Bài 7: Thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần và tăng cường vai tròquản lý kinh tế của nhà nước

Bài 7
THỰC HIỆN NỀN KINH TẾ NHIỀU THÀNH PHẦN VÀ TĂNG CƯỜNG VAI TRÒ QUẢN LÍ KINH TẾ CỦA NHÀ NƯỚC
( 2 tiết )
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1.Về kiến thức:
- N�u ��ỵc th� n�o l� th�nh ph�n kinh t�.
- N�u ��ỵc s� c�n thi�t kh�ch quan cđa nỊn kinh t� nhiỊu th�nh ph�n � n�íc ta.
- Bi�t ��ỵc �Ỉc �iĨm c� b�n cđa c�c th�nh ph�n kinh t� � n�íc ta hiƯn nay.
- HiĨu ��ỵc vai tr� qu�n l� kinh t� cđa Nh� n�íc trong nỊn kinh t� nhiỊu th�nh ph�n � ViƯt Nam.
2.Về ki� năng:
- Ph�n biƯt ��ỵc c�c th�nh ph�n kinh t� � ��a ph��ng.
- X�c ��nh ��ỵc tr�ch nhiƯm cđa m�i c�ng d�n trong viƯc ph�t triĨn nỊn kinh t� nhiỊu th�nh ph�n
� n�íc ta.
3.Về thái độ:
- Tin t��ng đng h� ���ng l�i ph�t triĨn kinh t� nhiỊu th�nh ph�n cđa ��ng v� Nh� n�íc.
- T�ch c�c tham gia ph�t triĨn kinh t� gia ��nh, ph� hỵp víi �iỊu kiƯn cđa gia ��nh v� kh� n�ng
cđa b�n th�n.
II. NỘI DUNG :
1. Tr�ng t�m:
- Th�c hiƯn nỊn kinh t� nhiỊu th�nh ph�n :
+ Kh�i niƯm th�nh ph�n kinh t� v� t� �� x�c ��nh c�c h�nh th�c s� h�u vỊ t� liƯu s�n xu�t l� c�n
c� tr�c ti�p �Ĩ x�c ��nh th�nh ph�n kinh t�.
+ T�nh t�t y�u kh�ch quan cđa s� t�n t�i nỊn kinh t� nhiỊu th�nh ph�n.
+ C�c th�nh ph�n kinh t� � n�íc ta : kinh t� nh� n�íc, kinh t� t�p thĨ, kinh t� t� nh�n (c� thĨ,
tiĨu chđ ; kinh t� t� b�n t� nh�n), kinh t� t� b�n nh� n�íc, kinh t� c� v�n ��u t� n�íc ngo�i.
- Tr�ch nhiƯm cđa c�ng d�n trong viƯc ph�t triĨn nỊn kinh t� nhiỊu th�nh ph�n.
- Vai tr� qu�n l� kinh t� cđa Nh� n�íc :
+ S� c�n thi�t ph�i c� vai tr� qu�n l� kinh t� cđa Nh� n�íc.
+ N�i dung qu�n l� kinh t� cđa Nh� n�íc.
+ T�ng c��ng vai tr� v� hiƯu l�c qu�n l� kinh t� cđa Nh� n�íc.
2. Một số kiến thức khó:
-V�n �Ị s�p x�p c�c th�nh ph�n kinh t� m� ��i h�i ��ng l�n th� X ��a ra kh�ng ph�i l� s� s�p x�p ng�u nhi�n, m� d�a v�o ti�u th�c: �i t� n�i l�c ��n k�t hỵp n�i l�c víi ngo�i l�c v� sau c�ng l� ngo�i l�c.
- C�n nh�n th�c �ĩng m�t s� v�n �Ị kh�c nh� :
+ Kinh t� nh� n�íc víi doanh nghiƯp nh� n�íc. Kinh t� nh� n�íc t�n t�i víi t� c�ch l� m�t th�nh ph�n kinh t�, c�n doanh nghiƯp nh� n�íc t�n t�i víi t� c�ch l� m�t b� ph�n cđa th�nh ph�n kinh t� nh� n�íc, m�t h�nh th�c tỉ ch�c s�n xu�t - kinh doanh. Do ��, khi x�c ��nh vai tr� cđa chĩng c�n l�u � : ch� c� kinh t� nh� n�íc míi gi� vai tr� "chđ ��o", c�n doanh nghiƯp nh� n�íc ch� gi� vai tr� l� "n�ng c�t".
+ C�n ph�n biƯt th�nh ph�n kinh t� t� b�n nh� n�íc víi th�nh ph�n kinh t� c� v�n ��u t� n�íc ngo�i. MỈc d� hai th�nh ph�n kinh t� n�y �Ịu c� v�n cđa n�íc ngo�i, nh�ng 2 th�nh ph�n kinh t� n�y c� s� kh�c nhau nh�t ��nh : Th� nh�t - vỊ s� h�u v�n, th�nh ph�n kinh t� t� b�n nh� n�íc c� c� v�n cđa Nh� n�íc ViƯt Nam v� cđa t� b�n trong n�íc hoỈc t� b�n n�íc ngo�i, c�n th�nh ph�n kinh t� c� v�n ��u t� n�íc ngo�i, 100% v�n do n�íc ngo�i ��u t� ; Th� hai - vỊ qu�n l�, th�nh ph�n kinh t� t� b�n nh� n�íc, c�c chđ s� h�u v�n �Ịu tham gia qu�n l� m� ch�c vơ c�n c� v�o th� ph�n v�n m�i b�n ��ng g�p, c�n th�nh ph�n kinh t� c� v�n ��u t� n�íc ngo�i ho�n to�n do chđ ��u t� n�íc ngo�i qu�n l� ; Th� ba - vỊ quan hƯ ph�n ph�i, th�nh ph�n kinh t� t� b�n nh� n�íc, c� t� b�n v� nh� n�íc c�ng tham gia ph�n ph�i theo th� ph�n v�n ��ng g�p, c�n th�nh ph�n kinh t� c� v�n n�íc ngo�i do ng��i c� v�n ��u t� n�íc ngo�i thơ h��ng k�t qu�.
+ Nh� n�íc th�c thi vai tr� qu�n l� kinh t� nh�m thĩc ��y t�ng tr��ng kinh t� g�n víi ti�n b� v� c�ng b�ng x� h�i. Song, c�ng b�ng x� h�i kh�ng ph�i l� s� c�o b�ng vỊ lỵi �ch gi�a c�c th�nh vi�n trong c�ng ��ng. Trong nỊn kinh t� th� tr��ng, do t�c ��ng ph�n ho� cđa quy lu�t gi� tr�, t�t y�u c� s� ch�nh lƯch vỊ lỵi �ch. V�n �Ị �Ỉt ra l� �Ĩ th�c hiƯn c�ng b�ng x� h�i, Nh� n�íc th�ng qua c�c ch�nh s�ch kinh t� ( x� h�i �iỊu ti�t v� th�ng qua ph�n ph�i l�i �Ĩ sao cho kho�ng c�ch vỊ lỵi �ch ��ỵc hỵp l� ( m�t kho�ng c�ch v�a c� t�c dơng k�ch th�ch l�m gi�u hỵp ph�p, v�a kh�ng d�n ��n ph�t sinh s� ��i l�p giai c�p gi�a c�c th�nh vi�n trong c�ng ��ng d�n t�c.
III. PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC:
Ph��ng ph�p d�y h�c chđ y�u trong b�i n�y l� : đàm thoại , thuyết trình, thảo luận nhóm, trực quan, đóng vai.
Tr�íc khi gi�ng b�i n�y, GV c� thĨ cho HS ��c tr�íc b�i h�c trong s�ch gi�o khoa � nh� k�t hỵp víi m�t s� c�u h�i gỵi �.
Tiết 1, chia líp th�nh 5 nh�m.
IV. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
- GV kỴ s� �� trên phần mềm vi tính.
S� �� : Kh�i qu�t c� c�u nỊn kinh t� nhiỊu th�nh ph�n kinh t� � n�íc�ta











