Bài 7. Tế bào nhân sơ

CHƯƠNG II
CẤU TRÚC CỦA TẾ BÀO
BÀI 7
TẾ BÀO NHÂN SƠ
MỌI SINH VẬT ĐỀU ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ MỘT HOẶC NHIỀU TẾ BÀO VÀ CHỈ SINH RA TỪ TẾ BÀO CÓ TRƯỚC BẰNG CÁCH PHÂN BÀO.
HỌC THUYẾT TẾ BÀO HIỆN ĐẠI
TẾ BÀO LÀ ĐƠN VỊ CƠ BẢN CẤU TẠO
NÊN MỌI CƠ THỂ SỐNG.
THẾ GIỚI SỐNG ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ 2
LOẠI TẾ BÀO ( TẾ BÀO NHÂN SƠ VÀ
TẾ BÀO NHÂN THỰC ).
TẾ BÀO CÓ 3 THÀNH PHẦN CHÍNH:
MÀNG SINH CHẤT, TẾ BÀO CHẤT VÀ NHÂN
( VÙNG NHÂN )
I. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA TẾ BÀO NHÂN SƠ
TẾ
BÀO
NHÂN
SƠ
CÓ
ĐẶC
ĐIỂM
GÌ ?
Kích thước nhỏ ( 1 5 micrômét ).
Chưa có nhân hoàn chỉnh.
Không có hệ thống nội màng và không có các bào quan có màng bao bọc



Kích thước nhỏ đem lại ưu thế gì cho các tế bào nhân sơ ?
Tỉ lệ giữa diện tích bề mặt tế bào ( màng sinh chất ) trên
thể tích của tế bào lớn tạo điều kiện cho tế bào trao
đổi chất với môi trường nhanh chóng dẫn tới tăng
nhanh khả năng sinh trưởng và sinh sản của tế bào nhân sơ.
II. CẤU TẠO TẾ BÀO NHÂN SƠ
Tế bào nhân sơ có cấu tạo khá đơn giản, gồm 3 thành phần chính :
Màng sinh chất, tế bào chất và vùng nhân.
Ngoài ra, nhiều loại tế bào nhân sơ còn có thành tế bào, vỏ nhầy, roi và lông.
Thành tế bào, màng sinh chất , lông và roi :

Thành tế bào:

- Thành phần hoá học quan trọng cấu tạo nên thành tế bào của các loài vi khuẩn là peptiđôglican. Peptiđôglican là các chuỗi cacbohiđrat liên kết với nhau bằng các đoạn pôlipeptít ngắn.
Dựa vào cấu trúc và thành phần thành tế bào chia vi khuẩn thành 2 loại:
+ Vi khuẩn Gram dương có màu tím khi nhuộm băng phương pháp Gram.
+ Vi khuẩn Gram âm có màu đỏ khi nhuộm bằng phương pháp Gram.
- Thành tế bào qui định hình dạng của tế bào.

b. Màng sinh chất :
Màng sinh chất của tế bào nhân sơ được cấu tạo bằng photpholipít 2 lớp và prôtêin.
c. Lông và roi:
Lông ( nhung mao ) giúp vi khuẩn bám được vào bề mặt tế bào để gây bệnh.
Roi ( tiên mao ) có chức năng giúp vi khuẩn di chuyển.

2. Tế bào chất :

Gồm 2 thành phần chính :

Bào tương :Là một dạng keo bán lỏng chứa nhiều hợp chất vô cơ và hữu cơ khác nhau.
Ribôxôm : Được cấu tạo từ prôtêin và rARN, không có màng bao bọc, đây là nơi tổng hợp prôtêin.
Tế bào chất của vi khuẩn không có hệ thống nội màng, các bào quan có màng bao bọc và khung tề bào.
Thành phần khác : Ở một số vi khuẩn, trong tế bào còn có các hạt dự trữ.

3. Vùng nhân :
Vùng tế bào chứa vật chất di truyền nhưng chưa có màng bao bọc. Vùng nhân của vi khuẩn chỉ chứa một phân tử AND dạng vòng nhỏ, khác với nhân của tế bào nhân thực thường chứa nhiều phân tử AND lớn, mạch thẳng.

Ngoài AND ở vùng nhân, một số tế bào vi khuẩn còn có thêm nhiều phân tử AND dạng vòng nhỏ khác gọi là plasmít. ( Tuy nhiên plasmít không phải là vật chất di truyền cần thiết đối với tế bào nhân sơ, vì thiếu chúng tế bào vẫn sinh trưởng bình thường ).
BÀI TẬP VỀ NHÀ
Thành tế bào vi khuẩn có chức năng gì ?
Tế bào chất là gì ? Vị trí của tế bào chất ở đâu trong tế bào nhân sơ ?
Nêu vai trò của vùng nhân đối với tế bào vi khuẩn ?
Tế bào vi khuẩn có kích thước nhỏ và cấu tạo đơn giản đem lại cho chúng ưu thế gì ?