Bài 7. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học

NỘI DUNG BÀI HỌC
Sơ lược sự phát minh ra bảng tuần hoàn
Bảng hệ thống tuần hoàn của De Chancourtois
Bảng hệ thống tuần hoàn dạng thiên hà
Bảng hệ thống tuần hoàn dạng viên bi
Bảng hệ thống tuần hoàn làm bằng gỗ
Bảng hệ thống tuần hoàn dạng đứng
ĐIMITRI IVANOVIC MENĐÊLEEP
Dmitry Mendeleyev ( 1834 – 1907 )
Năm 1869, Mendeleyev đã tìm ra được định luật tuần hoàn và công bố bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Ở thời kì của ông, chỉ có 63 nguyên tố được tìm thấy, nên ông phải để trống một số ô trong bảng và dự đoán các tính chất của các nguyên tố này trong các ô đó. Sau này các nguyên tố đó đã được tìm thấy với các tính chất đúng với các dự đoán của ông.
Bảng phân loại tuần hoàn ( dạng bảng ngắn )
Bảng phân loại tuần hoàn ( dạng bảng dài )
I.Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn.
I/ Nguyên tắc sắp xếp
Nguyên tố nào có số hiệu nhỏ nhất ?

Theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử
I/ Nguyên tắc sắp xếp
I/ Nguyên tắc sắp xếp
Trình bày sự phân bố electron ở các lớp của các nguyên tố sau: Na (Z = 11) ; Mg (Z = 12) ; Al (Z = 13)?
Cùng số lớp electron được xếp thành 1 hàng .
Trình bày sự phân bố electron ở các lớp của các nguyên tố sau: Li (Z = 3); Na (Z = 11) ; K(Z = 19) ?
I/ Nguyên tắc sắp xếp
Cùng số electron hóa trị được xếp thành 1 cột .
 Điện tích hạt nhân của các nguyên tố trong cùng hàng và cùng cột .
I/ Nguyên tắc sắp xếp
Dùng bảng tuần hoàn , hãy nhận xét các yếu tố sau :
 Số lớp electron của các nguyên tố trong cùng hàng và cùng cột .
 Số electron của lớp ngoài cùng của các nguyên tố trong cùng cột .
Trong cùng 1 hàng , từ trái sang phải , số điện tích hạt nhân tăng .
Trong cùng 1 cột , từ trên xuống dưới , số điện tích hạt nhân tăng .
Trong cùng 1 cột , từ trên xuống dưới , số lớp electron tăng dần .
Trong cùng 1 hàng , số lớp electron trong vỏ nguyên tử bằng nhau
Trong cùng 1 cột , số electron trong lớp ngoài cùng bằng nhau .
I/ Nguyên tắc sắp xếp
Các nguyên tố được sắp xếp theo nguyên tắc sau :
 Cùng số lớp electron được xếp thành 1 hàng .
 Cùng số electron hóa trị được xếp thành 1 cột .
 Theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử .
Electron hóa trị là các electron ở lớp ngoài cùng và cả phân lớp sát lớp ngoài cùng nếu phân lớp đó chưa bão hòa
Mỗi nguyên tố hóa học được xếp vào 1 ô .
[Ar] : cấu hình electron của Agon ( Z = 18 ) : 1s22s22p63s23p6
Cu
29
Đồng
63,54
1,90
[Ar] 3d104s1
+1 ; +2
Số hiệu nguyên tử = số đơn vị điện tích hạt nhân = số proton = số electron
II/ Cấu tạo bảng HTTH
1/ Ô nguyên tố
2. Chu kì :
II/ Cấu tạo bảng HTTH
Hãy cho biết đặc điểm cấu tạo nguyên tử các nguyên tố trong mỗi dãy ?
Hãy cho biết có bao nhiêu dãy nguyên tố được xếp thành hàng ngang ?
Có 7 dãy nguyên tố được xếp hàng ngang và được đánh số từ 1 đến 7 . Hai dãy nằm ở cuối bảng không được đánh số .
Trong cùng 1 dãy , các nguyên tố có cùng số lớp vỏ nguyên tử .
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
2/ Chu kì :
II/ Cấu tạo bảng HTTH
Chu kì là 1 dãy nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số lớp electron được xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân
Số thứ tự của chu kì = số lớp electron trong nguyên tử .
Chu kì 2
Chu kì 3
Bắt đầu bằng 1 kim loại kiềm và kết thúc bằng 1 khí trơ ( trừ chu kì 1 ).
1
2
3
4
5
6
7
Chu kì 1 : có 2 nguyên tố
Chu kì 2 : có 8 nguyên tố
Chu kì 3 : có 8 nguyên tố
Chu kì 4 : có 18 nguyên tố
Chu kì 5 : có 18 nguyên tố
Chu kì 6 : có 32 nguyên tố
Chu kì 7 : đang xây dựng
Hãy cho biết số lượng các nguyên tố trong mỗi chu kì ?
 Với 19e thì cấu hình electron là : 1s2 2s22p6 3s23p6 4s1
Như vậy nếu nguyên tố có lớp thứ 3 với đầy đủ 18 electron thì nguyên tố có đến 4 lớp , do đó chúng sẽ ở chu kì 4 .
 Nguyên tố cuối cùng ở chu kì 3 là Agon có cấu hình electron là 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 với tổng số electron trong vỏ nguyên tử là 18 .
Giải thích tại sao lớp thứ 3 có tối đa 18 electron nhưng chu kì 3 chỉ chứa có 8 nguyên tố ?
 Với 20e thì cấu hình electron là : 1s2 2s22p6 3s23p6 4s2
Cách phân bố electron của các nguyên tố thuộc chu kì 4 .
 Chu kì 4 gồm 18 nguyên tố từ K ( Z = 19 ) đến Kr ( Z = 36 ) .
Mức năng lượng AO của nguyên tố thứ 21 : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d1
Mức năng lượng AO của nguyên tố thứ 19 : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1
 Electron thứ 19 đến 20 phân bố vào phân lớp 4s .
 Electron thứ 21 đến 30 phân bố tiếp vào phân lớp 3d .
Mức năng lượng AO của nguyên tố thứ 30 : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10
 Electron thứ 31 đến 36 phân bố tiếp vào phân lớp 4p .
Mức năng lượng AO của nguyên tố thứ 31 : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p1
Mức năng lượng AO của nguyên tố thứ 36 : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d10 4p6
3- nhóm nguyên tố
?
*Nhóm là tập hợp các nguyên tố được xếp thành một cột gồm các nguyên tố mà nguyên tử có cấu hình electron tương tự nhau , Có tính chất hoá học gần giống nhau
* Nhóm được chia thành 2 loại Nhóm A và Nhóm B

