Bài 7. Em bé thông minh

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO DUY XUYÊN
TRƯỜNG THCS PHÙ ĐỔNG
Thứ 5 ngày 04 tháng 10 năm 2012
Giáo viên: LÂM HỒNG PHƯƠNG
KIỂM TRA BÀI CŨ
Kể tóm tắt truyện Thạch Sanh và nêu ý nghĩa của truyện?
TIẾT 25, 26:
1. Tác phẩm:
I. Tìm hiểu chung:
? Truyện có những nhân vật nào? Nhân vật nào là chính?
? Em bé thuộc kiểu nhân vật nào trong truyện cổ tích?
Em bé thông minh là truyện cổ tích về nhân vật thông minh, đề cao trí khôn dân gian, kinh nghiệm dân gian.
Tạo được tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên, chất phát mà không kém phần thâm thúy của nhân dân trong đời sống hằng ngày .
2. Chú thích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
TIẾT 25, 26:
1. Tác phẩm:
I. Tìm hiểu chung:
2. Chú thích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
? Tóm tắt các sự việc chính của truyện?
- Vua sai cận thần đi tìm người tài giỏi giúp nước.
- Cận thần gặp hai cha con đang cày ruộng, hỏi câu hỏi oái oăm.
- cậu bé đã trả lời bằng một câu đố lại.
- Quan về tâu vua, vua tiếp tục ra câu đố dưới hình thức lệnh vua ban.
- Em bé đã tìm cách đối diện vua và giải được câu đố.
- Vua quyết định thử tài em bé lần 3 bằng cách đưa một con chim sẻ bắt dọn thành 3 cỗ thức ăn.
- Em bé giải đó bằng cách đố lại.
- Nước láng giềng muốn xâm chiếm bờ cõi, bèn rò la tìm người tài bằng một câu đố.
- Vua quan đều không giải được phải nhờ đến em bé mới giải được.
- Em bé được phong là trạng nguyên.
TIẾT 25, 26:
1. Tác phẩm:
I. Tìm hiểu chung:
2. Chú thích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
? Căn cứ vào các sự việc trên, có thể chia văn bản thành mấy phần? Nội dung chính của từng phần?
Bố cục: 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu -> thật lỗi lạc. (Vua sai quan đi tìm người tài). – Mở truyện.
- Phần 2: Tiếp ->Nước láng giềng. (Những lần giải đố...) – Diễn biến truyện.
- Phần 3: Còn lại ( Em bé được phong làm trạng nguyên) – Kết thúc truyện.
TIẾT 25, 26:
1. Tác phẩm:
I. Tìm hiểu chung:
2. Chú thích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
? Để tìm người tài giỏi, nhà vua đã đưa ra hình thức nào? Hình thức đó có phổ biến trong truyện dân gian không?
Thi đố, đây là hình thức phổ biến trong truyện cổ dân gian như: Sọ Dừa, Bánh chưng,bánh giầy, Cây tre 100 đốt...
? Hình thức dùng câu đố để thử tài nhân vật trong truyện dân gian có tác dụng gì?
1. Hình thức thử tài:
- Dùng câu đố
+ Tạo thử thách để nhân vật bộc lộ tài năng, phẩm chất.
+ Tạo tình huống cho cốt truyện phát triển.
+ Gây hứng thú hồi hộp cho người đọc.
TIẾT 25, 26:
1. Tác phẩm:
I. Tìm hiểu chung:
2. Chú thích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Hình thức thử tài:
- Dùng câu đố
+ Tạo thử thách để nhân vật bộc lộ tài năng, phẩm chất.
+ Tạo tình huống cho cốt truyện phát triển.
+ Gây hứng thú hồi hộp cho người đọc.
? Qua sự việc này đã phản ánh truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đó là truyền thống gì?
- Truyền thống coi trọng nhân tài của người Việt Nam đã có từ xa xưa. Nhân tài phải được phát hiện bằng cách giải những câu đố hóc búa.
TIẾT 25, 26:
1. Tác phẩm:
I. Tìm hiểu chung:
2. Chú thích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Hình thức thử tài:
2. Tài trí thông minh của em bé:
? Sự mưu trí thông minh của em bé được thử thách qua mấy lần?
a. Được thử thách qua 4 lần:
TIẾT 25, 26:
TIẾT 25, 26:
Viên quan
Trâu cày mỗi ngày được mấy đường?
Người cha không trả lời được
Phản công, đẩy thế bí về phía người ra đố (đố lại viên quan).
ĐỐI TƯỢNG
L1
L2
L3
L4
Vua
Sứ thần
Vua
Ban 3 thúng gạo,3 con trâu đực trong 1 năm phải đẻ 9 con nghé.
