Bài 7. Em bé thông minh

Chào mừng quí thầy cô Cùng các em học sinh
Đến tham dự tiết học Ngữ văn 6
Nêu ý nghĩa truyện Thạch Sanh?
Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật nào?
Kiểm tra bài cũ
Tiết 25: EM Bẫ THễNG MINH
I.Tiếp xúc văn bản
1. Đọc – Kể:
* Kể: Sự việc chính
- Vua sai tìm người tài giỏi, nhờ câu hỏi oái oăm và câu đáp thông minh?phát hiện nhân tài
- Vua tạo ra tình huống oái oăm thử tài em bé
- Em bé mang trí thông minh của mình thắng mưu sâu của kẻ thù, giữ nguyên bờ cõi đất nước
- Em bé được phong trạng nguyên trở thành vị cố vấn trẻ tuổi giúp vua trong việc triều đình
Kể cần phải đảm bảo những chi tiết, sự việc chính nào?
Tiết 25: EM Bẫ THễNG MINH
I. Tiếp xúc văn bản
1. Đọc – kể
2) Chú thích:
Nh÷ng chó thÝch nµo lµ tõ H¸n ViÖt? §­îc gi¶i thÝch nh­ thÕ nµo?
- Là truyện cổ tích sinh hoạt kể về kiểu nhân vật thông minh.
- 1, 2, 4, 7, 8, 12, 13, 15
Tiết 25: EM Bẫ THễNG MINH
I. Tiếp xúc văn bản
1. Đọc – kể
2. Chú thích:
3.B? c?c:
Truyện chia làm mấy đoạn? ND từng đoạn?
4 đoạn
+Đoạn 1: Từ đầu? "về tâu vua": Em bé giải được câu đố của quan.
+Đoạn 2: Tiếp? "ăn mừng với nhau rồi": Em bé giải được câu đố của vua.
+Đoạn 3: Tiếp? "ban thưởng rất hậu": Em bé giải được câu đố của vua.
+Đoạn 4: Còn lại: Em bé giải được câu đố của sứ thần.
Tiết 25: EM Bẫ THễNG MINH
I. Tiếp xúc văn bản
1. Đọc – kể
2. Chú thích:
3.B? c?c:
II. Phân tích văn bản
GV đọc câu đầu tiên của truyện.
Câu văn này gợi cho em nhớ tới câu truyện truyền thuyết nào? ý nghĩa? Nhận xét về ông vua?
1. Câu đố thử tài nhân vật:
Đọc VB và cho biết tác giả dùng mấy câu đố để thử tài nhân vật?
- Lần 1: Trâu cày 1 ngày được mấy đường
Lần 2: Ba trâu đực đẻ 9 con 1 năm nộp vua
- Lần 3: Con chim sẻ làm 3 mâm cỗ thức ăn
- Lần 4: Xâu sợi chỉ mảnh qua 1 con ốc vặn rất dài
Tiết 25: EM Bẫ THễNG MINH
I. Tiếp xúc văn bản
1. Đọc – kể
2. Chú thích:
3.B? c?c:
II. Phân tích văn bản
1. Câu đố thử tài nhân vật:
- LÇn 1: Tr©u cµy 1 ngµy ®­îc mÊy ®­êng
- LÇn 2: Ba tr©u ®ùc ®Î 9 con 1 n¨m nép vua
- LÇn 3: Con chim sÎ lµm 3 m©m cç thøc ¨n
- LÇn 4: X©u sîi chØ m¶nh qua 1 con èc vÆn rÊt dµi
Trong truyện cổ tích việc dùng câu đố như vậy có mới lạ không?
?Dùng câu đố là phổ biến trong truyện cổ tích
Tiết 25: EM Bẫ THễNG MINH
I. Tiếp xúc văn bản
1. Đọc – kể
2. Chú thích:
3.B? c?c:
II. Phân tích văn bản
1. Câu đố thử tài nhân vật:
- LÇn 1: Tr©u cµy 1 ngµy ®­îc mÊy ®­êng
- LÇn 2: Ba tr©u ®ùc ®Î 9 con 1 n¨m nép vua
- LÇn 3: Con chim sÎ lµm 3 m©m cç thøc ¨n
- LÇn 4: X©u sîi chØ m¶nh qua 1 con èc vÆn rÊt dµi
- Tạo tình huống hứng thú hồi hộp cho người nghe, đọc
?Dùng câu đố là phổ biến trong truyện cổ tích
Tiết 25: EM Bẫ THễNG MINH
II. Phân tích văn bản
1. Câu đố thử tài nhân vật:
2. Những lần thử thách của em bé:
a. Lần 1: Viên quan - Em bé
Viên quan gặp em bé trong hoàn cảnh nào?Nhận xét hàon cảnh gặp gỡ?