nhóm A
Em viết cấu hình electron của các nguyên tố thuộc nhóm:
IA ; IIA ; VIIA ; VIIIA
Rồi nhận xét đặc điểm cấu hình electron và kết luận :
Các nguyên tố nằm ở nhóm A thuộc họ nào?
Các nguyên tố thuộc cùng 1 nhóm A có đặc điểm gì chung?
Cách tính STT của nhóm ?
Các nguyên tố thuộc họ s và p bao giờ nằm ở nhóm A( Phân nhóm chính )
Các nguyên tố trong cùng một nhóm A có cùng số electron lớp ngoài cùng do đó thường có TCHH tương tự nhau
Số thứ tự của nhóm = Tổng số (e) lớp ngoài cùng
nhóm A
Em viết cấu hình electron của các nguyên tố thuộc nhóm:
IA ; IIA ; VIIA ; VIIIA
Rồi nhận xét đặc điểm cấu hình electron và kết luận :
Các nguyên tố nằm ở nhóm A thuộc họ nào?
Các nguyên tố thuộc cùng 1 nhóm A có đặc điểm gì chung?
Cách tính STT của nhóm ?
Các nguyên tố thuộc họ s và p bao giờ nằm ở nhóm A( Phân nhóm chính )
Các nguyên tố trong cùng một nhóm A có cùng số electron lớp ngoài cùng do đó thường có TCHH g?n gi?ng nhau.
Số thứ tự của nhóm = Tổng số (e) lớp ngoài cùng
nhóm b
Các nguyên tố thuộc họ nào nằm ở nhóm B?
Từ chu kì mấy có các nguyêntốnhómB?Mỗichu kì có bao nhiêu nguyên tố nhóm B
Nhóm B có bao nhiêu cột thuộc mấy nhóm?
Số thứ tự của nhóm ?
Các nguyên tố nhóm B có cấu hình ứng (e) hoá trị như thế nào ?
Các nguyên tố thuộc họ d và họ f nằm ở nhóm B
Từ chu kì 4 trở đi có các nguyên tố thuộc nhóm B đó là mỗi chu kì có 10 nguyên tố d ( Trừ chu kì 7)
nguyên tố f xếp ở hai hàng cuối bảng gồm 14 nguyên tố thuộc họ Lantan và actini
Số thứ tự nhóm:




I.Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn.
Các nguyên tố xếp ở chu kì 6 có số lớp electron trong nguyên tử là:
A. 3
B. 5
C. 6
D. 7
Câu 1:
Bạn có 10 giây suy nghĩ
Trong bảng tuần hoàn các nguyên tố, số chu kì nhỏ và chu kì lớn là:
A. 3 và 3
B. 3 và 4
C. 4 và 4
D. 4 và 3
Câu 2:
Số nguyên tố trong chu kì 3 và 5 là:
A. 8 và 18
B. 18 và 8
C. 8 và 8
D. 18 và 18
Câu 3:
Bạn có 10 giây suy nghĩ
Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố được sắp xếp theo nguyên tắc nào?
A. Theo chiều tăng của điện tích hạt nhân
B. Các nguyên tố có cùng số lớp electron
trong nguyên tử được xếp thành 1 hàng
C. Các nguyên tố có cùng số electron hóa
trị trong nguyên tử được xếp thành 1 cột
D. Cả A, B, C đều đúng
Câu 4:
Bạn có 10 giây suy nghĩ
Dựa vào cấu hình electron, cho biết nguyên tố có số hiệu là 35 sẽ thuộc chu
kì nào?
Câu 5:
A. 3
B. 4
C. 5
D. 6