Bài 8. Danh từ

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ NGỮ VĂN LỚP 6
Phát hiện và chữa các lỗi sai do
dùng từ không đúng nghĩa?
Đi chưa được bao xa, chợt có tiếng huyên thuyên
sau lưng, Mã Lương quay lại nhìn.
Huyên thuyên: Nói năng nhiều lời và lan man
chưa hết chuyện này đã sang chuyện khác.
Huyên náo: Có sự ồn ào, hỗn loạn do việc bất
thường xảy ra.
Đi chưa được bao xa, chợt có tiếng huyên náo
sau lưng, Mã Lương quay lại nhìn.
Huyên thuyên: Nói năng nhiều lời và lan man
chưa hết chuyện này đã sang chuyện khác.
Huyên náo: Có sự ồn ào, hỗn loạn do việc bất
thường xảy ra.
1
Con nai
2
Cầu vồng
3
Xe máy
4
Cô gái
5
Hoa mai
3. Các từ dùng để gọi tên người, sự vật, hiện tượng thuộc t? lo?i nào?
Kết quả
1- Con nai
2- Cầu vồng
4 Cụ gỏi
5- Hoa mai
3- Xe mỏy

1. Ví dụ:


2. Nhận xét:

a. Các danh t?
con nai, cô gái,
xe máy, cầu vồng,
hoa mai
cô gái
con nai,
hoa mai,
xe máy
cầu vồng

b. Chúng em cần bầu trời hoà bình.
? Nhìn kết quả, em rút ra kết luận gì về nghĩa kháI quát của danh từ ?
hoà bình
a. Khái niệm:
+ Nghĩa khái quát của danh từ: là những từ chỉ người, vật, hiện tượng, khái niệm…
DANH TỪ
? Đứng trước danh từ "con trâu" là từ nào?
Biểu thị ý nghĩa gì?
DANH TỪ
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
a. Nghĩa kha?i qua?t:
b. Khả năng kết hợp:
c. Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con
ba con trâu ấy
Cú th? k?t h?p v?i t? ch? s? lu?ng ? phớa tru?c, cỏc t? n�y, ?y, dú, . v� m?t s? t? khỏc ? phớa sau d? t?o th�nh c?m danh t?.
? Rút ra kết luận gì về khả năng kết hợp của danh từ?
? Đứng sau danh từ "con trâu" là từ nào?
Biểu thị ý nghĩa gì?
chỉ số lượng
trước
- Chú ý cụm từ in màu xanh
sau
chỉ vị trí
? Chỉ ra từ đứng trước và đứng sau danh từ trong các trường hợp sau?
làng ấy
- ba thúng gạo nếp
Vị trí
Số lượng
DANH TỪ
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
a. ý nghĩa:
b. Khả năng kết hợp:
c. Chức vụ ngữ pháp
c?a danh t?:
? Tìm chủ ngữ, vị ngữ của câu?
Chúng em cần bầu trời hoà bình.
? Cho biết danh từ thường giữ chức vụ nào trong câu?
? Danh từ còn giữ chức vụ nào khác? Khi danh từ làm vị ngữ , trước danh từ có đặc điểm gì cần chú ý?
Chức vụ điển hình là chủ ngữ, còn khi làm vị ngữ phải có từ là đứng trước.
? Rút ra kết luận về chức năng ngữ pháp của danh từ?
Bánh hình tròn là tượng Trời.

