Bài 8. Ngôi kể trong văn tự sự

Tiết 33:
NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
Ngôi kể: là vị trí giao tiếp
mà người kể sử dụng khi
kể chuyện
ĐOẠN 1
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi
lạc. Nhưng vua vẫn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn
( Em bé thông minh)


Người kể giấu mình, gọi các nhân vật bằng tên gọi
của chúng ( Vua, em bé,…); Người kể có mặt ở
khắp nơi


-> Kể theo ngôi thứ 3
DẤU HIỆU NHẬN BIẾT NGÔI KỂ
ĐOẠN 2
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)


Người kể xưng “tôi”


-> Kể theo ngôi thứ nhất


BT nhanh:

Theo em, truyện “ Cây bút thần” kể theo
ngôi nào? Vì sao?

Kể theo ngôi kể thứ 3
Vì người kể gọi bằng tên nhân vật (Mã Lương)
ĐOẠN 2
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Nhân vật xưng “tôi trong đoạn 2 là nhân vật Dế Mèn hay tác giả?


LƯU Ý: người kể xưng “tôi” không
nhất thiết là chính tác giả.

ĐOẠN 2
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi
lạc. Nhưng vua vẫn muốn thử lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn ( Em bé thông minh)
ĐOẠN 1
ĐOẠN 2
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
? Đổi sang ngôi kể thứ ba và nhận xét sự thay đổi?
Bởi Dế Mèn ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên Dế Mèn chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, Dế Mèn đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng Dế Mèn mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, Dế Mèn co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh Dế Mèn trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi Dế Mèn vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
->Đoạn văn không thay đổi nhiều, người kể giấu mình

ĐOẠN 1
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi
lạc. Nhưng vua vẫn muốn thử lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn
( Em bé thông minh)
? Đổi sang ngôi thứ nhất, xưng “tôi” được không?
Vì sao?


LƯU Ý: Người kể cần lựa chon ngôi kể
sao cho thích hợp.

Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng để kể chuyện
Khi gọi các nhân vật bằng tên gọi của chúng, người kể tự giấu mình đi, tức là kể theo ngôi thứ ba, người kể có thể kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật
Khi tự xưng là “tôi” kể theo ngôi thứ nhất, người kể có thể trực tiếp kể ra những điều mình nghe, mình thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ của mình.
Để kể chuyện cho linh hoạt, thú vị, người kể có thể lựa chọn ngôi kể thích hợp
Người kể xưng “tôi” trong tác phẩm không nhất thiết là chính tác giả.
GHI NHỚ

? Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn
Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những nghách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)

Bài tập 1 – (T89)


Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những nghách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)
- Thay “ tôi” bằng Dế Mèn
 Kể theo ngôi thứ 3 có sắc thái khách quan.
Bài tập 1 – (T89)

? Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn
Một cái bóng lẹ làng trừ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình khẽ phe phẩy cái đuôi rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
( Thạch Lam, Dưới bóng hoàng lan)

Bài tập 2 – (T89)



Một cái bóng lẹ làng trừ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: con mèo già của bà tôi , con mèo già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào mình khẽ phe phẩy cái đuôi rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
( Thạch Lam, Dưới bóng hoàng lan)
- > Nhân vật xưng “tôi”, tô đậm thêm sắc thái tình cảm của đoạn văn

Bài tập 2 – (T89)
CÂU HỎI CỦNG CỐ
Thế nào là ngôi kể ? Có mấy ngôi kể ? Nêu vai trò của ngôi kể trong văn tự sự ?
Ngôi kể
Ngôi thứ nhất
( xưng: tôi )
Ngôi thứ ba
(gọi tên: Thanh, chàng, Dế Mèn)
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
- Học ghi nhớ ( SGK/ 89 ).
- Làm bài tập còn lại ( SGK trang 90 ).
- Soạn tiết 34: HDĐT: “ Cây bút thần” và " Ông lão đánh cá và con cá vàng "