Bài 8. Cây bút thần

a
a
Chào mừng thầy, cô và học sinh
đến dự !
Nguyễn Ngọc Tuấn
07/2011
ngữ văn 6
a
a
khởi động
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Sự mưu trí, thông minh của em bé trong “ Em
bé thông minh” được thử thách qua mấy lần ?
a. 2 lần. b. 3 lần. c. 4 lần. d. 5 lần.
2. Chi tiết tạo nên tiếng cười vui vẻ trong truyện
“ Em bé thông minh” ?
a. Các đại thần đều vò đầu suy nghĩ.
b. Em bé tuy còn nhỏ nhưng đã đưa ra lời giải
hết sức đơn giản trong khi những người lớn
không nghĩ ra.
c. Bao nhiêu ông trạng và các nhà thông thái
được triệu vào đều lắc đầu bó tay…
? Hãy nêu nội dung và nghệ thuật của truyện “ Em bé thông minh”.
a
a
Kỷ niệm Ngày nhà giáo Việt Nam 20/11
Tiết 30
cây bút thần
Nguyễn Ngọc Tuấn
07/2011
a
a
Tiết 30 CÂY BÚT THẦN lớp 6
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
1. Đọc văn bản:
2. Tác phẩm :
3. Từ khó :
4. Bố cục :
b. Thân truyện :
- Mã Lương dốc lòng học vẽ, thần thưởng
bút thần.
- Mã Lương dùng bút vẽ cho người nghèo.
- Mã lương trừng trị tên địa chủ và ông
vua ác.
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Từ khó ( SGK Ngữ văn 6, tập 1, tr 84 – 85 )
Truyện cổ tích Trung Quốc ( truyện cổ
tích thần kỳ, nhân vật có tài năng kỳ lạ ).
a. Mở đầu : giới thiệu Mã Lương.
? Truyện “ Cây bút thần” thuộc loại nào trong truyện dân gian ? Của nước nào ? Mã Lương thuộc kiểu nhân vật nào ?
? Em hãy cho biết kết cấu ( bố cục ) của truyện. Nội dung của từng phần.
c. Kết truyện : Mã Lương cùng cây bút thần
về sống và vẽ giữa lòng dân.
a
a
Tiết 30 CÂY BÚT THẦN lớp 6
II. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHI TIẾT :
1. Nhân vật Mã Lương :
Thông minh.
2. Mã Lương và cây bút ( diễn biến sự việc )
-Tác phẩm
Say mê nghệ thuật -> vẽ có hồn.
Vẽ chim -> chim tung cánh
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG :
? Ở phần đầu, Mã Lương được giới thiệu như thế nào ?
Học vẽ từ nhỏ, chăm chỉ học vẽ.
Cha mẹ mất sớm, lao động vất vả.
=> Chi tiết kỳ ảo, hoang đường => Là sự đền bù,
là phần thưởng xứng đáng.
Nghèo không có tiền mua bút,
ước được cây bút.
- Mã Lương
Yêu cuộc sống.
Mã Lương
có phẩm chất
=> Vẽ giống như thật.
Có ý chí, nghị lực, có tài năng.
- Thần đã cho em cây bút thần.
Vẽ cá -> cá trườn xuống nước bơi lội
THẢO LUẬN
?Từ hoàn cảnh và cách học vẽ, Mã Lương đã thể hiện phẩm chất gì ?
? Mã Lương gợi cho người đọc tình cảm gì ?
Mã Lương là một em bé đáng thương: mồ côi, nghèo khó, không được học hành. Em có ước mơ đẹp đẽ, chính đáng, bình dị mà không thực hiện được. Nhưng em cũng rất đáng trọng: phẩm chất đẹp đẽ, thông minh, giàu nghị lực, yêu cuộc sống, có niềm say mê nghệ thuật, kiên trì luyện tập -> khẳng định được tài năng.
? Ai đã giúp đỡ em thực hiện ước mơ đó ? Sự việc đó diễn ra như thế nào ?
? Em có nhận xét gì về chi tiết này? Chi tiết này có ý nghĩa gì ?
