Bài 7. Tế bào nhân sơ

TRƯỜNG ĐHKTCN.TP HCM
LỚP 08DMT1

NHÓM THUYẾT TRÌNH:

* BÙI VĂN THÀNH

* NGUYỄN VĂN SINH

* VÕ VĂN THẠNH

* NGUYỄN TÙNG LÂM

* LÊ THỊ MỸ NHUNG

* NGUYỄN TUẤN TÂM

* NGÔ THỊ LY
Tế bào nhân sơ chỉ bằng 1/10 tế bào nhân thực
Tế bào nhân sơ

*Đặc điểm :
_ Chưa có nhân hòan chỉnh .
_ Tế bào chất không có hệ thống nội màng, không có các bào quan có màng bọc .
_ Kích thước nhỏ (1/10 kích thước tế bào nhân thực).
* Tế bào nhân sơ có kích thước nhỏ có lợi :
+ Tỉ lệ s/v lớn thì tốc độ trao đổi chất với môi trường diễn ra nhanh
+ Khaû naêng phaân chia nhanh, soá löôïng teá baøo taêng nhanh .
_ Chức năng : Quy định hình dạng của tế bào .
+ Tế bào sinh trưởng nhanh .
* Caáu taïo teá baøo nhaân sô
Thành tế bào và màng sinh chất.

Tế bào chấ�t

3. vùng nhân

Tế bào nhân sơ gồm những thành phần nào
THÀNH TẾ BÀO VI KHUẨN GRAM DƯƠNG

Ribosomes
Cấu trúc lông và roi của vi khuẩn
Tế bào nhân thực tế bào sống
* Đặc điểm chung của tế bào
nhân thực :
_ Quan sát tranh hình tế bào nhân sơ và tế bào nhân thực
Tế bào nhân sơ
Tế bào nhân thực
Tế bào động vật
Tế bào thực vật
Ti thể
Lưới nội chất trơn
Lưới nội chất hạt
Bộ máy
gôngi
Lưới nội chất hạt
Lưới nội chất hạt
Lưới nội chất trơn
Màng nhân
Hạch nhân
Màng sinh chất
Lỗ nhân
Hạch nhân
Tiêm mao
Vi quản
Trung thể
Vi sợi
TẾ BÀO ĐỘNG VẬT
Bộ máy
gôngi
Hạch nhân
Vi sợi
Lưới nội chất trơn
Lưới nội chất láng
Ti thể
Vi quản
Màng sinh chất
Hạch nhân
nang
TẾ BÀO NGƯỜI
_ Tế bào nhân thực có đặc điểm gì ?
_ Kích thước lớn .
_ Caáu truùc phöùc taïp :
+ Có nhân tế bào, có màng nhân .
+ Có hệ thống màng chia tế bào chất thành các xoang riêng biệt .
+ Các bào quan đều có màng bao bọc .
_ Tại sao lại gọi là tế bào nhân thực ?
I. Nhaân teá baøo :
a./ Cấu trúc :
_ Quan sát cấu trúc vùng nhân
Nhân tế bào có cấu tạo như thế nào ?
Màng nhân
Giải phaãu học nhân
Nhân con
Mạng lưới nội chất
Lỗ nhân
Màng nhân
Màng nhân
Nhân con
Lỗ nhân
Nhân tế bào
Nhiễm sắc thể
Chất nhiễm sắc
_ Chủ yếu có hình cầu, đường kính 5micromet
_ Phía ngòai là màng nhân bao bọc (màng kép) dày 6-9micromet . Trên màng có các lỗ nhân .
_ Bên trong là dịch nhân chứa chất nhiễm sắc (ADN liên kết với prôtêin) và nhân con .
cho biết nhân tế bào có chức năng gì ?
b./ Chöùc naêng :
* Chức năng
- Thí nghiệm:
Tế bào trứng ếch loài A
Nhân
Phá hủy
Tế bào sinh dưỡng loài B
Nhân
Chuyển nhân
Đặc điểm lòai B
_ Nhân là thành phần quan trọng nhất của tế bào.
_ Nơi chứa đựng thông tin di truyền .
_ Điều khiển mọi họat động của tế bào thông qua điều khiển sự tổng hợp prôtêin .
* Riboâxoâm :
a./ Caáu truùc :
Ribôxôm có cấu tạo như thế nào ?
_ Ribôxôm không có màng bọc .
_ Thaønh phaàn goàm moät soá loïai rARN vaø proâteâin .
_ Số lượng nhiều .
b./ Chöùc naêng :
Ribôxôm có chức năng là gì ?
Chuyên tổng hợp prôtêin của tế bào .
Khi tổng hợp xong prôtein, ribôxôm lai phân rã tạo 2 tiểu đơn vị tự do cần cho chu kỳ tổng hợp prôtein mới
III. Lưới nội chất :
1./ Mạng lưới nội chất có hạt :
a./ Caáu truùc :
Lưới nội chất có hạt có cấu trúc như thế nào ?

