Bài 7. Sóng cơ và sự truyền sóng cơ

CHƯƠNG II
SÓNG CƠ VÀ SÓNG ÂM
SÓNG CƠ VÀ SỰ TRUYỀN SÓNG CƠ
BÀI 7
I. Sóng cơ
TIẾT 12
1. Thí nghiệm
2. Định nghĩa
3. Sóng ngang
4. Sóng dọc
II. Các đặt trưng của một sóng hình sin
1. Sự truyền của một sóng hình sin
Qua sát các hiện tượng sóng
I. Sóng cơ
1. Thí nghiệm
- Dụng cụ:
+ Cần rung có mũi nhọn S
+ Một chậu nước rộng
- Thí nghiệm:
Cho cần rung dao động
- Kết quả:
Khi mũi nhọn S chạm nước tại O thì sau một thời gian ngắn, tại điểm M trên mặt nước cũng dao động
* Nhận xét:
-Dao động từ O truyền qua nước tới M
- Có sóng trên mặt nước và O là nguồn sóng
Sóng cơ là gì ?
1. Thí nghiệm
Nếu thả một lá cây khô xuống nước thì lá cây như thế nào ?
I. Sóng cơ
2. Định nghĩa
Sóng cơ là dao động lan truyền trong một môi trường.
* Sóng nước truyền theo các phương khác nhau trên mặt nước với cùng tốc độ v
1. Các gợn sóng phát đi từ nguồn có dạng như thế nào ? 2. Sóng nước truyền theo các phương và tốc độ
như thế nào ?
I. Sóng cơ
3. Sóng ngang
là sóng trong đó các phần tử của môi trường dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng.
Sóng trên mặt nước, sóng trên sợi dây cao su
Trừ trường hợp sóng trên mặt nước, sóng ngang chỉ truyền được trong môi trường rắn .
* Sóng ngang:
* Ví dụ:
* Chú ý:
I. Sóng cơ
4. Sóng dọc
là sóng trong đó các phần tử của môi trường dao động theo phương trùng với phương truyền sóng.
* Sóng dọc:
• Sóng dọc truyền được trong cả ba môi trường vật chất rắn, lỏng và khí.
Chú ý :
• Sóng cơ không truyền được trong chân không.
I. Sóng cơ
II. Các đặc trưng của một sóng hình sin
1. Sự truyền của một sóng hình sin
P
Q
Q
Q
Q
Q
Q
t=0
P
P
P
P
P
1. Sự truyền của một sóng hình sin
a)
b)
c)
d)
f)
e)
P1
P2
P3
P4
P5
PP4 =  = vT
1. Sự truyền của một sóng hình sin
- Sau thời gian T, dao động của điểm P đã truyền đến P4, cách P một đoạn PP4=  =v.T và P4 bắt đầu dao động hoàn toàn giống như P, dao động tại P4 tiếp tục truyền xa hơn
Q
P
Đỉnh sóng
Hõm sóng
*Nhận xét:
- Các đỉnh sóng dịch chuyển theo phương truyền sóng với tốc độ v
2. Các đặc trưng của một sóng hình sin
a. Biên độ A của sóng :
là biên độ dao động của các phần tử vật chất môi trường có sóng truyền qua.
b. Chu kì T của sóng:
là chu kỳ dao động của một phần tử của môi trường có sóng truyền qua.
Tần số f của sóng:
c. Tốc độ truyền sóng v:
- Là tốc độ lan truyền dao động trong môi trường.
- Với mỗi môi trường, tốc độ truyền sóng có một giá trị không đổi
d. Bước sóng :
- Là quãng đường mà sóng lan truyền được
trong một chu kì dao động.
Hai phần tử cách nhau một bước sóng thì dao động cùng pha với nhau.
Khoảng cách gần nhất giữa hai điểm trên phương truyền sóng mà dao động ngược pha với nhau bằng nửa bước sóng.
e. Năng lượng sóng:
- Là năng lượng dao động của các phần tử của môi trường có sóng truyền qua.
VẬN DỤNG
Câu 1. Sóng cơ là gì ?



Là dao động lan truyền trong một môi trường
Là dao động của mọi điểm trong môi trường
Là một dạng chuyển động đặc biệt của môi trường
Là sự truyền chuyển động của các phần tử trong một môi trường
A
B
C
D
Sai
Sai
Sai
Đúng
10
09
08
07
06
05
04
03
02
01
00
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
Câu 2. Chọn câu đúng



Sóng dọc là sóng truyền dọc theo một sợi dây
Sóng dọc là sóng truyền theo phương thẳng đứng, còn sóng ngang là sóng truyền theo phương ngang
Sóng dọc là sóng trong đó phương dao động (của các phần tử của môi trường) trùng với phương truyền
Sóng dọc là sóng truyền theo trục tung, còn sóng ngang là sóng truyền theo trục hoành
A
B
C
D
Sai
Đúng
Sai
Sai
10
09
08
07
06
05
04
03
02
01
00
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
Câu 3. Chọn câu phát biểu đúng
Sóng trên mặt nước là sóng ngang.
Sóng ngang có phương dao động trùng với phương truyền sóng.
Sóng dọc có phương dao động vuông
góc với phương truyền sóng.
Sóng cơ học truyền được trong chân
không.
A
B
C
D
Sai
Sai
Sai
Đúng
10
09
08
07
06
05
04
03
02
01
00
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
Câu 4. Chọn câu phát biểu đúng



Chất rắn và chất lỏng truyền được cả sóng ngang và sóng dọc.
Chỉ có chất khí mới truyền được sóng dọc.
Sóng ngang chỉ truyền được trong chất rắn.
Vận tốc truyền sóng ngang lớn hơn vận tốc truyền sóng dọc.
A
B
C
D
Sai
Sai
Sai
Đúng
10
09
08
07
06
05
04
03
02
01
00
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
Câu 5. Để phân loại sóng ngang và sóng dọc người ta căn cứ vào :



Phương truyền sóng
Tần số của sóng
Phương dao động
Phương dao động và phương truyền sóng
A
B
C
D
Đúng
Sai
Sai
Sai
10
09
08
07
06
05
04
03
02
01
00
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
Câu 6. Quãng đường mà sóng truyền đi được trong một chu kỳ gọi là



Vận tốc truyền sóng.
Bước sóng
Chu kì
Tần số
A
B
C
D
Sai
Sai
Đúng
Sai
10
09
08
07
06
05
04
03
02
01
00
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
Câu 7. Một sóng có tần số 120 Hz truyền trong một môi trường với tốc độ 60 m/s, thì bước sóng của nó là bao nhiêu ?



1,0 m
2,0 m
0,5 m
0,25 m
A
B
C
D
Sai
Đúng
Sai
Sai
10
09
08
07
06
05
04
03
02
01
00
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11