- Chi tiết kỳ ảo, hoang đường đầy bất ngờ.
- Là sự đền bù, là phần thưởng xứng đáng cho Mã Lương: người có tâm, có tài, có trí, khổ công luyện tập. Cây bút thần là phương tiện để giúp Mã Lương phát triển tài năng.
? Từ khi có bút thần, Mã Lương vẽ được tác phẩm như thế nào ?
? Do đâu Mã Lương vẽ giỏi như vậy ?
- Do lòng say mê, sự cần cù, kiên trì luyện tập, sự thông minh, năng khiếu vẽ.
- Do Mã Lương đã vẽ bằng cả tâm hồn, tình yêu cuộc sống của mình, Mã Lương đã thổi hồn mình vào sự vật -> sự vật có sức sống.
?Những chi tiết trong lời kể có quan hệ với nhau như thế nào ?
- Quan hệ gắn bó chặt chẽ : em bé thông minh ham vẽ - khát khao có bút -> thần mới cho bút.
-Chỉ có Mã Lương là người ham thích -> thần cho bút.
Như vậy, thành công của Mã Lương không phải chỉ nhờ phép thần mà nhờ tài năng, phẩm chất của Mã Lương. Tài năng được rèn luyện thì phát triển đạt tới trình độ cao. Nhân dân muốn khẳng định: nghệ thuật được trau dồi bởi người có lương tâm có thể đạt được trình độ tuyệt vời.
a
a
Tiết 30 CÂY BÚT THẦN lớp 6
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
luyện tập
1. Truyện “ Cây bút thần” thuộc phương thức biểu
đạt nào ?
a. Biểu cảm. b. Miêu tả. c. Tự sự. d. Nghị luận.
2. Câu “ Mã Lương lấy bút ra vẽ một con chim” có
mấy danh từ ?
a. 2 danh từ. b. 3 danh từ.
c. 4 danh từ. d. 5 danh từ.
3. Truyện “ Cây bút thần” tập trung phản ánh vấn
đề gì ?
a. Mâu thuẫn giữa người em út với người anh.
b. Đấu tranh giai cấp giữa nhân dân lao động và
bọn địa chủ.
c. Ước mơ về sự giàu có.
d. Tài năng và sự may mắn.
a
a
hướng dẫn tự học
Tiết 30 CÂY BÚT THẦN lớp 6
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Đọc kỹ văn bản “ Cây bút thần”. Xem lại
những mục đã học.
2. Đọc và tìm hiểu nội dung các câu hỏi còn
lại trong mục “ Đọc và tìm hiểu văn bản”
nhằm chuẩn bị tốt cho tiết 31.
a
a
chân thành cảm ơn quý thầy, cô đến dự !
Nguyễn Ngọc Tuấn
07/2011
a
a
cây bút thần
Tiết 31
Kỷ niệm Ngày nhà giáo Việt Nam 20/11
Nguyễn Ngọc Tuấn
07/2011
a
a
Tiết 31 CÂY BÚT THẦN lớp 6
Nguyên nhân nào không giúp Mã Lương vẽ giỏi ?
a. Sự thông minh, cần cù. b. Khiếu vẽ sẵn có.
c. Cây bút thần kỳ. d.Cha mẹ mất sớm.
3. Mã Lương dùng bút thần để làm gì ?
a. Vẽ theo ý thích.
b. Vẽ phục vụ bọn nhà giàu.
c. Trả thù cá nhân.
d. Giúp đỡ người nghèo, trừng trị kẻ ác.
2. Mã Lương đã dùng bút thần vẽ cái gì ?
a. Các phương tiện cần thiết cho sản xuất, sinh hoạt.
b. Những của cải quý giá như vàng bạc, châu báu.
c. Những vật chất sẵn có như thóc gạo.
d. Những đồ dùng đẹp đẽ như quần áo.
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
khởi động
a
a
Tiết 31 CÂY BÚT THẦN lớp 6
Đối với
tên địa chủ
Đối với
người nghèo
Mã
Lương
Bất ngờ, thú vị, hấp dẫn
khẳng định tài năng.