Tế bào thực vật
Tế bào động vật
Màng nhân
Nhân con
Mạng lưới nội chất
Lỗ nhân
Mạng lưới nội chất
Lưới nội chất trơn
Lưới nội chất hạt
Màng nhân
Lỗ nhân
Túi chứa dịch
Dịch không bào
_ Laø heä thoáng xoang deïp noái vôùi
maøng nhaân ôû moät ñaàu vaø löôùi noäi
chaát khoâng haït ôû ñaàu kia .
_ Treân maët ngoøai cuûa caùc xoang coù ñính nhieàu haït Riboâxoâm .

b./ Chöùc naêng :
Löôùi noäi chaát coù haït coù chöùc naêng gì ?
_Tổng hợp prôtêin tiết ra khỏi tế bào cũng như các prôtêin cấu tạo nên màng tế bào, prôtêin dự trữ , prôtêin kháng thể ...
_Hình thành các túi mang để vận
chuyển prôtêin mới tổng hợp được.
2./ Mạng lưới nội chất không hạt :
a./ Cấu trúc :
Lưới nội chất không hạt có cấu trúc ra sao ?
_Là hệ thống xoang hình ống, nối tiếp lưới nội chất có hạt .
_ Beà maët coù nhieàu enzim, khoâng coù haït Riboâxoâm baùm ôû beà maët .
b./ Chöùc naêng :
Lưới nội chất không hạt có chức năng gì ?
_ Tổng hợp Lipit , chuyển hóa đường, phân hủy chất độc đối với cơ thể .
_ Điều hòa trao đổi chất , co duỗi cơ.
IV./ Bộ máy Gôngi :
a./ Cấu trúc :
C?u tr�c v� ch?c nang c?a b? m�y Gôngi .

IV. Bộ máy gôngi:
BỘ MÁY GÔNGI
Túi
Những túi mới được hình thành
Túi vận chuyển vào
Túi vận chuyển ra
Túi vận chuyển vào
Khoang
Trình bày cấu trúccủa bộ máy Gôn gi ?
_Là một chồng túi màng dẹp xếp cạnh nhau , nhưng tách biệt nhau
b./ Chức năng
Trình bày chức năng của bộ máy Gôn gi ?
Dòng di chuyển của vật chất
Lưới nội chất hạt
Prôtein tiết ra ngoài tế bào
Bộ máy gôngi
Prôtein sử dụng trong tế bào
Túi tiết
Túi tiết liên kết với màng sinh chất
Prôtêin tiết ra ngoài
Màng sinh chất
_Là hệ thống phân phối của tế bào
_ Toång hôïp hoocmoân taïo caùc tuùi mang môùi .
_ Thu nhaän moät soá chaát môùi ñuôïc toång hôïp (proâteâin, Lipit, ñöôøng ....) laép raùp thaønh saûn phaåm hoaøn chænh roài ñoùng goùi vaø chuyeån ñeán caùc nôi caàn thieát cuûa teá baøo hay tieát ra khoûi teá baøo
_ ÔÛ teá baøo thöïc vaät boä maùy Goângi laø nôi toång hôïp neân caùc phaân töû Polisaccarit caáu truùc neân thaønh teá baøo .
** Chu kỳ tế bào :
* Khái niệm :
_ Thế nào là chu kỳ tế bào?
_Chu kỳ tế bào là khỏang thời gian giữa 2 lần phân bào .
_ Chu kỳ được chia làm mấy thời kỳ ?
_ Chu kỳ gồm 2 thời kỳ :
+ Kỳ trung gian
+ Phân bào
* Đặc điểm chu kỳ tế bào :
Quan sát sơ đồ sau và nêu đặc điểm chu kỳ tế bào ?
Chu kỳ tế bào
_ Tại sao tế bào khi tăng trưởng tới mức nhất định lại phân chia?
* Sự điều hòa chu kỳ tế bào :
_ Sự điều hòa chu kỳ tế bào có vai trò gì ?
_ Tế bào phân chia khi nhận được tín hiệu từ bên trong và ngoài tế bào .
_ Tế bào được điều khiển rất chặt chẽ bằng hệ thống điều hòa tinh vi nhằm đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể
_ Điều gì xảy ra nếu sự điều hòa chu kỳ bị trục trặc ?
II. Quá trình nguyên phân:
_ Quan sát quá trình nguyên phân .
_ Nêu các diễn biến cơ bản của giai đoạn phân chia nhân ?
1.Phân chia nhân : thực chất là một quá trình liên tục được chia làm 4 kỳ :
_ Đặc điểm của kỳ đầu ?
Kỳ Trung gian
Đầu kỳ đầu
Cuối kỳ đầu
+Kỳ đầu : các nhiễm sắc thể kép sau khi nhân đôi ở kỳ trung gian dần được co xoắn. Màng nhân dần tiêu biến, thoi phân bào xuất hiện .
_ Đặc điểm của kỳ giữa ?
Kỳ giữa
+ Kỳ giữa : Các nhiễm sắc thể kép co xoắn cực đại và tập trung thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo. Thoi phân bào được dính vào 2 phía của nhiễm sắc thể tại tâm động.
_ Đặc điểm của kỳ sau ?
Kỳ sau
+ Kỳ sau : Các nhiễm sắc tử tách nhau ra và di chuyển trên thoi phân bào về 2 cực của tế bào .

