Bài 8. Ngôi kể trong văn tự sự

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em
Ngữ văn 7
Giáo viên dạy: Nguyễn Th? Loan
Trường THCS cao nhân
Ki?m tra b�i cu:
Điền vào chỗ trống để hoàn thiện n?i dung b�i h?c v? lời văn, đoạn văn tự sự:

Văn tự sự chủ yếu là văn ......và.......Khi kể người thì có thể ........................,lai lịch, quan hệ, tính tình, tài năng . Khi kể việc thì kể các....., việc làm, kết quả và sự đổi thay do hành động ấy đem lại.
Mỗi đoạn văn thường có một ý chính gọi là.........
Các câu khác diễn giải cho câu chủ đề làm ý chính........
kể người
kể việc
giới thiệu tên họ
hành động
câu chủ đề
nổi lên
VD:
Tan học, Lan về nhà khoe với mẹ:
Mẹ ơi , hôm nay con được điểm 10 môn Toán.
Con mẹ giỏi quá!
Hôm sau, bố đi công tác vừa về đến nhà , cô em gái của Lan vừa tròn 5 tuổi nói với bố:
- Bố ơi, chị Lan giỏi lắm bố ạ, chị ấy được những hai điểm 10.

Giống:
Nội dung thông tin
Khác:
+ Đối tượng giao tiếp, vị trí giao tiếp khác nhau:
Tình huống 1: Bạn Lan mang đến những thông tin về mình( của mình) cho người khác biết đó là mẹ.
Tình huống 2: Em Lan mang thông tin của chị ( Lan) cho người khác biết đó là bố.
=> Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng để kể chuyện.
2/
Tan học, Lan về nhà khoe với mẹ:
Mẹ ơi , hôm nay con được điểm 10 môn Toán.
Con mẹ giỏi quá.


=> Ngôi thứ nhất:
Hôm sau, bố đi công tác vừa về đến nhà , cô em gái của Lan vừa tròn 5 tuổi nói với bố:
- Bố ơi, chị Lan giỏi lắm bố ạ, chị ấy được những hai điểm 10.
=> Ngôi thứ 3:
Người kể xưng " con", tôi, ta, mình..
Người kể giấu mình, gọi tên nhân vật bằng tên gọi của chúng: Lan, em gáI, chị ấy, họ.
BT nhanh: Điền vào chỗ trống cho thích hợp:

- Vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện gọi là:.......
- Kể theo ngôi thứ 3 tức là khi người kể chuyện ........................................
- Kể theo ngôi thứ nhất thì người kể chuyện xưng ...
ngôi kể.
tự giấu mình và gọi tên cac nhân vật bằng tên gọi của chúng.
tôi
3-a/ Đo¹n văn 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Trích Em bé thông minh)
Thảo luận : 5 phút
Nhóm 1:
? Đoạn văn trích trong văn bản nào? Nêu nội dung chính của đoạn văn?
Nhóm 2:
Quan sát và cho biết đã đảm bảo hình thức đoạn văn chưa?Tìm câu chủ đề của đoạn?
Nhóm 3:
Đoạn văn được kể theo ngôi nào? Vì sao biết?
Nhóm 4:
Theo em khi kể ngôi thứ 3 , người kể đứng ở đâu? vị trí nào?
Đo¹n văn 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Trích Em bé thông minh)

