Bài 7. Em bé thông minh

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI MỚI
Tiết 25,26
EM BÉ THÔNG MINH
Truyện cổ tích
I.Đọc hiểu văn bản

1/Thể loại:
Truyện cổ tích kiểu nhân vật thông minh
2/Phương thức biểu đạt:Tự sự
3/Bố cục:3 phần
Đoạn 1:”Từ đầu....lỗi lạc”
Vua sai viên quan đi tìm người tài cứu nước
Đoạn 2:”Tiếp theo...láng giềng”
Những lần giải đố của em bé
Đoạn 3:Còn lại
Em bé được phong làm Trạng Nguyên

4.Tóm tắt truyện
Nhìn vào tranh sau tóm tắt truyện
2
3
4
5
6
1
6
Vua muốn tìm người hiền tài để lo việc nước, sai sứ giả đi khắp nơi để dò la.
7
Trâu của lão cày một
ngày được mấy
đường ?
Ngựa của ông đi một ngày được mấy bước ?
8
Ba con trâu đực, ba thúng gạo nếp -> chín con
9
Một con chim sẻ -> ba mâm cỗ
Một kim may -> một con dao
10
Xâu sợi chỉ mảnh qua con ốc
11
Trở thành trạng nguyên
12
Có ông vua nọ sai viên quan tìm người tài giỏi. Viên quan đi khắp nơi để tìm. Khi qua một cánh đồng thấy hai cha con đang làm ruộng. Viên quan đã ra câu đố trâu một ngày cày được mấy đường. Đứa bé hỏi ngược lại: ngựa một ngày đi được mấy bước ông ta cứng miệng cho đấy là người có tài viên quan về tâu với Vua. Vua ra câu đố làm cho trâu đực đẻ con, thịt một con chim sẻ dọn ba cỗ thức ăn? Cậu bé giải đố bằng cách: Ba cậu không đẻ, rèn cây dao bằng kim ? Vua phục tài ban thưởng cho cậu. Vua láng giềng muốn xâm phạm bờ cõi nước ta sai sứ đem một vỏ ốc đố làm cách nào xâu chỉ qua được. Cậu bé giúp vua giải đố: lấy con kiến càng cột chỉ vào, thoa mỡ đầu bên kia
kiến đánh hơi sang trước sự thán phục của sứ giả.
Vua phong em bé làm trạng nguyn xây dinh thự bên hoàng cung để tiện hỏi han.
TÓM TẮT TRUYỆN
13
H?T TH?I GIAN
THẢO LUẬN CẶP ( 2 phút )
Hình thức dùng câu đố để thử tài nhân vật phổ biến trong
truyện cổ tích. Tác dụng là :
+ Tạo thử thách để nhân vật bộc lộ tài năng, phẩm chất.
+ Tạo tình huống cho truyện phát triển.
+ Gây hứng thú, hồi hộp cho người nghe.
Hình thức dùng câu đố để thử tài nhân vật có phổ biến trong
truyện cổ tích không? Tác dụng của hình thức này?
16
II.Tìm hiểu văn bản
1/Hình thức thử tài
Hình thức: Dùng câu đố để thử tài
Tác dụng:
+Tạo ra thử thách để nhân vật bộc lộ tài năng, phẩm chất
+Tạo tình huống cốt truyện phát triển
+Gây hứng thú, hồi họp cho người nghe
Trong truyện thông minh em bé đã trải qua mấy lần thử thách? các lần đố khác nhau như thế nào về mức độ
Sứ
thần
Vua
Vua
Viên
quan
Trâu cày ngày
mấy đường
Ba trâu đực đẻ
thành chín con
Một con chim sẻ
làm ba mâm cỗ
Xâu chỉ qua ruột
con ốc vặn
Câu hỏi thảo luận
Trong bốn lần thử thách đó,mỗi lần cậu bé đã xử lý mỗi tình huống mỗi cách.Em Hãy chỉ ra sự nhân trí của nhân vật?
- Này, lão kia! Trâu của lão cày một ngày được mấy đường?
Ngựa của ông đi một ngày mấy bước?
Sứ
thần
Vua
Vua
Viên