_ Đặc điểm của kỳ cuối ?
Kỳ cuối
+ Kỳ cuối : nhiễm sắc thể dãn xoắn dần và màng nhân xuất hiện .
_ Nhiễm sắc thể sau khi nhân đôi không tách nhau ngay mà còn dính nhau ở tâm động sẽ có lợi ích gì ?
_ Tại sao nhiễm sắc thể lại phải co xoắn tới mức cực đại rồi mới phân chia các nhiễm sắc tử về 2 cực của tế bào ?
_ Do đâu nguyên phân lại tạo ra được 2 tế bào con có bộ NST giống hệt tế bào mẹ ?
2.Phân chia tế bào chất :
_ Phân chia tế bào chất diễn ra ở kỳ nào ?
_ Phân chia tế bào chất ở đầu kỳ cuối .
_ Tế bào chất phân chia dần tách tế bào mẹ thành 2 tế bào con
_ Phân chia tế bào chất khác nhau giữa tế bào động vật và tế bào thực vật như thế nào ?
*Ở tế bào động vật :
_ màng tế bào thắt lại ở vị trí giữa tế bào (mặt phẳng xích đạo) .
* Ở tế bào thực vật :
_ xuất hiện một vách ngăn ở mặt phẳng xích đạo và phát triển ra 2 phía cho tới khi phân tách tế bào chất thành 2 nửa đều chứa nhân.
III. Ý nghia của quá trình nguyên phân :
_ Quá trình nguyên phân có ý nghĩa như thế nào ? (ý nghĩa sinh học )
* Ý nghĩa Sinh học :
_ Với sinh vật nhân thực đơn bào nguyên phân là cơ chế sinh sản .
_ Với sinh vật nhân thực đa bào : làm tăng số lượng tế bào giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển .
_ Giúp cơ thể tái sinh mô hay cơ quan bị tổn thương .
_ Ý nghĩa thực tiễn ?
* Ý nghĩa thực tiễn :
_ Dựa trên cơ sở của quá trình nguyên phân con người tiến hành giâm, chiết, ghép cành
_ Ứng dụng nuôi cấy mô đạt hiệu quả .
Tại sao số lượng nhiễm sắc thể trong giao tử lại chỉ bằng một nửa số nhiễm sắc thể trong tế bào sinh dưỡng ?
Quan sát quá trình giảm phân sau đây và nêu đặc điểm của quá trình nầy ?
_ Giaûm phaân goàm 2 laàn phaân baøo lieân tieáp vaø xaûy ra ôû caùc cô quan sinh saûn nhöng chæ coù moät laàn ADN nhaân ñoâi . Qua giaûm phaân töø moät teá baøo ban ñaàu cho ra 4 teá baøo con vôùi soá löôïng nhieãm saéc theå giaûm ñi moät nöûa .
I . Giảm phân I :
1./ Kỳ đầu 1 :
Mô tả các diễn biến của kỳ đầu 1?
Đầu kỳ đầu I
Cuối kỳ đầu I
_ Nhiễm sắc thể đã được nhân đôi tạo thành NST kép dính nhau ở tâm động .
_ Caùc NST töông ñoàng baét ñoâi (tieáp hôïp) vôùi nhau töø ñaàu noï ñeán ñaàu kia roài co xoaén laïi .
_ Thoi vô sắc được hình thành .
_ NST tương đồng trong mỗi cặp dần tách nhau ở tâm động (các NST trong cặp tương đồng chỉ còn dính nhau ở những chổ bắt chéo của nhiễm sắc tử với nhau) .
_ Trong quaù trình baét ñoâi vaø taùch nhau caùc NST töông ñoàng trao ñoåi caùc ñoïan cho nhau, goïi laø trao ñoåi cheùo .
_ Maøng nhaân vaø nhaân con bieán maát .
_ Có những sự kiện nào diễn ra ở cặp NST tương đồng trong kỳ đầu của lần phân bào I ? Ý nghĩa của chúng ?
2./ Kỳ giữa I :
Mô tả các diễn biến cuả kỳ giữa I ?
Đầu kỳ giữa I
Kỳ giữa I
