Bài 7. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học

TIẾT 13:
BẢNG TUẦN HOÀN
CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC
Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- HS hiểu: + Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố hoá học vào bảng tuần hoàn
+ Cấu tạo của bảng tuần hoàn ( ô nguyên tố, chu kì)
2. Kĩ năng
- Xác định vị trí của nguyên tố (STT, chu kì) trong bảng tuần hoàn dựa vào cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố đó.
BẢNG TUẦN HOÀN
Hoạt động 1: Tìm hiểu nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
BẢNG TUẦN HOÀN
Mục tiêu: + Nắm được sơ lược về sự phát minh ra BTH các nguyên tố hoá học
+ Nắm được nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong BTH
SƠ LƯỢC VỀ SỰ PHÁT MINH RA BẢNG TUẦN HOÀN
☻ Thời trung cổ loài người đã biết các nguyên tố vàng, bạc, đồng, chì, sắt, thuỷ ngân...Năm 1649 tìm ra nguyên tố phốt pho.
☻Đầu thế kỷ 19, nhiều nhà hoá học bắt đầu tìm kiếm những qui tắc chung, mối liên hệ giữa các nguyên tố, hợp chất. Năm 1817, Đô- be-rai-nơ(Đức) nhận thấy khối lượng nguyên tử stronti ở giữa khối lượng hai nguyên tử bari và canxi. Ông tìm ra bộ ba đầu tiên.
☻ Năm 1862, nhà địa chất Pháp Đơ-săng-cuốc- toa đã sắp xếp các nguyên tố hoá học theo chiều tăng khối lượng nguyên tử lên một băng giấy. Ông thấy tính chất các nguyên tố lặp lại sau mỗi 7 nguyên tố.

BẢNG TUẦN HOÀN
☻ Năm 1864 giôn Niu-lan, tìm ra qui luật : mỗi nguyên tố hoá học đều thể hiện tính chất hoá học tương tự như nguyên tố thứ 8 khi xếp chúng theo chiều tăng dần khối lượng nguyên tử.
☻ Năm 1860, nhà bác học người Nga Men-đê-lê-épđề xuất ý tưởng xây dựng bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học. Nhưng mãi đến năm 1869 ông mới công bố bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học đầu tiên.

SƠ LƯỢC VỀ SỰ PHÁT MINH RA BẢNG TUẦN HOÀN
BẢNG TUẦN HOÀN
CÓ NHIỀU DẠNG BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC
+ Bảng tuần hoàn dạng dài 18 cột
+ Bảng tuần hoàn dạng chìa khoá
+ Bảng tuần hoàn dạng xoáy ốc
Chúng ta chỉ nghiên cứu bảng tuần hoàn dạng dài.
BẢNG TUẦN HOÀN
Sau khi quan sát bảng tuần hoàn các em hãy cho biết:
a. Điện tích hạt nhân nguyên tử của các nguyên tố trong bảng tuần hoàn thay đổi như thế nào?
b. Các nguyên tố trong cùng một hàng có đặc điểm gì giống nhau?
c. Các nguyên tố trong cùng một cột có đặc điểm gì giống nhau?

d. Electron hoá trị là gì?

