Bài 8. Ngôi kể trong văn tự sự

Tiết 33
Ngôi kể
trong văn tự sự


Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện.

Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho m×nh một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Trích: Em bé thông minh)
Khi gọi các nhân vật bằng tên của chúng, người kể giấu mình đi tức là kể theo ngôi thứ ba, ng­êi kÓ cã thÓ kÓ linh ho¹t, tù do nh÷ng g× diÔn ra víi nh©n vËt.

Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh ph¸ch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh ph¸ch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)

Bởi DÕ MÌn ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên DÕ MÌn chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, DÕ MÌn đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng DÕ MÌn mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, DÕ MÌn co cẳng lên, đạp phanh ph¸ch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh DÕ MÌn, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi DÕ MÌn vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)

Khi tự xưng là “tôi” kể theo ngôi thứ nhất, ng­êi kÓ cã thÓ kÓ ra trùc tiÕp nh÷ng g× m×nh nghe, m×nh thÊy, m×nh tr¶i qua, cã thÓ nãi ra trùc tiÕp c¶m t­ëng, ý nghÜ cña m×nh.

- Kể theo ngôi thứ nhất người kể có thể kể ra trực tiếp những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua, có thể nói ra trực tiếp cảm tưởng, ý nghĩ của mình. Nhưng không thể kể tự do, linh hoạt những gì diễn ra với nhân vật.
- Kể theo ngôi thứ ba người kể có thể kể tự do, linh hoạt những gì diễn ra với nhân vật. Nhưng không thể nói ra trực tiếp cảm tưởng, ý nghĩ của mình.


Để kể chuyện cho linh hoạt, thú vị, người kể có thể lựa chọn ngôi kể thích hợp.
Người kể xưng " tôi " trong tác phẩm không nhất thiết chính là tác giả.
Ghi nhớ
Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện.
Khi gọi các nhân vật bằng tên của chúng, người kể giấu mình đi tức là kể theo ngôi thứ ba, ng­êi kÓ cã thÓ kÓ linh ho¹t, tù do nh÷ng g× diÔn ra víi nh©n vËt.
Khi tự xưng là “tôi” kể theo ngôi thứ nhất, ng­êi kÓ cã thÓ kÓ ra trùc tiÕp nh÷ng g× m×nh nghe, m×nh thÊy, m×nh tr¶i qua, cã thÓ nãi ra trùc tiÕp c¶m t­ëng, ý nghÜ cña m×nh.
§Ó kÓ chuyÖn cho linh ho¹t, thó vÞ, ng­êi kÓ cã thÓ lùa chän ng«i kÓ thÝch hîp.
Ng­êi kÓ x­ng “ t«i ” trong t¸c phÈm kh«ng nhÊt thiÕt chÝnh lµ t¸c gi¶.
2. Bài tập 2: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:
“Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình khÏ phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.”
(Thạch Lam - Dưới bóng hoàng lan)








Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: con mèo già của bà tôi, con mèo già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào mình khÏ phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
Thay: “Thanh”, “chàng”  “tôi” : §o¹n v¨n mang tÝnh chÊt cña c©u chuyÖn tù thuËt.
1. Ngôi kể là:

A. Vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện.
B. Vị trí xã hội của nhân vật trong tác phẩm.
C. Vị trí của nhân vật này khi đối thoại với nhân vật khác.
D. Vị trí của nhân vật trong không gian, thời gian.

2.Dòng nào nói không đúng về cách kể theo ngôi thứ ba ?
A. Là cách kể mà người kể giấu mình.
B. Là cách kể kín đáo, gọi sự vật bằng tên của chúng.
C. Người kể chuyện có thể kể linh hoạt, tự do.
D. Kể theo ngôi thứ ba, người kể dễ dàng bộc lộ nhận xét cá nhân.

Hướng dẫn học ở nhà
* Nắm chắc khái niệm và vai trò của :
Ngôi kể
Ngôi kể thứ nhất
Ngôi kể thứ ba
* Làm bài tập 6
*Chu?n b? bài:Thứ tự kể trong văn tự sự( thứ tư như thế nào, tác dụng)