Bài 8. Amoniac và muối amoni

AMONIAC
10/23/2009

Người đầu tiên chế ra amôniăc nguyên chất là nhà hoá học Joseph Priestley .
Ông đã thực hiện thành công thí nghiệm của mình vào năm 1774 và khi đó người ta gọi amôniăc là chất khí kiềm.

AMONIAC
Amoniac đã được ngành giả kim thuật biết đến vào khoảng thế kỉ 13 bởi Albertus Magnus.
11 năm sau ,năm 1785 Clause Louis Berthollet tìm được chính xác cấu trúc của nó.
10/23/2009
I. CẤU TẠO,
TÍNH CHẤT VẬT LÝ
10/23/2009
amoniac
amoniac
Phân tử dạng tháp đáy tam giác
amoniac
nhận xét cấu tạo
-Liên kết N – H phân cực về phía N:
phân tử NH3 phân cực :
dễ tan trong nước
-Nguyên tử N còn đôi electron tự do:


-số oxi hoá của N: -3
QUAN SÁT THÍ NGHIỆM
10/23/2009
QUAN SÁT THÍ NGHIỆM
-Nước phun vào bình :

 NH3 tan mạnh trong nước làm áp suất trong bình giảm nhanh.
nước trong bình có màu hồng:
Áp suất khí trong bình thấp hơn
áp suất nước bên ngoài.
dd có ion [OH-]>[H +]
?
?
10/23/2009
N
H
H
H
H
-O-H
+
>
>
QUAN SÁT THÍ NGHIỆM
-Nước phun vào bình :

 NH3 tan mạnh trong nước làm áp suất trong bình giảm nhanh.
nước trong bình có màu hồng:
dd có [OH-] > [H+]
NH3 + H - OH ⇄ NH4+ + OH-
Áp suất khí trong bình thấp hơn
áp suất nước bên ngoài.

+
H
10/23/2009
amoniac
nhận xét cấu tạo
-Liên kết N – H phân cực về phía N:
phân tử NH3 phân cực :
dễ tan trong nước
-Nguyên tử N còn đôi electron tự do:

Có khả năng nhận proton:
là một bazơ
-Số ôxi hoá của N -3 :
có tính khử
số oxi hoá thấp nhất
10/23/2009
NH3
XUNG QUANH
TA
Amoniac được tìm thấy với số lượng nhỏ trong khí quyển do đạm động vật và thực vật thối rữa .
Amoniac và muối amoni cũng được tìm thấy với số lượng nhỏ trong nước mưa,
Amoni clorua và ammonium sulfate được tìm thấy ở các núi lửa;
tinh thể của amoni cacbonat đã được tìm thấy trong phân chim.
Muối Amoni cũng có trong đất đai và trong nước biển.
NH3
XUNG QUANH
TA
Các phân tử amoniac cũng đã được phát hiện trong khí quyển các hành tinh khí khổng lồ: Sao Mộc, Sao Thổ.
10/23/2009
NH3 XUNG QUANH TA
THỦY TRIỀU ĐỎ
(hay còn gọi là tảo nở hoa)
xuất hiện trên diện rộng ở Bình Thuận
10/23/2009
Khi có hiện tượng nước trồi, các chất dinh dưỡng từ tầng đáy sẽ được đưa lên tầng mặt và là nguồn dinh dưỡng cho các loài tảo. Gặp điều kiện ánh sáng, nhiệt độ thích hợp, tảo phát triển cực nhanh nên người ta gọi là tảo nở hoa hay thủy triều đỏ.
Tảo “nở hoa”, tiết ra môi trường chất amôniac, gây tổn thương bề mặt da của cá, khiến nhiều loài cá bị chết.

NH3 XUNG QUANH TA
THỦY TRIỀU ĐỎ
10/23/2009
NH3
XUNG QUANH
TA
Amoniac là một chất khí độc, có mùi khai, tan nhiều trong nước.
Khối lượng NH3 lớn lan tỏa trong không khí sẽ làm cây cỏ, sinh vật bị bệnh “bạch tạng”, héo rũ và chết.
Với người hít phải khí này có khả năng mắc chứng rát cổ, khàn giọng...,
Mặt khác NH3 còn tan được trong nước, có khả năng hòa lẫn vào nước, gây ngộ độc qua đường tiêu hóa...
Vì thế, tránh tiếp xúc với những loại khí này và các loại thực vật bị nhiễm.
Không tắm biển, không ăn hải sản tại khu vực có thủy triều đỏ đến khi có thông báo từ cơ quan chức năng. Cần chấm dứt việc thu nhặt hải sản chết do thủy triều đỏ về chế biến cho người và cả vật nuôi.
10/23/2009
NH3 XUNG QUANH TA
Thức ăn và chất thải của cá
tiết ra nhiều khí amoniac
Nhưng chúng cần môi trường nước ổn định
10/23/2009
NH3 XUNG QUANH TA
CÂY BẠCH DƯƠNG
10/23/2009
Một số thực vật và một số vi sinh vật
có thể làm giảm tác hại của NH3
không làm nguy hại đến môi trường
NH3 XUNG QUANH TA
CÂY BẠCH DƯƠNG
10/23/2009
NH3 XUNG QUANH TA
CÂY TÁO GAI
10/23/2009
Một số thực vật và một số vi sinh vật
có thể làm giảm tác hại của NH3
không làm nguy hại đến môi trường
NH3 XUNG QUANH TA
CÂY LIỄU
Một số thực vật và một số vi sinh vật
có thể làm giảm tác hại của NH3
không làm nguy hại đến môi trường
10/23/2009
NH3 XUNG QUANH TA
Người dân An Phú quận 2 tối 2/5/2009
phải ra đường nửa đêm vì mùi amoniac rò rĩ từ nhà máy nước đá tinh khiết An Bình
Họ sử dụng amoniac vì mục đích gì?