CN
VN
CN
VN
+ Nghia khỏi quỏt c?a danh từ: l� nh?ng t? chỉ người, vật, hiện tượng, khái niệm ...
+ Khả năng kết hợp c?a danh từ: cú th? k?t h?p v?i t? ch? s? lu?ng ? phớa tru?c, cỏc t? n�y, ?y, dú . v� m?t s? t? ng? khỏc ? phớa sau d? t?o th�nh c?m danh t?.
+ Chức vụ ngữ pháp c?a danh t?: ch?c v? di?n hỡnh l� chủ ngữ, khi làm vị ngữ cần có từ là đứng trước.
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
3. Ghi nhớ:
DANH TỪ
1. Ví dụ:
- ba con trâu
- một viên quan
- ba thúng gạo
- sáu tạ thóc
DANH TỪ
2. Nhận xét:
? Danh từ nào dùng để tính, đếm sự vật?
a, Danh từ tiếng Việt được chia thành hai loại lớn: danh từ chỉ sự vật, danh từ chỉ đơn vị.
? Danh từ nào gọi tên sự vật ?
? Danh từ nào đứng trước? Danh từ nào đứng sau?
trâu, quan gạo, thóc
con, viên, thúng, tạ
Tên từng loại, từng cá thể sự vật
Danh từ chỉ đơn vị
Danh từ chỉ sự vật
? Vậy danh từ tiếng Việt chia làm mấy loại lớn? Là những loại nào?
Tính đếm, đo lường sự vật
?Danh từ dùng để tính, đếm đo lường sự vật thuộc loại danh từ nào? Danh từ gọi tên sự vật thuộc loại danh từ nào?
DANH TỪ
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
a. Danh từ gồm: danh từ chỉ sự vật, danh từ chỉ đơn vị.
Danh từ chỉ đơn vị
- ba con trâu
- một viên quan
- ba thúng gạo
- sáu tạ thóc
? Thử thay thế các danh từ in màu xanh bằng những từ khác rồi rút ra nhận xét:
+ Trường hợp nào đơn vị tính đếm, đo lường thay đổi?
+ Trường hợp nào đơn vị tính đếm, đo lường không thay đổi? Vì sao?
* Thay:
Con =
Viên =
* Thay:
Thúng =
Tạ =


? Vậy danh từ chỉ đơn vị gồm mấy loại?
Là những loại nào?
đơn vị tự nhiên
đơn vị quy ước
? Vậy các danh từ chỉ đơn vị: con viên thuộc loại nào?
? Các danh từ chỉ đơn vị: thúng, tạ thuộc loại nào?
Đơn vị không thay đổi vì nó không chỉ số đo đếm
Đơn vị thay đổi, vì nó chỉ số đo đếm
chú, cậu, bác.
vị, tên, lão, ông
rá, đấu, m?ng
tấn, kg, yến
- Danh từ chỉ đơn vị qui ước
Có thể nói: ba thúng gạo rất đầy vì thúng chỉ số lượng ước ch?ng, có thể thêm các từ bổ sung về lượng
Không nói: sáu tạ thóc rất nặng vì tạ chỉ số lượng chính xác, tự nó nói kh?i lượng nặng hay nhẹ, nên khi thêm các từ chỉ lượng sẽ thừa từ.
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
?Vì sao có thể nói: Nhà có ba thúng gạo rất đầy, nhưng không thể nói:
Nhà có sáu tạ thóc rất nặng?
Danh từ chỉ đơn vị qui u?c g?m
+ Danh từ chỉ đơn vị chính xác
+ Danh từ chỉ đơn vị ước chừng

Vậy danh từ chỉ đơn vị quy ước chia làm mấy loại?
DANH TỪ
? Gọi tên đơn vị và sự vật trong các bức tranh sau?
? Cần lưu ý điều gì khi sử dụng danh từ chỉ đơn vị và danh từ chỉ sự vật?
1. Gọi tên: con chó, đàn chó, đôi nai
2. Chú ý:
Không gọi: đàn con chó, đôi con nai. Vì hai danh từ chỉ đơn vị không đứng cạnh nhau.
Chỉ dùng từ đôi khi hai cá thể có mối quan hệ gắn bó khăng khít, hoặc thân thiết với nhau. Ví dụ: đôi bạn, đôi đũa, đôi dép, đôi mắt.
* Danh từ tiếng Việt chia thành 2 loại lớn:
- Danh từ chỉ sự vật: Dựng d? nờu tờn t?ng lo?i ho?c t?ng cỏ th? ngu?i, v?t, hi?n tu?ng, khỏi ni?m .
- Danh từ chỉ đơn vị: Nờu tờn don v? dựng d? tớnh d?m, do lu?ng s? v?t
- Bao gồm hai nhóm:
Cụ thể là:
+ Danh từ chỉ đơn vị chính xác
+ Danh từ chỉ đơn vị ước chừng

1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
3. Ghi nhớ:
DANH TỪ
Điền vào sơ đồ câm

