Bài 8. Ngôi kể trong văn tự sự

KIỂM TRA BÀI CŨ
Tự giới thiệu về bản thân.
B�i 8 - ti?t :34
NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
Tiết 33
NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
I – NGÔI KỂ VÀ VAI TRÒ CỦA NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ :
1, NGÔI KỂ :
- Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện
Ngôi kể là gì ?
Trong tác phẩm tự sự, thường sử dụng những ngôi kể nào ?
2, CÁC NGÔI KỂ THƯỜNG GẶP TRONG TÁC PHẨM TỰ SỰ :
a, Ngôi kể thứ nhất : Người kể xưng Tôi
b, Ngôi kể thứ ba : Người kể giấu mình, gọi sự vật bằng tên gọi của chúng – Kể như Người ta kể

Đoạn 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo :
_ Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn

(Trích Em bé thông minh)
Ngôi kể thứ ba
Người kể gọi tên nhân vật bằng chính tên của chúng : vua, thằng bé, hai cha con, sứ nhà vua …
- Người kể ( Dế Mèn ) xưng Tôi
NGÔI KỂ THỨ NHẤT
Đoạn 2:
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phành phạch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
Trong hai ngôi kể trên, ngôi kể nào có thể kể tự do không bị hạn chế, còn ngôi kể nào chỉ kể được những gì mình biết và đã trải qua ?
Ngụi k? th? nh?t
Ngụi k? th? ba
- Người kể có thể có thể kể linh hoạt , tự do những gì diễn ra với nhân vật
- Người kể có thể trực tiếp kể những gì mình nghe, mình thấy hoặc mình đã trải qua, có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ của mình
Mang tính khách quan
Mang tính chủ quan
Ngôi kể
Thứ ba
Thứ nhất
Người kể hiện diện
Xưng tôi
Kể trực tiếp…
Mang tính chủ quan
Người kể giấu mình
Không biết ai kể
Kể linh hoạt tự do
Mang tính khách quan
Hãy thử đổi ngôi kể trong 2 đoạn văn trên bằng ngôi kể khác. Lúc đó em sẽ có các đoạn văn như thế nào ?
ĐOAN 2ܻ : Bởi Dế Mèn ăn uống điều độ và làm việc cú chừng mực nên Dế Mèn chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, Dế Mèn đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng Dế Mèn mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, Mèn co cẳng lên, đạp phành phạch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như cú nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh Dế Mèn , trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi Dế Mèn vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
ĐOẠN 1 : Vua và đình thần chịu tôi là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn cũng muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha tôi đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt tôi phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Tôi nhờ cha lấy cho một cỏi kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe núi, từ đó mới phục hẳn.
(Trích Em bộ thông minh )
Mang tính khách quan
Mang tính chủ quan
Ngôi kể
Ngôi kể thứ ba
- Có tính khách quan
- Là ngôi kể thường được sử dụng nhất.
Ngôi kể thứ nhất
- Có tính chủ quan.
- Thường gặp trong hồi ký, tự truyện.
Lựa chọn ngôi kể phù hợp
Xác định ngôi kể trong các ví dụ sau:

Ví dụ 1: Tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng ven biển. Tôi không còn nhớ mặt bố tôi ra sao nữa vì bố tôi mất sớm.


Ví dụ 2: Năm tháng trôi qua, Mã Lương không ngừng học vẽ.

Ngôi kể thứ nhất
Ngôi kể thứ ba
I – NGÔI KỂ VÀ VAI TRÒ CỦA NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ :
1, NGÔI KỂ :
2, Các ngôi kể thường gặp trong tác phẩm tự sự :
a, Ngôi kể thứ nhất : Người kể xưng Tôi
b, Ngôi kể thứ ba : Người kể giấu mình, gọi tên các nhân vật bằng tên gọi cua chúng
* Ghi nhớ : sgk – Trang 89
II – LUYỆN TẬP :
Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được





1. Bài tập 1: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi kể thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn:
“Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.”
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
Thay “tôi”  “Dế Mèn”  Có sắc thái khách quan, như là đã xảy ra.

Nhận xét: Khi thay đổi ngôi kể thứ ba đã khiến cho nội dung kể không phải là chuyện tự thuật của người trong cuộc nữa mà trở thành cái nhìn lạnh lùng của người ngoài cuộc. Bởi thế đoạn văn chỉ còn tính khách quan mà thiếu đi phần tâm sự, phần tình cảm, bộc lộ cuộc sống nội tâm của người kể.

2. Bài tập 2: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:
“Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.” (Thạch Lam - Dưới bóng hoàng lan)







Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: con mèo già của bà tôi, con mèo già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
Thay: “Thanh”, “chàng”  “tôi” : Ngôi kể “tôi” tô đậm thêm sắc thái tình cảm của đoạn văn.





B�i t?p tr?c nghi?m

1. Ngụi k? l�:
A. V? trớ giao ti?p m� ngu?i k? s? d?ng khi k?
chuy?n.
B V? trớ xó h?i c?a nhõn v?t trong tỏc ph?m.
C. V? trớ c?a nhõn v?t n�y khi d?i tho?i v?i nhõn v?t
khỏc.
D. V? trớ c?a nhõn v?t trong khụng gian, th?i gian.
2.Dòng nào nói không đúng về cách kể theo ngôi thứ ba ?
A. Là cách kể mà người kể giấu mình.
B. Là cách kể kín đáo, gọi sự vật bằng tên của chúng.
C. Người kể chuyện có thể kể linh hoạt, tự do.
D. Kể theo ngôi thứ ba, người kể dễ dàng bộc lộ nhận xét cá nhân.

http://t1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQyHSCLJcl8X0Zrz8OJoYT1w1s_cfnS4Ld_Zxc4tC82m_KZSGE&t=1&usg=__WR0uooTcpyP4YB_yHaObpFxcM04=


Thảo luận nhóm:

Nhóm 1: Truyện cây bút thần kể theo ngôi nào ? vì sao như vậy?

Nhóm 2: Vì sao trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất?

Bài tập 3:

Truyện “Cây bút thần”
kể theo ngôi thứ ba, gọi tên
sự vật cần kể - Mã Lương.
Bài tập 4:

Trong các truyên cổ tích, truyền thuyết, người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất vì:

- Truyện đề cập tới nhiều nhân vật khác nhau, mỗi nhân vật tham gia vào một sự kiện nên không thể lúc nào người kể cũng hoá thân vào ngôi thứ nhất một cách dễ dàng được.

- Truyện đề câp tới nhiều khoảng không gian khác nhau nên nếu kể theo ngôi thứ nhất, người kể phải có mặt tại tất cả các khoảng không gian đó mới có đủ tư cách để kể. Đây là điều không thể có trong thực tế đời sống.



HƯỚNG DẪN HỌC SINH HỌC BÀI




- Kể lại truyện Cây bút thần bằng ngôi kể thứ nhất
Chuẩn bị bài : Ông lão đánh cá và con cá vàng
+ Soạn bài
+ Tập kể tóm tắt truyện
Bài học đến đây kết thúc
Kính chúc quý thầy cô luôn thành công trong công tác
Các em học sinh luôn luôn học giỏi