10/23/2009
NH3 XUNG QUANH TA
Amôniăc sau khi nén và làm lạnh nó sẽ biến thành chất lỏng giống như nước nhưng sôi ở nhiệt độ - 340C. Khi bị nén xong, amôniăc sẽ bay hơi. Lúc này nó hấp thụ nhiều nhiệt. Đó là nguyên nhân vì sao người ta sử dụng amôniăc trong tủ lạnh, các thiết bị làm lạnh.
Các bồn amoniac của công ty VEDAN
10/23/2009
NH3 XUNG QUANH TA
Lực lượng cứu hộ dùng biện pháp đơn giản nào
để làm giảm tác hại của khí amoniac ?
Một vụ rò rỉ amoniac ở TRUNG QUỐC khí NH3lan toả đến bán kính 1,5km.

10/23/2009
NH3 XUNG QUANH TA
Em sẽ làm gì giúp các em bé hay người già
trong các trường hợp khẩn cấp như vậy?
10/23/2009
II. TÍNH CHẤT
HOÁ HỌC
10/23/2009
1.TÍNH BAZƠ YẾU
a.Với nước NH3 + HOH ⇄ NH4OH
amoni hiđroxit
NH3 + HOH ⇄ NH4+ + OH-
ion amoni
dung dịch NH3 1,0 M có pH =11,6
10/23/2009
10/23/2009
1.TÍNH BAZƠ YẾU
a.Với nước NH3 + HOH ⇄ NH4OH
amoni hiđroxit
NH3 + HOH ⇄ NH4+ + OH-
ion amoni
dung dịch NH3 1,0 M có pH =11,6

b.Với axít NH3 + HCl  NH4Cl
amoni clorua 2NH3 + H2SO4  (NH4)2SO4
amoni sunfat
10/23/2009
1.TÍNH BAZƠ YẾU
Khí NH3 + khí HCl  khói trắng NH4Cl
10/23/2009
1.TÍNH BAZƠ YẾU
a.Với nước NH3 + HOH ⇄ NH4OH
amoni hiđroxit
NH3 + HOH ⇄ NH4+ + OH-
ion amoni
b.Với axít NH3 + HCl  NH4Cl
amoni clorua 2NH3 + H2SO4 (NH4)2SO4
amoni sunfat
b.Với dd bazơ: không hoà tan hiđrôxít lưỡng tính
NH3+ HOH + AlCl3 Al(OH)3 + NH4Cl
3NH3+ 3HOH + Al3+ Al(OH)3 + 3NH4+
3 3 3
10/23/2009
Amôniac hoà tan R(OH)n hay muối ít tan của một số kim loại : Zn, Cu, Ag, Ni tạo dd phức chất
R(OH)n+ 2n NH3  [R(NH3)2n ] (OH)n
R(OH)n+ 2n NH3  [R(NH3)2n ] n+ + nOH-

2NH3 + 2HOH + CuSO4  Cu(OH)2 + (NH4)2SO4
Cu(OH)2 + 4 NH3  [Cu(NH3)4 ](OH)2
Cu(OH)2 + 4 NH3  [Cu(NH3)4 ]2+ + 2OH -




2. KHẢ NĂNG TẠO PHỨC
10/23/2009
[Cu(NH3)4]SO4 màu xanh đậm, hòa tan 18,5g trong 100 ml nước ở 21,5°C. không tan trong ancol .
Làm bay hơi dd phức với ethanol 96%. Sau một giờ, kết tủa tinh thể được lọc ra và rửa nhiều lần với ethanol.
Sản phẩm được rửa sạch với ête điêtyl, các tinh thể để khô nhanh chóng ở nhiệt độ phòng.
Dùng trong ngành công nghiệp dệt may và như là một thuốc trừ nấm.
10/23/2009
2. KHẢ NĂNG TẠO PHỨC
Amôniac hoà tan R(OH)n hay muối ít tan của một số kim loại : Zn, Cu, Ag, Ni tạo dd phức chất
R(OH)n+ 2n NH3  [R(NH3)2n ] (OH)n
R(OH)n+ 2n NH3  [R(NH3)2n ] n+ + nOH-

