Bài 8. Ngôi kể trong văn tự sự

Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ Ngữ văn 6
Giáo viên: Nghiêm Lệ Hằng
Trường THCS Hà Thạch - Thị xã Phú Thọ
Kiểm tra bài cũ:
Em hãy tự giới thiệu về bản thân?
Tiết 33
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
I Bài học
Ngữ liệu
2 . Kết luận
Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự:
a> Đoạn 1.



Đoạn 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Trích Em bé thông minh)
? Đoạn văn trên người kể gọi tên các nhân vật là gì?
Tiết 33
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
I Bài học
Ngữ liệu
2 . Kết luận
+ Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự:
a> Đoạn 1.
- Người kể gọi tên các nhân vật bằng chính tên của chúng (vua, thằng bé, hai cha con, sứ giả...)
Đoạn 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Trích Em bé thông minh)
Tiết 33
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
I Bài học
Ngữ liệu
2 . Kết luận
+ Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự:
a> Đoạn 1.
- Người kể gọi tên các nhân vật bằng chính tên của chúng (vua, thằng bé, hai cha con, sứ giả...)
Đoạn 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Trích Em bé thông minh)
? Trong những nhân vật đó có ai là người kể chuyện không?
? Người kể chuyện ở đâu?
-Người kể tự giấu mình đi như là không có mặt nhưng thực ra có mặt ở khắp nơi
? Khi sử dụng cách kể như thế, tác giả có thể kể được những gì?

-Kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật.  Mang tính khách quan
Vậy đoạn 1 được kể theo ngôi thứ mấy?
 Kể theo ngôi thứ ba
Tiết 33
NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
I Bài học
Ngữ liệu
2 . Kết luận





Đoạn 2:
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phành phạch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
b. Đoạn 2:
? Người xưng “tôi” trong đoạn văn là ai?
+Nhân vật Dế Mèn tự xưng là “tôi”
? Khi xưng hô như vậy, người kể có thể kể được những gì?
+ Người kể có thể trực tiếp kể ra những gì mình nghe, thấy, trải qua; trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ, tình cảm của mình.  Mang tính chủ quan.
? Vậy, đoạn 2 được kể theo ngôi thứ mấy?
? Hãy thử đổi ngôi kể ở đoạn văn thứ 2 thành ngôi kể thứ 3 em sẽ có một đoạn văn như thế nào?
? Có thể đổi ngôi kể thứ ba trong đoạn 1 thành ngôi kể thứ nhất xưng “tôi” được không? Vì sao?
Kể theo ngôi thứ nhất.
Có thể đổi ngôi kể thứ nhất thành ngôi kể thứ ba nhưng khó có thể đổi ngôi kể thứ ba sang ngôi kể thứ nhất. Vì nếu đổi thì phải cấu tạo lại hầu như cả đoạn văn, phá vỡ cách kể ban đầu và nội dung chuyện cũng phải thêm bớt mới phù hợp với cách kể mới.
Tiết 33: Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự





? Từ 2 ví dụ trên em hãy cho biết thế nào là ngôi kể?

+khi nào thì kể theo ngôi thứ ba


+khi nào thì kể theo ngôi thứ nhất?

Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện.

*Khi gọi các nhân vật bằng tên của chúng, người kể giấu mình đi tức là kể theo ngôi thứ ba

* Khi tự xưng là “tôi” kể theo ngôi thứ nhất
*Ghi nhớ: SGK – trang 89

II Luyện tập
I-Bài học
2-Kết luận
1-Ngữ liệu
Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được





1. Bài tập 1: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi kể thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn:
“Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.”
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
Thay “tôi”  “Dế Mèn”  Có sắc thái khách quan, như là đã xảy ra.
2. Bài tập 2: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:

“Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.”
(Thạch Lam - Dưới bóng hoàng lan)







Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: con mèo già của bà tôi, con mèo già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
Thay: “Thanh”, “chàng”  “tôi”  tô đậm thêm sắc thái tình cảm của đoạn văn.





Bài tập trắc nghiệm
1. Ngôi kể là:
A. Vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện.
B Vị trí xã hội của nhân vật trong tác phẩm.
C. Vị trí của nhân vật này khi đối thoại với nhân vật khác.
D. Vị trí của nhân vật trong không gian, thời gian.
2.Dòng nào nói không đúng về cách kể theo ngôi thứ ba ?
A. Là cách kể mà người kể giấu mình.
B. Là cách kể kín đáo, gọi sự vật bằng tên của chúng.
C. Người kể chuyện có thể kể linh hoạt, tự do.
D. Kể theo ngôi thứ ba, người kể dễ dàng bộc lộ nhận xét cá nhân.

Thảo luận nhóm:
Nhóm 1: Truyện cây bút thần kể theo ngôi nào ?vì sao như vậy?

Nhóm 2: Vì sao trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất?

Nhóm 3: Dùng ngôi thứ nhất kể miệng về cảm xúc của em khi nhận được quà tặng của người thân.
Kể lại một đoạn trong truyện “Cây bút thần” bằng ngôi thứ nhất?





CỦNG CỐ - DẶN DÒ
-Ngôi kể là gì? Có mấy ngôi kể trong văn tự sự? Mỗi ngôi kể có đặc điểm gì?
-Chuẩn bị bài: Ông lão đánh cá và con cá vàng