Bài 8. Danh từ

Kiểm tra miệng
Hs 1: Thế nào là lỗi dùng từ không đúng nghĩa?Nguyên nhân mắc lỗi?
Hs 2: :Muốn khắc phục ta phải làm gì?Cho vd?
Tiết :32-Tiếng Việt

DANH TỪ
I. Đặc điểm của danh từ:
a.Thaày giaùo,hs,Lan….. b.Chim,caù ,meøo………….
c.Saám,baõo,gioù…………… d.Baøn ,gheá,thöôùc………
e.Truyeàn thuyeát,ñaïo ñöùc,haïnh kieåm
?Nhöõng nhoùm danh töø treân bieåu thò nhöõng gì?
a.Bieåu thò ngöôøi
b.Bieåu thò ñoäng vaät
c.Chæ hieän töôïng
d.Chæ ñoà vaät
e.Khaùi nieäm
?Qua vd và những kiến thức ở tiểu học,hãy nêu định nghĩa danh từ là gì?
-Danh từ là từ chỉ người, vật, hiện tượng, khái niệm.
? Hãy xác định danh từ trong cụm danh từ "ba con trâu ấy"? Tìm thêm các danh từ khác?
-Danh từ: con trâu hay trâu
? Xung quanh danh từ "con trâu"trong cụm danh từ nói trên có những từ nào?
+Từ chỉ số lượng đứng trước :"ba".
+Từ "ấy" đứng sau?cụm danh từ.
->Trong cụm danh từ trên "con trâu"là phần trung tâm của danh từ(con:dtừ chỉ đơn vị,trâu là dtừ chung).Ở đây để tiện phân tích,ta coi con trâu là danh từ
?Nhậ�n xét khả năng kết hợp của cụm danh từ "ba con trâu ấy" ?
-Có 2 danh từ :con trâu
+Danh từ "con"chỉ loại
+Danh từ "trâu"chỉ vật
+Từ đứng trước "ba"chỉ số lượng
+Từ đứng sau "ấy"chỉ sự phân biệt cá
thể ->chỉ từ
?Qua việc tìm hiểu trên,em hãy nêu khả năng kết hợp của danh từ?
-Dtừ kết hợp với số từ chỉ từ tạo thành cụm danh từ . -
?Ngoài danh từ con trâu, trong câu còn có các danh từ khác.Em hãy xác định?
- Vua, làng, thúng, gạo, nếp
?Đặt câu với các danh từ em mới tìm được?
- Vua cầm quân đi đánh giặc.
- Làng em ở bên một con sông.
- Bà Năm đội một thúng thóc đầy.
- Bánh chưng bánh giầy đều phải làm bằng gạo nếp.
?Chức vụ ngữ pháp trong câu chủ yếu là gì?
-Danh từ giữ chức vụ chủ ngữ trong câu
-BT nhanh:Xác định danh từ trong câu sau: "Tôi là hs"
-Danh từ là :hs
?Lúc này dtừ giữ vai trò gì trong câu?Khi ấy nó sẽ kết hợp với từ nào?
-Làm VN khi ấy đứng sau từ là
*BT nhanh: Cho đoạn thơ:
Nhân dân là bể
Văn nghệ là thuyền
Thuyền xô sóng dậy
Sóng đẩy thuyền lên.
?Xác định các câu có cấu trúc: C là V trong đoạn thơ trên? Xác định các từ loại của các từ làm C và làm V?
- Cấu trúc C và V: hai câu đầu.
- Từ loại của chủ C và V đều là danh từ: Nhân dân, bể, thuyền, văn nghệ.
? Qua vd em hãy cho biết danh từ là gì? Cho biết khả năng kết hợp của danh từ và chức vụ của danh từ trong câu?
*Ghi nhớ: SGK/86
-Đặt 1 câu có dtừ
II. Danh từ chỉ đơn vị và danh từ chỉ sự vật:
-Ba con traâu. -Moät vieân quan.
-Ba thuùng gaïo. -Saùu taï thoùc.
? Nghóa cuûa caùc danh töø :con, vieân, thuùng, taï coù gì khaùc caùc danh töø ñöùng sau:traâu,quan,gaïo,thoùc?
- Con, vieân, thuùng, taïDanh töø chæ loaïi ñôn vò.
Traâu, quan, gaïo, thoùc.Danh töø chæ ngöôøi,söï vaät.
-Dtöø “traâu” chæ 1 con vaät cuï theå.
-Dtöø “con” khoâng chæ 1 con vaät cuï theå naøo.
-Dtöø “quan”chæ loaïi ngöôøi cuï theå trong xaõ hoäi.
-Dtöø “vieân”khoâng chæ loaïi ngöôøi cuï theå naøo.
- “Gaïo”:söï vaät cuï theå.
-Thuùng: chæ 1 duïng cuï vöøa duøng ñeå ñöïng, vöøa duøng laøm ñôn vò ño löôøng söï vaät.
-“Thoùc”:1 loaïi söï vaät cuï theå.
-“Taï”:ñôn vò ño löôøng chính xaùc.
->Traâu,quan,gaïo,thoùc:chæ ngöôøi,söï vaät.Ñoù laø dtöø chæ söï vaät.
->Con,vieân,thuùng ,taï:chæ loaïi ñôn vò,tính ñeám ño löôøng söï vaät ñoù laø dtöø chæ ñôn vò.
?Em hiểu thế nào là dtừ chỉ sự vật?
-Nêu tên từng loại hoặc từng cá thể người, vật, hiện tượng, khái niệm.
?Thế nào là dtừ chỉ đơn vị?
- Nêu tên đơn vị dùng để tính đếm, đo lường sự vật.
?Thöû thay caùc danh töø in ñaäm noùi treân baèng caùc töø khaùc? Thay thuùngraù. Vieânoâng. Conchuù. Taïcaân
? Ruùt ra nhaän xeùt: Tröôøng hôïp naøo ñôn vò tính ñeám, ño löôøng khoâng thay ñoåi? Vì sao?
-Thuùng->raù,taï->caân (dtöø chæ ñôn vò qui öôùc)
- Khi thay moät töø chæ ñôn vò quy öôùc baèng moät töø khaùc chæ ñôn vò tính ñeám, ño löôøng seõ thay ñoåi theo.
-Con ->chú,Viên->ông(dtừ chỉ đơn vị tự nhiên(loại từ))
- Khi thay một từ chỉ đơn vị tự nhiên, đơn vị tính đếm, đo lường không hề thay đổi.
?Trong danh từ có 2 nhóm đó là những nhóm nào?
- Danh từ chỉ đơn vị tự nhiên (còn gọi là loại từ)
- Danh từ chỉ đơn vị quy ước
?Trong nhóm dtừ chỉ đơn vị qui ước .Thử nhận xét vì sao ta có thể nói: " nhà có ba thúng gạo rất đầy nhưng không thể nói nhà có 6 tạ thóc rất nặng"
-Vì thúng là dtừ chỉ đơn vị đo lường không chính xác nên có thể sử dụng cách nói bổ sung thêm về lượng như cách nói trên.
-Còn tạ là dtừ chỉ đơn vị đo lường chính xác cụ thể rồi,nếu nói thêm các từ nặng hay nhẹ đều thừa .
-Khi sự vật đã được tính đếm, đo lường bằng đơn vị qui ước chính xác thì nó không thể miêu tả về lượng nữa.
?Vậy trong dtừ chỉ đơn vị qui ước có 2 nhóm nhỏ đó là những nhóm nào?
- Danh từ chỉ đơn vị chính xác.
-Danh từ chỉ đơn vị ước chừng
*Ghi nhớ : SGK/ 87