NH3 + HOH + AgNO3 AgOH + NH4NO3
AgOH + 2NH3  [Ag(NH3)2 ]OH
AgOH + 2NH3  [Ag(NH3)2 ] + + OH-

AgCl + 2 NH3  [Ag(NH3)2] Cl
AgCl + 2 NH3  [Ag(NH3)2]+ + Cl-



10/23/2009
[Ag(NH3)2]+
10/23/2009
3.TÍNH KHỬ: -3 0 +2
NH3  N2 , NO

a.Với oxi NH3 + O2  N2 + H2O

NH3 + O2  NO + H2O

b.Với oxít kim loại NH3 + CuO  N2+ Cu+ H2O
c.Với clo
NH3 + Cl2  N2 + HCl
NH3 + Cl2  N2 + NH4Cl
4 3 2 6
Pt,t0
4 5 4 6
2 3 3 3
t0
t0
2 3 6
8 3 6
10/23/2009
3.TÍNH KHỬ:
a.Với oxi
b.Với oxít kim loại

c.Với clo
Pt,t0
t0
NH3 cháy trong oxi
là khí dễ cháy (Nhiệt độ tự cháy: 651°C)
và có thể hình thành hỗn hợp nổ với không khí (NH3 16-25%)
10/23/2009
3.TÍNH KHỬ: -3 0 +2
NH3  N2 , NO

a.Với oxi NH3 + O2  N2 + H2O

NH3 + O2  NO + H2O

b.Với oxít kim loại NH3 + CuO  N2+ Cu+ H2O
c.Với clo
NH3 + Cl2  N2 + HCl
NH3 + Cl2  N2 + NH4Cl
4 3 2 6
Pt,t0
4 5 4 6
2 3 3 3
t0
t0
2 3 6
8 3 6
10/23/2009
III. Ứng dụng
-Khoảng 80% amoniac làm phân bón.
-sản xuất axít nitric
-để khử SO2 , các oxit nitơ (NOx) các chất ô nhiễm phát ra từ động cơ diesel.
-được sử dụng làm nhiên liệu của máy bay tên lửa, xe hơi


10/23/2009
III. Ứng dụng
Xe chạy bằng amoniac
10/23/2009
Ammonia được sử dụng trong hỗn hợp để giám sát khí thải môi trường, công nghiệp hóa dầu, màn hình vệ sinh công nghiệp và các dấu vết tạp chất.
Amoniac lỏng hoà tan được kim loại kiềm được sử dụng trong sản xuất chất bán dẫn.
Amoniac là một chất lỏng làm lạnh được sử dụng thay chlorofluorocarbons (freons) trong một số tủ lạnh.
III. Ứng dụng
10/23/2009
NH3 trong nước nồng độ từ amoniac 5-10 % sử dụng làm sạch bề mặt thủy tinh, đồ sứ và thép không gỉ (các lò nướng).
không bao giờ trộn lẫn dd amoniac vào bất kỳ chất tẩy có chứa chất lỏng
Đối với nữ trang bằng kim cương bị bẩn nhiều
- Hòa hỗn hợp dung dịch gồm 1/2 nước lạnh và 1/2 dung dịch amoniac vào trong một chiếc bát nhỏ.
- Ngâm đồ trang sức trong vòng 30 phút
- Cọ rửa bằng một bàn chải đánh răng mềm
- Rửa thật sạch dưới vòi nước ấm chảy mạnh.
- Lau khô bằng miếng vải mềm
III. Ứng dụng
10/23/2009
Thuốc uốn tóc là một dung dịch kiềm amoniac.
Riêng với thuốc duỗi còn mạnh hơn cả thuốc uốn tóc,
có thể hại da, móng tay, làm viêm họng, nghẹt mũi...
Sáp chải tóc có thể gây những chấm đen nằm ngay lỗ chân lông, gọi là nút dầu. Kèm với đó là tình trạng nang lông bị viêm do chất sáp đã tạo điều kiện để bụi và vi khuẩn bám vào lỗ chân lông.
Keo xịt tóc thường chứa những chất dễ gây dị ứng tương tự như các chất trên.
III. Ứng dụng
10/23/2009
IV. ĐIỀU CHẾ
10/23/2009
Trước thế chiến thứ nhất, người ta chưng cất rau, đạm động vật để thu được amoniac.
Năm 1908, Fritz Haber (Đức) sáng chế sản xuất amoniac bằng cách kết hợp hydro và nitơ.
Carl Bosch (Đức) hoàn thiện qui trình năm 1910
10/23/2009
1.Trong công nghiệp
10/23/2009
1.Trong công nghiệp
Trên toàn thế giới amoniac sản xuất trong năm 2004 là 109.000.000 tấn.
Trung Quốc sản xuất 28,4% tổng sản lượng toàn cầu
Ấn Độ với 8,6%,
Nga với 8,4%, và Hoa Kỳ với 8,2%.
IV. ĐIỀU CHẾ
10/23/2009
1.Trong công nghiệp
III. ĐIỀU CHẾ
10/23/2009
IV. ĐIỀU CHẾ
a. Đun nóng dd NH3 đặc
b. Muối amoni + dd Bazơ mạnh:
NH4 + + OH-  NH3 + H2O
NH4Cl + NaOH  NH3 + H2O +NaCl


10/23/2009
2.Trong phòng thí nghiệm