Bài 8. Ngôi kể trong văn tự sự

Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ
Ngữ văn 6
GV: Nguyễn Thu Thủy
Ví dụ:
* Kể về một việc tốt của em
* Kể về một việc tốt mà em được chứng kiến
Em là người tham gia, là nhân vật trong truyện - Dùng từ xưng hô: “Tôi”, “tớ”, “mình”, “cháu”, “em”, “con”…để kể về việc làm của chính mình
Em là người chứng kiến, không phải là nhân vật tham gia vào diễn biến truyện – Không dùng từ xưng hô “Tôi”, “tớ”, “mình”, “cháu”, “em”, “con”… để kể về việc làm của người khác


Ngôi kể thứ nhất
Ngôi kể thứ ba
* Kể về một việc tốt của em
* Kể về một việc tốt mà em được chứng kiến
̉
Đoạn 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Trích “Em bé thông minh”)

Đoạn 2:
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phành phạch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)











Thảo luận nhóm ( 3 phút)

Nhóm 1: Làm thế nào để đổi ngôi thứ 3 ở đoạn thứ 1 sang ngôi thứ nhất.
Nhóm 2: Em hãy đổi ngôi thứ nhất ở đoạn 2 sang ngôi thứ 3. Việc đổi ngôi kể mang lại điều gì mới cho đoạn văn.






Xác định ngôi kể trong các ví dụ sau:

Ví dụ 1: Tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng ven biển. Tôi không còn nhớ mặt bố tôi ra sao nữa vì bố tôi mất sớm.


Ví dụ 2: Năm tháng trôi qua, Mã Lương không ngừng học vẽ.


Ví dụ 3: Xuân đang trên đường về nhà. Sao hôm nay mình lại không tự kiềm chế được và đã mắng các em học sinh.
Ngôi kể thứ nhất
Ngôi kể thứ ba
Ngôi kể thứ nhất và thứ ba





Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi kể thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn:
“Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.”
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)
“ Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.”
Thay “tôi”  “Dế Mèn”
1. Bài tập 1:
Dùng “tôi”
 Có sắc thái khách quan, sự việc như đã xảy ra
 Bộc lộ rõ cuộc sống nội tâm (suy nghĩ, tình cảm…) của nhân vật, sự việc như đang diễn ra





2. Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:
“Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.”
(Thạch Lam - Dưới bóng hoàng lan)






2. Bài tập 2:
2. Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:
“Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.”
(Thạch Lam - Dưới bóng hoàng lan)

Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: con mèo già của bà tôi, con mèo già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
Thay: “Thanh”, “chàng” bằng “tôi”
 Tô đậm thêm sắc thái trữ tình, chủ quan cho đoạn văn, sự việc như đang hiển hiện.




Truyện “Cây bút thần” kể theo ngôi thứ ba, gọi tên nhân vật cần kể. Mặc dù trong truyện có dùng từ em nhưng em ở đây không chỉ ngôi thứ nhất (Mã Lương tự xưng “em”) mà chỉ ngôi thứ ba – nhân vật Mã Lương.
3.Truyện “Cây bút thần” kể theo ngôi nào? Vì sao như vậy?
4. Bài tập 4+5:
Nhóm 1
Vì sao trong các truyên cổ tích, truyền thuyết, người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất ?


Nhóm 2
Khi viết thư, em sử dụng ngôi kể nào? Vì sao ?



- Truyện đề cập tới nhiều nhân vật khác nhau, mỗi nhân vật tham gia vào một sự kiện nên không thể lúc nào người kể cũng hoá thân vào ngôi thứ nhất một cách dễ dàng được.
- Truyện đề câp tới nhiều khoảng không gian khác nhau nên nếu kể theo ngôi thứ nhất, người kể phải có mặt tại tất cả các khoảng không gian đó mới có đủ tư cách để kể. Đây là điều không thể có trong thực tế đời sống.
Lối kể theo kí ức và kiến thức cộng đồng mà không phải theo quan sát, nhận xét của bản thân người kể

HS thảo luận
Khi viết thư, bao giờ cũng sử dụng ngôi kể thứ nhất dù có lúc người viết xưng “tôi”, “em”, ‘tớ”… lại có lúc xưng “con’, “cháu”, …. Xưng hô thế nào là tuỳ thuộc vào mối quan hệ giữa người nhận thư với người viết.
Bộc lộ tính chủ quan, riêng tư, chân thực.




1. Ngôi kể là:
A. Vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện.
B Vị trí xã hội của nhân vật trong tác phẩm.
C. Vị trí của nhân vật này khi đối thoại với nhân vật khác.
D. Vị trí của nhân vật trong không gian, thời gian.
2.Dòng nào nói không đúng về cách kể theo ngôi thứ ba ?
A. Là cách kể mà người kể giấu mình.
B. Là cách kể kín đáo, gọi sự vật bằng tên của chúng.
C. Người kể chuyện có thể kể linh hoạt, tự do.
D. Kể theo ngôi thứ ba, người kể dễ dàng bộc lộ nhận xét cá nhân.

BÀI TẬP
Nhu?c
di?m
- Nhân vật trực tiếp kể.
Ngôi thứ nhất
- Lời kể thân mật gần gũi, có cảm xúc cá nhân

- Nội dung kể hạn chế (chỉ kể được những gì mình biết và cảm thấy).
Ngôi thứ ba
- Lời kể linh hoạt, tự do, khách quan.
- Người kể có mặt ở mọi nơi, biết mọi chuyện (kể cả những tâm tư thầm kín của nhân vật)
- Ít thấy cảm xúc của tác giả.
Uu di?m