Bài 8. Nhật Bản

Bài 8
Nhật Bản
I. NHAÄT BAÛN TRONG THÔØI KYØ BÒ CHIEÁM ÑOÙNG (1945 – 1952)

- CTTG thöù hai ñeå laïi cho Nhaät Baûn nhöõng haäu quaû naëng neà (gaàn 3 trieäu ngöôøi cheát vaø maát tích, kinh teá bò taøn phaù, thaát nghieäp, ñoùi reùt…), bò Myõ chieám ñoùng döôùi danh nghóa Ñoàng minh (1945 – 1952).
1. Veà chính trò:
- Boä Chæ huy toái cao löïc löôïng Ñoàng minh (SCAP) loaïi boû chuû nghóa quaân phieät vaø boä maùy chieán tranh cuûa Nhaät, xeùt xöû toäi phaïm chieán tranh.
- 1947, ban haønh Hieán phaùp môùi quy ñònh Nhaät laø nöôùc quaân chuû laäp hieán
Nhaät cam keát töø boû vieäc tieán haønh chieán tranh, khoâng duy trì quaân ñoäi thöôøng tröïc,
2. Veà kinh teá: SCAP tieán haønh 3 caûi caùch lôùn:
- Thuû tieâu cheá ñoä taäp trung kinh teá, giaûi taùn caùc taäp ñoaøn luõng ñoaïn “Dai-baùt-xö”.
- Caûi caùch ruoäng ñaát, haïn cheá ruoäng ñòa chuû, ñem baùn cho noâng daân.
- Daân chuû hoùa lao ñoäng.
Töø naêm 1950 – 1951: Nhaät khoâi phuïc kinh teá.
II. NHẬT BẢN TỪ 1952 - 1973
1. Kinh tế - Khoa học kỹ thuật
a. Kinh tế

- 1952 - 1960: phát triển nhanh, nhất là từ 1960 - 1970 có sự phát triển thần kỳ (tốc độ tăng trưởng bình quân là 10,8%/ năm).
Năm 1968, vươn lên hàng thứ hai thế giới tư bản.
- Đầu những năm 70, Nhật trở thành một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính thế giới.
b. Khoa học kỹ thuật:
- Rất coi trọng giáo dục và khoa học kỹ thuật, mua bằng phát minh sáng chế
- Phát triển khoa học - công nghệ chủ yếu trong lĩnh vực sản xuất ứng dụng dân dụng
* Nguyên nhân phát triển:
- Con người là vốn quý nhất, là nhân tố quyết định hàng đầu.
- Vai trò lãnh đạo, quản lý của nhà nước Nhật.
- Các công ty Nhật có sức mạnh và tính cạnh tranh cao.
- Áp dụng thành công những thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại
- Chi phí quốc phòng thấp, có điều kiện tập trung đầu tư vốn cho kinh tế.
- Tận dụng tốt yếu tố bên ngoài để phát triển (viện trợ Mỹ, chiến tranh Triều Tiên, Việt Nam.)

* Hạn chế:
- Lãnh thổ hẹp, dân đông, nghèo tài nguyên, thường xảy ra thiên tai, phải phụ thuộc vào nguồn nguyên nhiên liệu nhập từ bên ngoài.
- Cơ cấu giữa các vùng kinh tế, giữa công - nông nghiệp mất cân đối.
- Chịu sự cạnh tranh gay gắt của Mỹ, Tây Âu, NICs, Trung Quốc.
2. Chính trị:
- Từ 1955, Đảng Dân chủ tự do (LDP) liên tục cầm quyền, duy trì và bảo vệ chế độ tư bản;
- Từ 1960 - 1964, chủ trương xây dựng "Nhà nước phúc lợi chung", tăng thu nhập quốc dân lên gấp đôi trong 10 năm (1960 - 1970).
III. NHẬT BẢN TỪ 1973 - 1991
1. Kinh tế:
Từ 1973, thường khủng hoảng và suy thoái ngắn.
Từ nửa sau 1980, Nhật vươn lên trở thành siêu cường tài chính số một thế giới
2. Đối ngoại:
"Ho�c thuyết Phu-cư-đa" (1977) và "Học thuyết Kai-phu" (1991) chủ trương tăng cường quan hệ kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội với các nước Đông Nam Á và tổ chức ASEAN.
IV. NHẬT BẢN TỪ 1991 - 2000

1. Kinh tế:
Là một trong ba trung tâm kinh tế - tài chính lớn của thế giới
2. Khoa học kỹ thuật:
Phát triển ở trình độ cao.
3. Văn hóa:
Là nước phát triển cao nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa của mình, kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại.
4. Chính trị:
Từ 1993 - 2000, tình hình chính trị - xã hội Nhật không ổn định (động đất, khủng bố, nạn thất nghiệp.)
5. Đối ngoại:
Tiếp tục liên minh chặt chẽ với Mỹ.
Mở rộng đối ngoại trên phạm vi toàn cầu, đặc biệt với Đông Nam Á và tổ chức ASEAN.
*Từ đầu những năm 90, Nhật nỗ lực vươn lên thành một cường quốc chính trị để tương xứng với vị thế siêu cường kinh tế.