_ Caùc NST keùp di chuyeån veà maët phaúng xích ñaïo cuûa teá baøo thaønh 2 haøng .
_ Thoi vô sắc từ các cực tế bào chỉ đính vào 1 phía của mỗi NST kép .
3./ Kỳ sau I :
Mô tả các diễn biến của kỳ sau I ?
Kỳ sau I
_ Mỗi NST kép trong cặp NST tương đồng được thoi vô sắc kéo về 2 cực của tế bào .
4./ Kỳ cuối I :
Mô tả các diễn biến xảy ra ở kỳ cuối I?
Kỳ cuối I
_ ÔÛ moãi cöïc cuûa teá baøo NST daàn daàn daõn xoaén. Maøng nhaân vaø nhaân con xuaát hieän .
_ Thoi vô sắc tiêu biến, tế bào chất phân chia .
_ Tạo 2 tế bào con có bộ NST đơn bội kép (n NST kép) .
_ Taïi sao quaù trình giaûm phaân laïi taïo ra ñöôïc caùc giao töû khaùc nhau veà toå hôïp caùc NST ?
_ Tại sao sau khi giảm phân số lượng NST ở tế bào con giảm đi một nửa ?
_ Nếu không có quá trình giảm phân thì điều gì sẽ xảy ra ?
_ Taïi sao noùi giaûm phaân laø hình thöùc phaân baøo coù yù nghóa tieán hoùa nhaát ?
_ Trong sản xuất người ta ứng dụng điều nầy như thế nào ?
II. Giảm phân II :
1./ Kỳ đầu II :
Quan sát sơ đồ ở kỳ đầu của giảm phân II và nêu các diễn biến của kỳ nầy ?
Kỳ đầu II
_ Khoâng coù söï nhaân ñoâi cuûa NST .
_ Các NST co xoắn lại .
2./ Kyø giöõa II :
Quan sát sơ đồ kỳ giữa của GP 2 và mô tả ?
Kỳ giữa II
_ Các NST kép tập trung thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo của tế bào .
3./ Kyø sau II :
Quan sát sơ đồ và mô tả các diễn biến của kỳ sau II
Kỳ sau II
_ Caùc nhieãm saéc töû taùch nhau tieán veà 2 cöïc cuûa teá baøo.
4./ Kyø cuoái II:
Quan sát sơ đồ và mô tả diễn biến của kỳ cuối II ?
_ Maøng nhaân, nhaân con xuaát hieän, NST keùp daàn daàn daõn xoaén,teá baøo chaát phaân chia
Kỳ cuối II
Sản phẩm của quá trình giảm phân là gì ?
Các sản phẩm củaGP
* ÔÛ ñoäng vaät :
_ Con ñöïc : Taïo 4 teá baøo con seõ thaønh 4 tinh truøng .
_ Con caùi : Taïo 4 teá baøo con (1 teá baøo tröùng vaø 3 theå cöïc)
* Ở thực vật :
_ Các tế bào con nguyên phân một số lần để hình thành hạt phấn, túi nõan .
III. Ý nghĩa của giảm phân :
Quá trình giảm phân có ý nghĩa gì ?
_ Nhôø quaù trình giaûm phaân giao töû ñöôïc taïo thaønh mang boä NST ñôn boäi, qua thuï tinh boä NST löôõng boäi ñöôïc phuïc hoài .
_ Sự phối kết hợp 3 quá trình : nguyên phân, giảm phân và thụ tinh đã đảm bảo duy trì ổn định bộ NST đặc trưng của những lòai sinh sản hữu tính qua các thế hệ cơ thể .
_ Sự trao đổi chéo và phân li độc lập của các cặp NST tương đồng trong giảm phân tạo ra nhiều lọai giao tử khác nhau về nguồn gốc và cấu trúc NST, cùng với sự kết hợp ngẫu nhiên của các lọai giao tử qua thụ tinh tạo ra các hợp tử mang những tổ hợp NST khác nhau . Đó là nguyên nhân tạo ra sự đa dạng về kiểu hình và kiểu gen, dẫn đến xuất hiện nguồn nguyên liệu cho quá trình tiến hóa và chọn giống .