoá của các dân tộc và ảnh hưởng rộng rãi.
VĂN MINH ARẬP.