B�ng 1 : Tr�ch nhiƯm c�ng d�n







B�ng 2 : S� c�n thi�t kh�ch quan cđa qu�n l� nh� n�íc vỊ kinh t�













B�ng 3 : N�i dung qu�n l� kinh t� cđa Nh� n�íc








- Một số đoạn phim minh hoạ các thành phần kinh tế.
- Vi tính, Projector.

V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
1. Ổn định tổ chức lớp: (1`)
2. Kiểm tra bài cũ: (7`)
( Phần tiết 2 của bài 6 )
( Phân tích nội dung cơ bản của công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta.
( Là một công dân, em phải làm gì để góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá?
3. Giảng bài mới: (30`)
T� th�c tiƠn, GV n�u t�nh h�nh cung ( c�u h�ng ho� hiƯn nay nhiỊu, phong phĩ v� ��i s�ng nh�n d�n cao h�n so víi th�i k� tr�íc n�m 1986. Nguy�n nh�n g� d�n ��n s� thay �ỉi �� ? Ph�i ch�ng do n�íc ta �� chuyĨn �ỉi m� h�nh kinh t� cị sang m� h�nh kinh t� th� tr��ng l�y nỊn kinh t� nhiỊu th�nh ph�n l�m c� s� kinh t�.







Phần làm việc của Thầy và Trò
Nội dung chính của bài học

 Tiết 1:
Hoạt động 1 (10`): Đàm thoại + thuyết trình.
Mục tiêu: HS hiểu và nêu được thế là thành phần kinh tế và tính tất yếu khách quan của nền kinh tế nhiều thành phần.
GV hỏi:
- Em hiểu thế nào là sở hữu tư liệu sản xuất ?VD.
1 HS trả lời.
Các học sinh khác nhận xét, bổ sung.
GV giảng:
- Từ 3 chế độ sỡ hữu hiện nay ở nước ta (toàn dân, tập thể, tư nhân) mà hình thành nhiều hình thức sở hữu khác nhau.
-Các hình thức sở hữu là căn cứ trực tiếp để xác định thành phần kinh tế (kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân.)
-Kết luận, rút khái niệm "thành phần kinh tế".