Việc đến tai vua.
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG :
II. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHI TIẾT :
1. Nhân vật Mã Lương :
2. Mã Lương và cây bút :
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Cày, cuốc, đèn,
thùng múc nước.
Phương tiện lao động
-> tạo ra sản phẩm,
của cải.
Đối với
tên vua
Không vẽ -> bị nhốt
-> vượt ngục -> bắn
chết địa chủ.
=> Mang lại cuộc sống ấm no, yêu
thương giúp đỡ người lao động.
=> Sự bình tĩnh, tự tin, dũng cảm,
mưu trí trừng trị kẻ tham lam.
=> Tài năng được bộc lộ, khẳng định.
? Đối với người nghèo, Mã Lương vẽ gì cho họ ?
? Tại sao Mã Lương không vẽ cho họ thóc, lúa mà lại vẽ như vậy ?
? Em có suy nghĩ về hành động của Mã Lương ?
? Bị địa chủ bắt về, Mã Lương có thái độ gì ? Tại sao Mã Lương lại có thái độ như vậy ?
? Hãy kể diễn biến sự việc xảy ra tiếp theo ?
- Địa chủ nhốt Mã Lương vào ngục-> Mã Lương vẽ lò sưởi, vẽ bánh.
- Địa chủ muốn giết Mã Lương đoạt cây bút thần -> Mã Lương vẽ thang trèo tường vượt ra. Tên địa chủ leo lên thang, bị ngã, thang biến mất.
- Mã Lương vẽ ngựa đi khỏi làng, địa chủ đuổi theo. Mã Lương vẽ cung tên bắn trúng họng tên địa chủ.
? Trong đoạn truyện, chi tiết nào làm em thích nhất ? Vì sao ?
- Mã Lương không đòi ăn bánh thơm lừng bên lò sưởi -> trái ngược với suy nghĩ của tên địa chủ.
- Địa chủ trèo lên thang, ngã lộn, thang biến mất-> vật dụng của Mã Lương chỉ phục vụ cho người tốt, người lao động lương thiện, không phục vụ cho bọn tham lam, độc ác.
- Địa chủ bị Mã Lương bắn chết. Mã lương tung ngựa, phóng vút như bay -> Mã Lương dùng bút thần cứu nguy cho mình lúc nguy nan và trừng trị kẻ ác.
? Nhân vật Mã Lương thể hiện phẩm chất gì ?
? Vì sao Mã Lương bị vua bắt về ? Em có nhận xét gì về chi tiết này ?
a
a
Tiết 31 CÂY BÚT THẦN lớp 6
Tìm cách trừng trị.
Vẽ trái lệnh -> đồng ý
theo lệnh -> chôn vùi vua
So
sánh
Giống
Căm ghét, không vẽ theo
những yêu cầu.
Khác
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG :
II. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHI TIẾT :
1. Nhân vật Mã Lương :
2. Mã Lương và cây bút :
=> Nhiều thử thách từ thấp -> cao : dũng cảm,
nhanh trí.
Phục vụ người nghèo
Mã Lương sử dụng -> hiệu nghiệm => khẳng định :
nghệ thuật thuộc về nhân dân, phục vụ nhân dân.
THẢO LUẬN
? So với lần gặp tên địa chủ, lần gặp vua của Mã Lương có gì giống và khác nhau ?
? Em có nhận xét gì về những sự kiện, chi tiết ở phần này ?
Sự kiện dồn dập, bất ngờ: bút thần được dùng nhiều, tạo ra nhiều hứng thú .
? Nhận xét cách bộc lộ phẩm chất của nhân vật Mã Lương ?
3. Những truyền tụng về cây bút thần và
Mã Lương :
? Truyện kết thúc như thế nào ? Phần kết thúc giống hay khác truyện cổ tích Việt Nam ? Khác nhau như thế nào ?