* Hoàn cảnh
- Hai cha con người nông dân đang cày ruộng, đập đất
 hoµn c¶nh bÊt ngê víi c¶ viªn quan vµ cËu bÐ, víi ng­êi hái vµ ng­êi tr¶ lêi.
Viên cận thần đã ra câu đố như thế nào? Em có nhận xét gì về câu đố ấy?
Câu đố: "Trâu của lão 1 ngày cày mấy đường"
? Câu hỏi khó, bất ngờ, đột ngột, giống như 1 bài toán khó không đủ điều kiện để đi đến đáp số
Em bé đã trả lời như thế nào? Có đi thẳng vào câu đố không?Nhận xét về lời giải đố?
- Tr¶ lêi: “Ngùa «ng ®i 1 ngµy ®­îc mÊy b­íc”
Em bé đã trả lời như thế nào? Có đi thẳng vào câu đố không?Nhận xét về lời giải đố?
? Lời giải đố tương ứng với 1 câu đố, là một câu hỏi vặn lại. Đây là lời giải đố bất ngờ, thú vị:
Tiết 25: EM Bẫ THễNG MINH
II. Phân tích văn bản
1. Câu đố thử tài nhân vật:
2. Những lần thử thách của em bé:
a. Lần 1: Viên quan - Em bé
* Hoàn cảnh
Em bé đã trả lời như thế nào? Có đi thẳng vào câu đố không?Nhận xét về lời giải đố?
? Lời giải đố tương ứng với 1 câu đố, là một câu hỏi vặn lại. Đây là lời giải đố bất ngờ, thú vị:
+ §©y lµ c¸ch gi¶i ®è ®Æc biÖt (dïng c©u hái dån ®èi ph­¬ng vµo thÕ bÝ).
+Câu trả lời giúp xoay chuyển tình thế (quan đang ở thế chủ đông -> há mồm sửng sốt)
+ Người cha từng trải mà bế tắc, người con còn nhỏ mà giải được bằng phép "Gậy ông đập lưng ông" trước một người lớn tuổi, địa vị cao mà không hề run sợ.
Tiết 25: EM Bẫ THễNG MINH
II. Phân tích văn bản
1. Câu đố thử tài nhân vật:
2. Những lần thử thách của em bé:
a. Lần 1: Viên quan - Em bé
Viên quan gặp em bé trong hoàn cảnh nào?Nhận xét hũan cảnh gặp gỡ?
* Hoàn cảnh
+ §©y lµ c¸ch gi¶i ®è ®Æc biÖt (dïng c©u hái dån ®èi ph­¬ng vµo thÕ bÝ).
+Câu trả lời giúp xoay chuyển tình thế (quan đang ở thế chủ đông -> há mồm sửng sốt)
+ Người cha từng trải mà bế tắc, người con còn nhỏ mà giải được bằng phép "Gậy ông đập lưng ông" trước một người lớn tuổi, địa vị cao mà không hề run sợ.
- Kết quả: +Viên quan tìm ra nhân tài cho đất nước.
Kết quả ấy khẳng định em bé là người như thế nào?
=>Em bé là người thông minh, bản lĩnh nhanh nhạy, cứng cỏi không hề sợ trước quyền lực và người lớn.
Tiết 26: EM Bẫ THễNG MINH
II. Phân tích văn bản
1. Câu đố thử tài nhân vật:
2. Những lần thử thách của em bé:
a. Lần 1: Viên quan - Em bé
Đọc đoạn 2 cho biết lần thử thách này diễn ra giữa em bé với ai?
(Vua trực tiếp ra câu đố, muốn chính mình thử tài em bé)
b. Lần 2: Vua - em bé
Vua ra câu đố như thế nào?
- Câu đố: 3 con trâu đực, 3 thúng gạo nếp, đẻ 9 con, hẹn 1 năm sau nộp.
So với câu đố của viên quan câu đố này khó hơn không? Vì sao?
+ Là một câu đố khó (hơn cả lần trước), câu đố này không thể giải được vì nó trái qui luật tự nhiên.
+ Yêu cầu của vua?ra lệnh (lệnh vua không ai dám trái lời). Không làm thì cả làng bị trị tội
->Như 1 bài toán khó, vô lý tới mức phi lý.
Tiết 26: EM Bẫ THễNG MINH
II. Phân tích văn bản
1. Câu đố thử tài nhân vật:
2. Những lần thử thách của em bé:
b. Lần 2: Vua - em bé
Em bé đã giải quyết và trả lời câu đố này như thế nào?
