Bài 8. Ngôi kể trong văn tự sự

Kiểm tra bài cũ
Em hãy giới thiệu về bản thân.
tiết 33
Ngôi kể trong văn tự sự

Em hiểu thế nào là ngôi kể?
Đo¹n 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Trích Em bé thông minh)
? Đoạn văn trên người kể gọi tên các nhân vật là gì?
Vậy đoạn 1 được kể theo ngôi nào?
Đoạn 2:
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phành phạch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
? Đoạn 2 được kể theo ngôi nào?

…Mặt trời lại rọi lên ngày thứ sáu của tôi trên đảo Thanh Luân một cách thật quá là đầy đủ. Tôi dậy từ canh tư. Còn tối đất, cố đi mãi trên đá đầu sư, ra thấu đầu mũi đảo. Và ngồi đó rình mặt trời lên. Điều tôi dự đoán, thật là không sai. Sau trận bão, chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây hết bụi…

(Trích “Cô Tô” – Nguyễn Tuân)
Người xưng “Tôi” trong
đoạn văn là ai?
Tôi -> là tác giả Nguyễn Tuân
Tôi
Là một nhân vật trong truyện tự kể về mình.
Chính là tác giả.
Khi chọn ngôi thứ nhất để kể sẽ có mấy trường hợp xảy ra?
Đoạn 2:
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phành phạch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
? Hãy thử đổi ngôi kể ở đoạn văn thứ 2 thành ngôi kể thứ 3 em sẽ có một đoạn văn như thế nào?
Doạn 2:
B?i Dế Mèn an u?ng di?u d? v� l�m vi?c cú ch?ng m?c nờn Dế Mèn chúng l?n l?m. Ch?ng bao lõu, Dế Mèn dó tr? th�nh m?t ch�ng d? thanh niờn cu?ng trỏng. Dụi c�ng Dế Mèn m?m búng. Nh?ng cỏi vu?t ? chõn, ? khoeo c? c?ng d?n v� nh?n ho?t. Th?nh tho?ng mu?n th? s? l?i h?i c?a nh?ng chi?c vu?t, Mèn co c?ng lờn, d?p ph�nh ph?ch v�o cỏc ng?n c?. Nh?ng ng?n c? góy r?p, y nhu cú nhỏt dao v?a lia qua. Dụi cỏnh Dế Mèn , tru?c kia ng?n h?n ho?n, bõy gi? th�nh cỏi ỏo d�i kớn xu?ng t?n ch?m duụi. M?i khi Dế Mèn vu lờn, dó nghe ti?ng ph�nh ph?ch giũn gió.
(Tụ Ho�i - D? Mốn phiờu luu ký)
Có thể đổi ngôi kể thứ nhất thành ngôi kể thứ ba nhưng khó có thể đổi ngôi kể thứ ba sang ngôi kể thứ nhất. Vì nếu đổi thì phải cấu tạo lại hầu như cả đoạn văn, phá vỡ cách kể ban đầu và nội dung chuyện cũng phải thêm bớt mới phù hợp với cách kể mới.

? Khi kể chuyện chúng ta phải làm gì để lời kể của mình được hấp dẫn?


Từ hai ví dụ trên, em hãy cho biết:

- Thế nào là ngôi kể?
- Khi nào kể theo ngôi thứ 3?
- Khi nào kể theo ngôi thứ nhất?
Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được





1. Bài tập 1: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi kể thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn:
“Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.”
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
Thay “tôi”  “Dế Mèn”  Có sắc thái khách quan, như là đã xảy ra.
2. Bài tập 2: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:
“Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.” (Thạch Lam - Dưới bóng hoàng lan)







Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: con mèo già của bà tôi, con mèo già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
Thay: “Thanh”, “chàng”  “tôi” : §o¹n míi cã tÝnh chñ quan, sù viÖc nh­ ®ang x¶y ra tr­íc m¾t ng­êi ®äc -> T« ®Ëm s¾c th¸i t×nh c¶m cña ®o¹n v¨n
Thảo luận nhóm:

Nhóm 1: Truyện cây bút thần kể theo ngôi nào ? vì sao như vậy?

Nhóm 2 +3: Vì sao trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất?

Nhóm 4: Khi viết thư, em sử dụng ngôi kể nào?
Ngôi kể là gì? Có mấy ngôi kể? Mỗi ngôi kể có đặc điểm gì? Hãy thể hiện bằng sơ đồ tư duy?


Ngôi kể
Thứ ba
Thứ nhất
Người kể hiện diện
Xưng Tôi
Kể trực tiếp…
Mang tính chủ quan
Người kể giấu mình
Không biết ai kể
Kể linh hoạt tự do
Mang tính khách quan

h­íng dÉn häc sinh häc bµi




- KÓ l¹i truyÖn C©y bót thÇn b»ng ng«i kÓ thø nhÊt
Chuẩn bị bài : Ông lão đánh cá và con cá vàng
+ Soạn bài
+ Tập kể tóm tắt truyện
- Học bài. Làm bài tập còn lại