DANH Từ
DT chỉ sự vật
DT ch? don v?
Danh từ chỉ đơn vị ước chừng
Bài tập
nhanh
Danh từ chỉ đơn vị chính xác
DANH TỪ
Hoạt động nhóm: 4 nhóm (5 phút)
? Tìm danh từ chỉ s? vật thuộc đề tài sau? Đặt câu với một trong các danh từ ấy?
Nhúm 1: D? dựng h?c t?p.
Nhúm 2: Cỏc b? ph?n c?a co th? ngu?i.
Nhúm 3: Phuong ti?n giao thụng.
Nhúm 4: Quan h? h? h�ng.
DANH T?
PHầN 2
LUYệN TậP
KếT QUả
Nhóm 1: bút, sách, cặp, thước …
Quyển sách này rất hay.
Nhóm 2: đầu, mắt, tay, chân …
Đôi bàn tay nhỏ nhắn xinh xinh
Nhóm 3: xe đạp, xe máy, ô tô, tàu hỏa …
Chiếc ô tô đang chạy trên đường.
Nhóm 4: ông nội, bà ngoại, cha, mẹ …
Mẹ em là người tuyệt vời nhất.
Bài tập 2a/ Tìm các danh từ chỉ đơn vị từ nhiên và điền vào chỗ trống trong các câu ca dao, tục ngữ sau: a/ Trăm năm xe …chỉ hồng
Buộc người tài sắc vào trong khuôn đời.
b/ Ví dù…phụng bay qua
Mẹ nói con gà, con cũng nghe theo.
c/ Đắng cay như… bồ hòn
Chát chua như quả sung non ngậm mồm.
d/ Thân em như… lụa đào
Phất phơ trước gió biết vào tay ai.
e/ Chim khôn thì khôn cả lông
Khôn cả… lồng, người xách cũng khôn.
g/ Nén bạc đâm toạc… giấy.
Đáp án
a/ Trăm năm xe sợi chỉ hồng
Buộc người tài sắc vào trong khuôn đời.
b/ Ví dù con phụng bay qua
Mẹ nói con gà, con cũng nghe theo.
c/ Đắng cay như quả bồ hòn
Chát chua như quả sung non ngậm mồm.
d/ Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
e/ Chim khôn thì khôn cả lông
Khôn cả cái lồng, người xách cũng khôn.
g/ Nén bạc đâm toạc tờ giấy.


Nội dung: 1. Tìm danh từ chỉ đơn vị qui ước chính xác và đơn vị qui ước ước chừng chỉ các đối tượng sau:
- Dơn vị đo d? dài.
- Dơn vị đo kh?i lượng.
- Dơn vị đo thể tích.

bài2b
Đơn vị đo độ dài:
- xang-ti-mét (cm), đề-xi-mét (dm), mét (m),.
- gang, do?n, s?i.
K?t qu?

Đơn vị đo kh?i lượng:
- gam (g), ki-lụ-gam (kg), y?n, t?.
- n?m, v?c, d?u, gúi.
Don v? do thể tích:
- xang-ti-met-kh?i (cm3), d?-xi-một-kh?i (dm3), một kh?i (m3) - c?c, hũn, t?ng.
Hu?ng d?n v? nh�?
? Khi học xong bài Danh từ, chúng ta cần nắm những kiến thức nào?
1. Khái niệm:
- Nghia khỏi quỏt
- Kh? nang k?t h?p
- Ch?c nang ng? phỏp
2. Các loại danh từ:
- Danh từ chỉ sự vật
- Danh từ chỉ đơn vị:
+ Danh t? ch? don v? chớnh xỏc
+ Danh t? ch? don v? u?c ch?ng
CủNG Cố
Hướng dẫn học bài
1/ Nắm đặc điểm và các loại danh từ.
2/ Tìm các danh từ chỉ sự vật (nghề nghiệp) và đặt câu với các danh từ tìm dược.
3/ Luyện viết chính tả: Cây bút thần (từ đầu đến dày đặc các hình vẽ).
4/ Viết đoạn văn (3-5 dòng) có sử dụng các loại danh từ đã học với chủ đề: Thi đua lập thành tích chào mừng Ngày thành lập Hội Liên Hiệp Phụ nữ Việt Nam 20/10
5/ Chuẩn bị bài mới: Ngôi kể trong văn tự sự
Tìm hiểu đặc điểm, ý nghĩa và tác dụng của ngôi kể trong văn tự sự. Dấu hiệu nhận biết ngôi kể thứ nhất và ngôi kể thứ ba.
CHÚC SỨC KHỎE QUÝ THẦY CÔ

CÙNG CÁC EM