- Giải quyết: Làm thịt trâu, đồ xôi ăn mừng ?chịu trách nhiệm 1 cách dũng cảm tự tin
- Trả lời: + Gặp vua vờ khóc lóc đòi cha đẻ em bé
+ Vua vô tình sập bẫy: "giống đực làm sao đẻ được" ? thán phục em bé
Em có nhận xét gì về tình tiết này?
Em bÐ cè t×nh ng©y ng« buéc vua ph¶i gi¶i thÝch. C©u gi¶i thÝch Êy lµ c¸i cí ®Ó em bÐ hái l¹i vµ ®­a vua vµo bÉy.
Những lời lẽ của em bé khi trả lời vua?
- Lêi lÏ: ®Ünh ®¹c, lÔ phÐp, ®óng mùc, lý lÏ s¾c s¶o, c©u tr¶ lêi th«ng minh lµm cho ng­êi ra c©u ®è tù thÊy c¸i v« lý, phi lý cña ®iÒu hä nãi.
->Kết quả: Vua chịu em bé thông minh.

Em học tập những gì qua cách nói của em bé?
Tiết 26: EM Bẫ THễNG MINH
c. Lần 3: Vua - em bé.
II. Phân tích văn bản
1. Câu đố thử tài nhân vật:
2. Những lần thử thách của em bé:
b. Lần 2: Vua - em bé
Mục đích của việc ra câu đố lần 3 của Vua là gì?
Vua thử tài em bé bằng cách nào? Em bé giải đố?
- Câu đố: 1 con chim sắp 3 mâm cỗ.
- Giải đố: Đố lại bằng cách dùng 1 chiếc kim rèn thành dao xẻ thịt chim.
Lời giải đố hay và thú vị ở chỗ nào?
+Câu trả lời: Bằng 1 câu hỏi thách thức nhà vua
->Kết quả: Vua ban thưởng rất hậu. Em bé thường dân đã vượt qua những thử thách bằng trí thông minh của mình.
Tiết 26: EM Bẫ THễNG MINH
c. Lần 3: Vua - em bé.
II. Phân tích văn bản
1. Câu đố thử tài nhân vật:
2. Những lần thử thách của em bé:
b. Lần 2: Vua - em bé
d. Lần 4: Nước láng giềng - em bé
Câu đố lần 4 là gì?
Câu đố: Xuyên chỉ mảnh qua 1 vỏ ốc vặn rất dài.
Câu đố lần này có ý nghĩa về chính trị và ngoại giao có tính chất việc quốc gia, liên quan đến vận mệnh danh dự dân tộc
(không trả lời được là chịu thua kém và thuần phục).
Trước câu đố ấy, vua, các quan đại thần tỏ thái độ gì?
- Các quan: Lắc đầu, bó tay
Cách giải đố của em bé?
- Gi¶i ®è: Võa ch¬i võa h¸t bµi ®ång dao
- KÕt qña: Con kiÕn x©u ®­îc sîi chØ qua ®­êng ruét èc tr­íc sù th¸n phôc cña mäi ng­êi  B¶o toµn thÓ diÖn nhµ vua, cøu nguy cho d©n téc.
Tiết 26: EM Bẫ THễNG MINH
II. Phân tích văn bản
1. Câu đố thử tài nhân vật:
2. Những lần thử thách của em bé:
d. Lần 4: Nước láng giềng - em bé
Lời giải đố ấy có gì đặc biệt? Qua những lần thách đố em có nhận xét gì về các câu đố cũng như cách giải đố của em bé?
?Nhận xét:
+Câu đố: Tính chất oái oăm ngày 1 tăng, lần sau khó hơn lần trước
+Cách giải đố: - Dùng kinh nghiệm của đời sống, không dựa vào sách vở
- Lời giải rõ ràng như 1 trò chơi, vừa bất ngờ giản dị, vô cùng lý thú
- Chứng tỏ trí tuệ thông minh hơn người
Em bÐ th«ng minh (nhan ®Ò truyÖn) tiªu biÓu cho trÝ kh«n ®­îc ®óc kÕt tõ ®êi sèng vµ lu«n vËn dông vµo thùc tÕ.
Tiết 26: EM Bẫ THễNG MINH
II. Phân tích văn bản
1. Câu đố thử tài nhân vật:
2. Những lần thử thách của em bé:
III. Tổng kết - Ghi nhớ: SGK - 74
Nghệ thuật:
- Truyện cổ tích về nhận vật thông minh - kiểu nhân vật phổ biến trong văn học dân gian và thế giới.
- Tạo ra những câu đố oái oăm, tình huống gay cấn, giải quyết bất ngờ.
2. Nội dung:
- Đề cao sự thông minh và trí khôn dân gian
- Tạo nên tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên trong đời sống hàng ngày
Luyện tập:
Kể diễn cảm 1 số đoạn truyện