quan
Trâu cày ngày
mấy đường
Ba trâu đực đẻ
thành chín con
Một con chim sẻ
làm ba mân cỗ
Xâu chỉ qua ruột
con ốc vặn
Đố văn lại
viên quan
Đẩy thế bị
động sang
người đố
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không cả làng phải tội.
-Thế sao làng chúng con lại có lệnh trên bắt nuôi ba con trâu đực cho đẻ thành chín con để nộp đức vua? Giống đực thì làm sao mà đẻ được ạ!
Sứ
thần
Vua
Vua
Viên
quan
Trâu cày ngày
mấy đường
Ba trâu đực đẻ
thành chín con
Một con chim sẻ
làm ba mân cỗ
Xâu chỉ qua ruột
con ốc vặn
Đố vặn lại
viên quan
Đẩy thế bị
động sang
người đố
Chỉ ra sự vô
lí ở câu đố
Đưa vào bẫy,
tự nói ra
điều phi lí
Qua hôm sau,khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ giả nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn.
Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo: - Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim.
Sứ
thần
Vua
Vua
Viên
quan
Trâu cày ngày
mấy đường
Ba trâu đực đẻ
thành chín con
Một con chim sẻ
làm ba mân cỗ
Xâu chỉ qua ruột
con ốc vặn
Đố vặn lại
viên quan
Đẩy thế bị
động sang
người đố
Chỉ ra sự vô
lí ở câu đố
Đưa vào bẫy,
tự nói ra
điều phi lí
Đố vặn lại
nhà vua
Lấy “ gậy ông
đập lưng ông”
Em hãy kể lại lần thử thách thứ tư?
Em bé hát lên một câu:
Tang tình tang! Tính tình tang
Bắt con kiến càng buộc chỉ ngang lưng
Bên thời lấy giấy mà bưng
Bên thời bôi mỡ, kiến mừng kiến sang
Tang tình tang ….
Rồi bảo:
- Cứ theo cách đó là xâu được ngay!
Sứ
thần
Vua
Vua
Viên
quan
Trâu cày ngày
mấy đường
Ba trâu đực đẻ
thành chín con
Một con chim sẻ
làm ba mân cỗ
Xâu chỉ qua ruột
con ốc vặn
Đố vặn lại
viên quan
Đẩy thế bị
động sang
người đố
Chỉ ra sự vô
lí ở câu đố
Đưa vào bẫy,
tự nói ra
điều phi lí
Đố vặn lại
nhà vua
Lấy “ gậy ông
đập lưng ông”
Hát bài
đồng dao
Kinh nghiệm
đời sống
dân gian
Theo em, qua bốn lần
thử thách, cách giải đố
của cậu bé lí thú là ở
điểm nào?
Sự lí thú thể hiện:
1
2
3
4
5

Đấy thế bí về người ra câu đố, dùng “ gậy ông đập ...”
Làm cho người ra câu đố tự thấy cái vô lí, phi lí của điều mà họ nói.
Những lời giải đố đều dựa vào kiến thức đời sống.
Làm cho người ra câu đố, người chứng kiến ,người nghe ngạc nhiên vì sự bất ngờ, giản dị và rất hồn nhiên của những lời giải.
Những lời giải chứng tỏ trí tuệ thông minh hơn người( hơn bao nhiêu đại thần, ông trạng , nhà thông thái) . ý nghĩa đề cao trí thông minh của em bé càng bộc lộ rõ.
III. Tổng kết :
Nghệ thuật:
Dùng câu đố thử tài- tạo ra tình huống thử thách để
nhân vật bộc lộ tài năng, phẩm chất.
Cách dẫn dắt sự việc cùng với mức độ tăng dần của
những câu đố và cách giải đố tạo nên tiếng cười hài
hước.
2. Ý nghĩa:
- Đề cao sự thông minh, trí khôn, kinh nghiệm đời sống dân gian.
- Tạo tiếng cười vui vẻ, hài hước, mua vui, hồn nhiên trong đời sống.