*Bài tập nhanh:
Cho nhómloại:Ông,bà,gã,thằng,tay,viên và dtừ:thư kí để tạo thành các tổ hợp:ông thư kí,anh thư kí,gã thư kí,thằng thư kí,tay thư kí
?Nhận xét việc dùng các loại từ có tác dụng gì?
-Thể hiện thái độ tình cảm của người nói,viết đến đối với đối tượng được miêu tả.
III.Luyện tập
1.Một số danh từ chỉ sự vật : lợn, gà, bàn, cửa, dầu, mỡ,giấy,bút,lính ,địa chủ,gv ,hs
2.Liệt kê các loại từ.
a. Chuyên đứng trước danh từ chỉ người: ngài, viên, người, chú, anh.
b. Chuyên đứng trước danh từ chỉ đồ vật: chiếc, quyển, quả, pho, tờ,.


3.Liệt kê các danh từ:
a. Chỉ đơn vị quy ước chính xác: tạ, tấn, ki-lô-mét.
b. Chỉ đơn vị quy ước ước chừng: bó, vốc, hũ, bầy, gang, đoạn
4.Viết chính tả:Cây bút thần
"Từ đầu....các hình vẽ"
5.Chỉ đơn vị: Em, que, con, bức,.
Chỉ sự vật: Mã Lương, cha mẹ, củi, cỏ, chim

4. Câu hỏi ,bài tập và củng cố:
?Thế nào là danh từ,nêu đặc điểm của danh từ? Cho 1 danh từ->đặt câu với danh từ vừa tìm được.
5. Hướng dẫn tự học
- Hoïc ghi nhôù, hoaøn chænh baøi taäp
- Chuaån bò:“Danh töø”(tt)
+Traû lôøi caâu hoûi SGK
+Danh töø chung vaø danh töø rieâng.