Chuyển ý: Chúng ta vừa tìm hiểu khái niệm "thành phần kinh tế", vậy cơ sở nào làm hình thành nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta hiện nay?
GV hỏi:
-Theo các em, tại sao ở nước ta hiện nay tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần?
HS trả lời.
GV kết luận, nhấn mạnh các ý chính:
-Trong thời kỳ quá độ, sự tồn tại các thành phần kinh tế của xã hội trước đây và xuất hiện thêm những thành phần kinh tế mới của xã hội XHCN một tất yếu khách quan.
- Trong thời kỳ quá độ, lực lượng sản xuất còn thấp kém và ở nhiều trình độ khác nhau, nên có nhiều hình thức sở hữu về tư liệu sản xuất là một tất yếu khách quan. Hình thức sở hữu là căn cứ trực tiếp để xác định các thành phần kinh tế.
Chuyển ý: Vậy, nền kinh tế VN hiện nay, cụ thể có những thành phần kinh tế nào? Khái niệm, cơ cấu, vai trò và xu hướng vận động của từng thành phần kinh tế như thế nào?
Hoạt động 2 (20`): Trực quan + Thảo luận nhóm
Mục tiêu: HS biết được các thành phần kinh tế ở nước ta hiện nay (theo tinh thần Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X).

GV chia lớp thành 5 nhóm và yêu cầu HS:
- Theo dõi những đoạn phim minh hoạ các đơn vị sản xuất, kinh doanh thuộc các thành phần kinh tế : "Tổng công ty sông Đà", "Liên minh Hợp tác xã thương mại TP. HCM", "Anh Trần Văn Bạch làm giàu", "Công ty giấy Vĩnh Tiến", "Công ty Liên doanh dầu khí Việt-Xô", "Vương quốc Anh đầu tư vào Việt Nam".
- Nghiên cứu SGK.
- Tìm hiểu khái niệm, vai trò, xu hướng phát triển của từng thành phần kinh tế theo nhóm:
+ Nhóm 1: TP kinh tế nhà nước.
+ Nhóm 2: TP kinh tế tập thể.
+ Nhóm 3: TP kinh tế tư nhân
+ Nhóm 4: TP kinh tế tư bản nhà nước.
+ Nhóm 5: TP kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài
- Các nhóm thảo luận, cử đại diện lên ghi các nội dung vào bảng theo mẫu:
CÁC THÀNH PHẦN
KTẾ
KHÁI NIỆM
VAI TRÒ
XU HƯỚNG
PHÁT
TRIỂN

Kinh tê
nhà nước







Kinh tế
tập thể








Kinh
tế
tư
nhân
Cá thể, tiểu chủ





Tư bản tư nhân




Kinh tế
tư bản
nhà nước







Kinh tế
có vốn
đầu tư
nước ngoài




- Các nhóm nhận xét, bổ sung.
GV :
- Nhận xét, điều chỉnh, bổ sung các chi tiết trên bảng (Giúp học sinh phân biệt kinh tế nhà nước với doanh nghiệp nhà nước, kinh tế tư bản nhà nước với kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.)
- Chiếu s� �� "Cơ cấu thành phần kinh tế"trên màn hình, tóm tắt, kết luận:
Nước ta hiện nay có 5 thành phần kinh tế.
=> Đảng, Nhà nước ta chủ trương thực hiện nhất quán, lâu dài chính sách phát triển nền kinh tế nhiều thành phần để huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong nước và nước ngoài, tạo nhiều việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tiết 2:
Giới thiệu: Qua tiết 1, các em đã tìm hiểu sự tồn tại nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta hiện nay là một tất yếu khách quan. Vậy, trách nhiệm của công dân và vai trò quản lí của Nhà nước đối với nền kinh tế nhiều thành phần như thế nào? Chúng ta sẽ tìm hiểu các vấn đề này ở tiết 2.
Hoạt động 3: Đóng vai (10`)
Mục tiêu: HS hiểu và xác định trách nhiệm của mỗi công dân trong việc thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần.
GV nêu chủ đề tiểu phẩm: "Trách nhiệm của công dân đối với việc thực hiện nền kinh tế nhiều thành phần"
GV nêu tình huống tiểu phẩm: Gia đình H. buôn lậu. H. thuyết phục gia đình từ bỏ hoạt động kinh doanh bất chính, chấp hành chính sách "Phát triển nền kinh tế nhiều thành phần"của Nhà nước, làm ăn chân chính, ích nước , lợi dân.
HS xung