Cả làng bó tay, xem là tai họa.
Giả vờ trách cha, dựa vào lời g/t của vua buộc vua tự nhận ra điều phi lí.
Từ 1 con chim sẻ làm thành 3 mâm cỗ
Yêu cầu vua rèn cho 1 con dao từ 1 cây kim (đố lại vua).
Xâu 1 sợi chỉ mảnh qua 1 con ốc vặn.
Mọi người bó tay.
Nêu cách xâu bằng 1 câu hát (dùng k/n đời sống).
TIẾT 25, 26:
1. Tác phẩm:
I. Tìm hiểu chung:
2. Chú thích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Hình thức thử tài:
2. Tài trí thông minh của em bé:
a. Được thử thách qua 4 lần:
- Câu đố của viên quan
- Thử thách của vua đối với dân làng
- Thử thách của vua đối với em bé
- Thử thách của sứ thần
b. Tính chất, mức độ thử thách:
- Lần sau khó hơn lần trước
- Tính chất oái ăm càng tăng thêm
* Lần 1: - Câu đố khó, đột ngột, bất ngờ không trả lời được chính xác.
- Thông thường người dân cày chỉ quan tâm đến diện tích cày được nhiều hay ít chứ không quan tâm đến bao nhiêu đường cày, đây là câu đố khó , ít ai để ý.
* Lần 2: - Câu đố rất khó, trái với quy luật tự nhiên. Nhưng mang tính chất nghiêm trọng: .."cả làng phải chịu tội"
* Lần 4: - Câu đố này khác 3 câu đố trên vì giải được thì tự hào, không giải được thì nhục nhã, xấu hổ, sĩ diện quốc gia bị tổn thương nghiêm trọng  câu đố oái oăm đến mức cả triều đình không ai giải thích được => Tài năng của em càng được đề cao.
* Lần 3: Câu đố có tính chất bất ngờ: Hai cha con đang ăn cơm phải trả lời ngay
? Em nhận xét gì về tính chất và mức độ các lần thử thách?
TIẾT 25, 26:
1. Tác phẩm:
I. Tìm hiểu chung:
2. Chú thích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Hình thức thử tài:
2. Tài trí thông minh của em bé:
a. Được thử thách qua 4 lần:
b. Tính chất, mức độ thử thách:
c. Cách giải đố rất lý thú:
- Lấy gậy ông đập lưng ông
- Làm cho người ra câu đố tự thấy cái vô lý mà họ nói
- Những lời giải đố đều không dựa vào kiến thức sách vở mà dựa vào kiến thức đời sống
- Làm người ra câu đố chứng kiến và người nghe ngạc nhiên vì sự bất ngờ, hồn nhiên của lời giải.
- Chứng tỏ trí tuệ thông minh
? Những cách giải đố ấy lí thú ở chỗ nào?
TIẾT 25, 26:
1. Tác phẩm:
I. Tìm hiểu chung:
2. Chú thích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Hình thức thử tài:
2. Tài trí thông minh của em bé:
a. Được thử thách qua 4 lần:
b. Tính chất, mức độ thử thách:
c. Cách giải đố rất lý thú:
d. Phẩm chất của em bé:
Có bản lĩnh, tự tin, ứng xử nhanh nhẹn, khéo léo, hồn nhiên, rất trẻ thơ, em rất thông minh
? Qua những lần thử thách đã bộc lộ phẩm chất gì của em bé?
TIẾT 25, 26:
1. Tác phẩm:
I. Tìm hiểu chung:
2. Chú thích:
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Hình thức thử tài:
2. Tài trí thông minh của em bé:
a. Được thử thách qua 4 lần:
b. Tính chất, mức độ thử thách:
c. Cách giải đố rất lý thú:
d. Phẩm chất của em bé:
? Hãy nêu những nét nổi bật về nghệ thuật của truyện?
? Qua nhân vật em bé thông minh tác giả muốn nói lên điều gì?
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
2. Ý nghĩa:
- 1. Nghệ thuật: Dùng câu đố thử tài - đây là hình thức phổ biến trong truyện dân gian. - tạo tình huống thử thách để nhân vật bộc lộ tài năng, phẩm chất.
- Cách dẫn dắt sự việc cùng với mức độ tăng dần của những câu đố và cách giải đố tạo nên tiếng cười hài hước.
2. Ý nghĩa: - Đề cao trí khôn dân gian, kinh nghiệm đời sống dân gian.
- Truyện còn tạo ra tiếng cười hài hước, mua vui trong cuộc sống.