Không làm vua
Vì : người nghèo,
nghệ thuật
Mã
Lương
? Em đã đọc nhiều câu chuyện về những nhân vật thần kỳ :
Đèn thần, Nhẫn thần, Mâm thần, Bàn thần, Gậy thần…Em thấy bút thần khác những vật đó chỗ nào ?Nhân dân muốn thể hiện điều gì qua sự khác biệt đó ?
a
a
Tiết 31 CÂY BÚT THẦN lớp 6
Những lý giải về tài năng : Mã Lương nghèo, ham học vẽ, thành tài,
được thưởng bút thần.
Quan niệm của nhân dân về mục đích của nghệ thuật : dùng bút
thần phục vụ nhân dân, vẽ cho người nghèo trong làng những công cụ
lao động, đồ dùng hằng ngày ( cày, cuốc, xẻng…)
Ước mơ của nhân dân về cuộc sống công bằng, hạnh phúc : dùng bút
thần thực hiện công bằng xã hội, chống lại tên địa chủ và tên vua tham
lam, độc ác.
2. Nghệ thuật :
3. Ý nghĩa văn bản
III. TỔNG KẾT :
1. Nội dung :
Sáng tạo các chi tiết nghệ thật kỳ ảo góp phần khắc họa hình tượng
nhân vật tài năng trong truyện cổ tích : Mã Lương được cụ già tóc bạc
phơ thưởng cho một cây bút bằng vàng vẽ được những điều kỳ diệu
( con chim tung cánh bay lên trời, cất tiếng hót; con cá vẫy đuôi, trườn
xuống sông ).
Sáng tạo các chi tiết nghệ thật tăng tiến phản ánh thực tế cuộc sống
với những mâu thuẫn xã hội không thể dung hòa.
Kết thúc có hậu thể hiện niềm tin của nhân dân vào khả năng của
những con người chính nghĩa, có tài năng.
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHI TIẾT
1. Nhân vật Mã Lương
2. Mã Lương và cây bút
3. Những truyền tụng về cây bút thần và Mã Lương
Truyện khẳng định tài năng, nghệ thuật chân chính phải thuộc về nhân
dân, phục vụ nhân dân, chống lại kẻ ác.
Truyện thể hiện ước mơ và niềm tin của nhân dân về công lý xã hội và
những khả năng kỳ diệu của con người.
? Qua văn bản “ Cây bút thần”, nhân dân Trung Quốc muốn thể hiện điều gì ?
? Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật ?
? Em hãy nêu ý nghĩa của văn bản.
a
a
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
Tiết 31 CÂY BÚT THẦN lớp 6
luyện tập
* Nhắc lại định nghĩa truyện cổ tích và kể tên những
truyện cổ tích mà em đã học.
Truyện cổ tích: loại truyện dân gian kể về cuộc đời của
một số kiểu nhân vật quen thuộc :
- Nhân vật bất hạnh: mồ côi, con riêng, em út…
- Nhân vật dũng sĩ và nhân vật có tài năng kỳ lạ.
- Nhân vật thông minh và nhân vật ngốc nghếch.
- Nhân vật là động vật ( biết nói năng, hoạt động, tính
cách như con người ).
Truyện cổ tích thường có yếu tố hoang đường, thể hiện
ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng
của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu, sự công
bằng đối với sự bất công.
Như: Sọ Dừa, Thạch Sanh, Em bé thông minh
a
a
a
Tiết 31 CÂY BÚT THẦN lớp 6
2. Đọc kỹ truyện, kể diễn cảm câu chuyện theo
đúng trình tự các sự việc.
3. Đọc và soạn hai văn bản “ Ếch ngồi đáy
giếng” và “ Thầy bói xem voi”. ( Đọc kỹ văn
bản, trả lời các câu hỏi ở mục Đọc – hiểu văn
bản ).
Học thuộc mục “ Ghi nhớ”, SGK Ngữ văn 6 –
tập I, tr. 85.
Nguyễn Ngọc Tuấn - 2011
hướng dẫn tự học
a
a
Chân thành cảm ơn quý thầy cô và học sinh đến dự !
Nguyễn Ngọc Tuấn
07/2011