Tăng dần
Có cùng số lớp e
trong nguyên tử
Có cùng số e
lớp ngoài cùng
Những e lớp ngoài cùng
và sát ngoài cùng chưa bão hoà
BẢNG TUẦN HOÀN
* KL: Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
- Các nguyên tố được sắp xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân
- Các nguyên tố có cùng số lớp electron được xếp vào 1 hàng
- Các nguyên tố có cùng số electron lớp ngoài cùng được xếp vào 1 cột
BẢNG TUẦN HOÀN
VD1 : Cho các nguyên tố có kí hiệu như sau:
Dựa trên nguyên tắc 1, thứ tự sắp xếp của các nguyên tố trên là:
A. He, H, Li, O, Be, B, N, F, Ne, C.
B. Li, H, He, Be, B, F, Ne, C, O, F.
C. H, He, Li, Be, B, C, N, O, F, Ne.
D. H, He, Be, Li, B, C, N, O, F, Ne.
7
3
Li
1
1
H
4
2
He
20
10
Ne
12
6
C
9
4
Be
11
5
B
14
7
N
8
16
O
9
19
F
BẢNG TUẦN HOÀN
VD 2: Cho cấu hình electron các nguyên tố sau:
A: 1s22s22p63s23p4 D: 1s22s22p2
B: 1s22s22p63s23p64s1 E: 1s2
C: 1s22s1 F: 1s22s22p6
Dựa trên nguyên tắc 2, các nguyên tố nằm cùng hàng là:
1. C, A và B.
2. D , F và C.
3. B, D và E.
4. F, C và A.
BẢNG TUẦN HOÀN
VD 3: Cho các nguyên tố : A, B, C, D lần lượt
có cấu hình electron như sau:
A : 1s22s22p6 C : 1s22s22p4
B : 1s22s22p63s23p4 D : 1s2
Dựa trên nguyên tắc 3, các nguyên tố nằm
cùng một cột là:
1. A và B.
2. D và C.
3. B và D.
4. C và B.
BẢNG TUẦN HOÀN
Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu tạo của bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học
BẢNG TUẦN HOÀN
Mục tiêu: + Nắm được các thông tin từ
ô nguyên tố.
+ Khái niệm, đặc điểm của chu kì
1. Số thứ tự ô
(Số hiệu nguyên tử)
2. Ngyên tử khối TB
3. Kí hiệu hoá học
4. Tên nguyên tố
5. Độ âm điện
6. Cấu hình e
7. Số ô xi hoá


13 26,98
Al 1,61
Nhôm
[Ne] 3s23p1
+3
BẢNG TUẦN HOÀN
1. Ô NGUYÊN TỐ

Nhận xét: Số thứ tự nguyên tố = số hiệu nguyên tử = số đơn vị điện vị điện tích hạt nhân(Z) = số proton = số electron trong nguyên tử.
BẢNG TUẦN HOÀN
2. CHU KÌ
Khái niệm chu kì
Đặc điểm của chu kì
Số e lớp ngoài cùng của các nguyên tố trong cùng 1 chu kì?
BTH có bao nhiêu chu kì?
Kết luận:
Chu kì là dãy nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số lớp e.
Chu kì nào cũng bắt đầu bằng 1 kim loại kiềm (trừ chu kì 1) và kết thúc bằng 1 khí hiếm
Số thứ tự của chu kì = số lớp e
Số e lớp ngoài cùng tăng dần từ 1 đến 8
BTH có 7 chu kì: + Chu kì 1, 2, 3 là chu kì nhỏ
+ Chu kì 4, 5, 6, 7 là chu kì lớn
Câu 1: Hãy cho biết các thông tin trong ô nguyên tố sau và rút ra nhận xét ?
20 40,08
Ca 1,00
Canxi
[Ar] 4s2
+2
BẢNG TUẦN HOÀN
Củng cố bài
Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong BTH (3 nguyên tắc)
Chu kì và các đặc điểm của chu kì.
Câu 2: Trong b?ng tuần hoàn, các nguyên tố được xếp theo chiều tăng của:
1. Khối lượng nguyên tử
2. Số khối
3. Điện tích hạt nhân
4. Tất cả đều sai
BẢNG TUẦN HOÀN
Câu 3: Trong b?ng tuần hoàn, số thứ tự chính là:
1. Số khối
2.Khối lượng nguyên tử
3. Số hiệu nguyên tử
4. Tất cả đều đúng
BẢNG TUẦN HOÀN
Câu 4: Các nguyên tố trong cùng một chu kì thì có cùng:
1. Số electron lớp ngoài cùng
2. Khối lượng nguyên tử
3. Điện tích hạt nhân
4. Số lớp electron
BẢNG TUẦN HOÀN
Câu 5: Nguyên tố có Z =12. Xác định vị trí của nguyên tố trong BTH
- Cấu hình e của nguyên tố ?
+ STT = ? (vì Z= ?)
+ Chu kì:? (vì có ? lớp e)
- Vị trí của nguyên tố trong BTH :
1s22s22p63s2
Chu kì 3 vì có 3 lớp e
STT = 12 vì Z = 12
- BTVN : 1, 2, 3, 4, 6 SGK/35
- Chuẩn bị cho tiết sau: Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học (tiết 2)
+ KN, đặc điểm: • Nguyên tố nhóm A
• Nguyên tố nhóm B
TẬP THỂ HỌC SINH LỚP 10A3
TRÂN TRỌNG KÍNH CHÀO
QUÝ THẦY CÔ