Bài 8. Ngôi kể trong văn tự sự

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ
môn Ngữ văn lớp 6A
Giáo viên : Nguy?n Th? Nhõm
tiết 33
Ngôi kể TRONG văn tự sự
Tiết 33: NGôI K? TRONG VAN T? S?
I. Ngụi kờ? va` vai tro` cu?a ngụi kờ? trong van tu? su?:
Ngôi kể

Xét ví dụ
Đoạn 1
Vua v� dỡnh th?n ch?u th?ng bộ l� thụng minh l?i l?c. Nhung vua v?n cũn mu?n th? m?t l?n n?a. Qua hụm sau, khi hai cha con dang an com ? cụng quỏn, b?ng cú s? nh� vua mang t?i m?t con chim s?, v?i l?nh b?t h? ph?i d?n th�nh ba c? th?c an. Em bộ nh? cha l?y cho mi`nh m?t cỏi kim may r?i dua cho s? gi?, b?o:
- ễng c?m l?y cỏi n�y v? tõu d?c vua xin rốn cho tụi th�nh m?t con dao d? x? th?t chim.
Vua nghe núi, t? dú m?i ph?c h?n.
(Em bộ thụng minh)

§o¹n 2
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu ký)


Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện.

2.Các ngôi kể và ®Æc ®iÓm của ngôi kể trong văn tự sự

a. Ngôi kể thứ ba
Đoạn 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Em bé thông minh)
- Người kể giấu mình ,gọi tên nhân vật bằng tên của chúng
Đoạn 3:
Một hôm, có người hàng rượu tên là Lí Thông đi qua đó. Thấy Thạch Sanh gánh về một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng: “người này khỏe như voi. Nó về ở cùng thì lợi biết bao nhiêu. Lí Thông lân la gợi chuyện, rồi gạ cùng Thạch Sanh kết nghĩa anh em”

Đoạn văn được kể theo ngôi thứ ba vì người kể giấu mình, gọi nhân vật bằng tên của chúng.
Tên: Lí Thông, Thạch Sanh
(Lưu ý: tên nhân vật có thể được gọi bằng danh từ chung hoặc danh từ riêng).
Đóng vai nhân vật em bé kể lại đoạn văn
Sử dụng ngôi thứ nhất
Vua và đình thần chịu t«i là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha t«i đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt t«i phải dọn thành ba cỗ thức ăn. T«i nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
( Em bé thông minh )
Sử dụng ngôi thứ ba
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn. (Em bé thông minh)
Mang tính chủ quan
Mang tính khách quan
Đoạn văn không linh ho¹t , không hợp lí vì:
- Ngôi thứ nhất cùng một lúc em bé sẽ không có mặt ở cả ba địa điểm để biết được ý nghĩ của nhà vua, đình thần, ý định vua muốn thử tài em một lần nữa; ở công quán để ăn cơm với cha;lại ở cung vua để biết được từ đố vua mới phục hẳn
Đoạn 1 linh ho¹t h¬n ,kh¸ch quan h¬n v×:
-Người kể có mặt ở mọi nơi , quan sát mọi hoạt động diễn ra: vua thử tài em bé;em bé đối đáp lại nhà vua;nhà vua phục hẳn em bé thông minh
+ Người kể có thể kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật.
+ Lời kể khách quan
- Khi muốn lời kể khách quan hoặc cần kể chuyện linh hoạt tự do thì sử dụng ngôi kể thứ ba.
2.Các ngôi kể và ®Æc ®iÓm của ngôi kể trong văn tự sự
b. Ngôi kể thứ nhất
Đoạn 2:
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu ký)

“Đất rộng bao la làm chúng tôi sửng sốt. Mỗi đứa chúng tôi đều nín thở ngồi lặng đi trên một cành cây và quên mất cả chim lẫn tổ chim”- (Ai- ma- tốp- “Hai cây phong”-NV 8 tập 1)
Thay ngôi kể thứ nhất thành thứ ba
Sử dụng ngôi thứ ba
Bởi DÕ MÌn ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên DÕ MÌn chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, DÕ MÌn đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng DÕ MÌn mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, MÌn co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh DÕ MÌn, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi DÕ MÌn vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu ký)
Sử dụng ngôi thứ nhất
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu ký)

Mang tính khách quan
Mang tính chủ quan
So sánh tác dụng của ngôi kể trong văn tự sự?
=>ưu điểm của ngôi kể này là hạn chế của ngôi kể kia và ngược lại
II.Luyện tập

Bµi tËp 1: X¸c ®Þnh ng«i kÓ cña 2 ®o¹n v¨n sau:
a. Tôi là con gái Hà Nội. Nói một cách khiêm tốn, tôi là một có gái khá. Hai bím tóc dài, tương đối mềm, một cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn.

(Lê Minh Khuê- “Những ngôi sao xa xôi”)

b. Hùng Vương lúc về già, muốn truyền ngôi, nhưng nhà vua có những hai mươi người con trai, không biết chọn ai cho xứng đáng.
(Truyền thuyết “Bánh chưng, bánh giày”)





Bài tập 2: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi kể thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn:
Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng nhà dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.
Tô Hoài- Dế Mèn phiêu lưu kí
DẶN DÒ:
-Ho?c thuụ?c Ghi nho?. Hoa`n chi?nh ca?c ba`i tõ?p va`o vo?. Kể lại truyện Cây bút thần bằng ngôi thứ nhất. Kờ? mụ?t cõu chuyờ?n nga?n la` ki? niờ?m giu~a thõ`y cụ gia?o va` em.
Chuẩn bị bài: Ông lão đánh cá và con cá vàng (tt)
+ Xem la?i ca?c nụ?i dung da~ ho?c o? tiờ?t truo?c. Do?c la?i van ba?n, xem la?i ba`i soa?n Do?c- hiờ?u van ba?n.
+ Tập kể tóm tắt truyện na`y theo ngụi kờ? thu? nhõ?t.
Bài học đến đây kết thúc.
Kính chúc quý thầy cô luôn thành công trong công tác.
Chúc các em học sinh luôn luôn học giỏi.