Nhóm 1:? Đoạn văn trích trong văn bản nào? Nêu nội dung chính của đoạn văn?
Nhóm 2: Quan sát và cho biết đã đảm bảo hình thức đoạn văn chưa?Tìm câu chủ đề của đoạn?
Nhóm 3:Đoạn văn được kể theo ngôi nào? Vì sao biết?
Nhóm 4: Theo em khi kể ngôi thứ 3 , người kể đứng ở đâu? vị trí nào?
-VB: Em bé thông minh
-Em bé giải câu đố của nhà vua
Đúng hình thức đoạn văn
-Câu chủ đề: Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh
Ngôi thứ 3:Người kể giấu mình đi nhưng hầu như có mặt ở mọi lúc, mọi nơi xảy ra sự việc, chứng kiến, nhận xét , đánh giá và thuật lại toàn bộ sự việc.
Ngôi kể thứ 3: người kể giấu mình, không xưng tôi và gọi tên nhân vật theo tên gọi của chúng: vua, thằng bé, em bé, cha con họ.
Ngôi kể thứ 3:
=> người kể giấu mình, không xưng tôi và gọi tên nhân vật theo tên gọi của chúng: vua, thằng bé, em bé, cha con họ.
Ưu điểm:
- Có tính khách quan, người kể có thể kể linh hoạt , tự do, kể những việc diễn ra với nhân vật.
Hạn chế:
- Không bày tỏ trực tiếp cảm xúc của mình, tính xác thực của câu chuyện không cao
3-b/ Đoạn 2:
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phành phạch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
Dế Mèn
+ Dế Mèn là người kể chuyện.
+Kể theo ngôi thứ nhất
+ Nhân vật xưng tôi
Ưu điểm:
Có tính chủ quan, người kể có thể kể trực tiếp những gì mình nghe thấy, nhìn thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra tình cảm, suy nghĩ của mình.
- Thuận lợi trong việc nêu cảm xúc, cảm tưởng của mình.
Hạn chế:
- chỉ kể được những điều nhân vật biết và trải qua-> tính khách quan
…Mặt trời lại rọi lên ngày thứ sáu của tôi trên đảo Thanh Luân một cách thật quá là đầy đủ. Tôi dậy từ canh tư. Còn tối đất, cố đi mãi trên đá đầu sư, ra thấu đầu mũi đảo. Và ngồi đó rình mặt trời lên. Điều tôi dự đoán, thật là không sai. Sau trận bão, chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây hết bụi…
(Trích “Cô Tô” – Nguyễn Tuân)
Tôi -> là tác giả Nguyễn Tuân
tôi
L� chính tác giả , nhưng cũng có khi tác giả hóa thân hay đóng vai m?t nhõn v?t trong truy?n để k?.
Không nhất thiết chính l� tỏc gi?.
Ngôi kể
Thứ ba
Thứ nhất
Người kể hiện diện
Xưng Tôi
Kể trực tiếp…
Mang tính chủ quan
Người kể giấu mình
Không biết ai kể
Kể linh hoạt tự do
Mang tính khách quan
Đoạn 2:
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh ph¸ch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. (Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
Bởi DÕ MÌn ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên DÕ MÌn chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, DÕ MÌn đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng DÕ MÌn mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, MÌn co cẳng lên, đạp phanh ph¸ch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh DÕ MÌn , trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi DÕ MÌn vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
=>Có thể đổi ngôi kể thứ nhất thành ngôi kể thứ ba nhưng khó có thể đổi ngôi kể thứ ba sang ngôi kể thứ nhất. Vì nếu đổi thì phải cấu tạo lại hầu như cả đoạn văn, phá vỡ cách kể ban đầu và nội dung chuyện cũng phải thêm bớt mới phù hợp với cách kể mới.
Ngôi kể
Thứ ba
Thứ nhất
ưu điểm:Có tính chủ quan, người kể có thể kể trực tiếp những gì mình nghe thấy, nhìn thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra tình cảm, suy nghĩ của mình.
-
Hạn chế: chỉ kể được những điều nhân vật biết và trải qua-> tính khách quan
ưu điểm: Có tính khách quan, người kể có thể kể linh hoạt , tự do, kể những việc diễn ra với nhân vật.
Hạn chế: Không bày tỏ trực tiếp cảm xúc của mình, tính xác thực của câu chuyện không cao
-> Cần lựa chọn ngôi kể sao cho thích hợp với câu chuyện và hoàn cảnh kể chuyện.
-> Khi làm bài văn kể chuyện theo cách sáng tạo phảI chú ý đến ưu thế và hạn chế của từng ngôi kể.
Bài tập:
1/Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi kể thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn:
“Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.”
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)


Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được
Thay “tôi”  “Dế Mèn”  Có sắc thái khách quan, như là đã xảy ra.
b, Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:
“Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.” (Thạch Lam - Dưới bóng hoàng lan)


Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: con mèo già của bà tôi, con mèo già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
Thay: “Thanh”, “chàng”  “tôi” : §o¹n míi cã tÝnh chñ quan, sù viÖc nh­ ®ang x¶y ra tr­íc m¾t ng­êi ®äc -> T« ®Ëm s¾c th¸i t×nh c¶m cña ®o¹n v¨n
Bµi tËp 3/ Thảo luận nhóm:
( BT 3,4,5/SGK)
Nhóm 1: Truyện cây bút thần kể theo ngôi nào ? vì sao như vậy?



Nhóm 2 +3: Vì sao trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất?
Nhóm 4: Khi viết thư, em sử dụng ngôi kể nào?
Bài tập vận dụng:
Dùng ngôi kể thứ nhất kể miệng về cảm xúc của em khi nhận được quà tặng của người thân.
Gợi ý: ?Em được tặng quà gì?
? Nhân dịp nào ?
?Ai tặng?
?Em mơ ước và thích thú với món quà đó như thế nào?

- Giao b�i và hướng dẫn học bài, chuẩn bị bài ở nhà.





- KÓ l¹i truyÖn C©y bót thÇn b»ng ng«i kÓ thø nhÊt
Chuẩn bị bài : Thứ tự kể trong văn tự sự.
+ Đọc lại văn bản ÔLĐC.xác định sự việc chính.
+ Tìm hiểu bài theo câu hỏi gợi ý sGK.
+ Xem và chuẩn bị bài tập ở SGK và VLT.
Kiểm tra bài cũ
Đọc kĩ câu hỏi và chọn đáp án đúng nhất
1, Nãi lµ h×nh thøc giao tiÕp tù nhiªn cña con ng­êi . Nh­ng kh«ng ph¶i ai nãi còng hay vµ thu hót ng­êi nghe. VËy muèn nãi hay chóng ta ph¶i l­u ý ®iÒu g× sau ®©y:
Nªn nãi theo dµn bµi ®· chuÈn bÞ kÝ l­ìng chu ®¸o tõ ë nhµ.
B. Nªn ®Ó ý ®Õn ¸nh m¾t , th¸i ®é cña ng­êi nghe ®Ó ®iÒu chØnh vËn tèc , chñ ®Ò
C. Nªn nãi to râ rµng, nãi ®óng néi dung , t¸c phong nhanh nhÑn, tù nhiªn, hµo høng.
D. Nªn cè g¾ng nãi Ýt ®i vµ cÇn ph¶i l¾ng nghe nhiÒu h¬n n÷a.