Bài 8. Ngôi kể trong văn tự sự

NGÔI KỂ VÀ LỜI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ
1) Ngôi kể trong văn tự sự.
Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện
2) Vai trò của ngôi kể trong văn tự sự.
Ví dụ 1:
Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may rồi cầm đưa cho sứ giả, bảo:
- Ông lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.
(Trích Em bé thông minh)
_______
_______
___
______
__________
__
_______
_
___
___
__
_______
2) Vai trò của ngôi kể trong văn tự sự.
a) Kể theo ngôi thứ ba.
- Gọi các nhân vật bằng tên gọi của chúng.
- Người kể tự giấu mình.
- Kể tự do, linh hoạt những gì diễn ra với nhân vật.
Ví dụ 2:
Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phành phạch vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.
(Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)

2) Vai trò của ngôi kể trong văn tự sự.
a) Kể theo ngôi thứ ba.
-.
- Người kể tự giấu mình. Gọi các nhân vật bằng tên gọi của chúng.
- Kể tự do, linh hoạt những gì diễn ra với nhân vật.
b) Kể theo ngôi thứ nhất.
- Kể trực tiếp những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua. Trực tiếp nói ra suy nghĩ của mình.
- Người kể xưng “tôi”.
- Mang tính chủ quan.
- Mang tính khách quan.
Những ưu, nhược điểm của ngôi kể thứ nhất và ngôi kể thứ ba.
-Trực tiếp kể những gì mình nghe, thấy, trải qua. Trực tiếp nói ra tình cảm, suy nghĩ của mình. –Mang tính chủ quan.
Thường ít kể hết những nhược điểm của mình.
Kể linh hoạt, tự do, khách quan. Người kể có mặt ở mọi nơi, biết mọi chuyện.
-Mang tính khách quan.
Ít thấy cảm xúc của người khác
Bài 1:
Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét môt cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi găp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.
II. Luyện tập
Nhận xét: Khi thay đổi ngôi kể thứ ba đã khiến cho nội dung kể không phải là chuyện tự thuật của người trong cuộc nữa mà trở thành cái nhìn lạnh lùng của người ngoài cuộc. Bởi thế đoạn văn chỉ còn tính khách quan mà thiếu đi phần tâm sự, phần tình cảm, bộc lộ cuộc sống nội tâm của người kể.
Bài 2. Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:

“Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.”
(Thạch Lam - Dưới bóng hoàng lan)


Bài 4 Trong các truyên cổ tích, truyền thuyết, người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất vì:
- Truyện đề cập tới nhiều nhân vật khác nhau, mỗi nhân vật tham gia vào một sự kiện nên không thể lúc nào người kể cũng hoá thân vào ngôi thứ nhất một cách dễ dàng được.

- Truyện đề câp tới nhiều khoảng không gian khác nhau nên nếu kể theo ngôi thứ nhất, người kể phải có mặt tại tất cả các khoảng không gian đó mới có đủ tư cách để kể. Đây là điều không thể có trong thực tế đời sống.


Bài tập 5:
Khi viết thư, bao giờ cũng sử dụng ngôi kể thứ nhất dù có lúc người viết xưng tôi, em, tớ, con, cháu, …. Xưng hô thế nào là tuỳ thuộc vào mối quan hệ giữa người nhận thư với người viết.
Ngôi kể
Ngôi kể thứ ba
- Có tính khách quan
- Là ngôi kể thường được sử dụng nhất.
Ngôi kể thứ nhất
- Có tính chủ quan.
- Thường gặp trong hồi ký, tự truyện
Lựa chọn ngôi kể phù hợp
Xác định ngôi kể trong các câu sau:(Đọc thêm)
Câu 1: Tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng ven biển. Tôi yêu bờ cát vàng, sóng biển xanh. Tôi yêu con nước hiền hòa buổi sớm bình minh.
Ngôi kể thứ nhất.
Câu 2: Năm tháng trôi qua, Mã Lương không ngừng học vẽ.
Ngôi kể thứ ba.
Câu 3: Sao hôm nay mình lại không tự kiềm chế được và đã to tiếng với các bạn. Trên đường về nhà, Xuân luôn suy nghĩ và ân hận về điều đó.
Ngôi kể thứ nhất và thứ ba.
____
__
___
_________
____
____