Bài 6. Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong nhân giống cây trồng nông, lâm nghiệp

Bài 6:
ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào
trong nhân giống cây trồng nông, lâm nghiệp
Hoa lan
I. Khái niệm về phương pháp nuôi cấy mô TB
1. Khái niệm nuôi cấy mô TB

- Nuôi cấy mô tế bào là phương pháp tách rời tế bào, mô nuôi cấy trong môi trường thích hợp và điều kiện vô trùng để chúng tiếp tục phân bào rồi biệt hoá thành mô, cơ quan và phát triển thành cây mới.
Nghiên cứu SGK phần I, trang 12 cho biết
nuôi cấy mô tế bào là gì?
Tế bào (rễ, thân, lá)
Nuôi cấy
Cây hoàn chỉnh
Tạo mô sẹo từ thân cây
MTNT
Tạo mô sẹo từ lá cây
I. Khái niệm về phương pháp nuôi cấy mô TB
2. Môi trường dinh dưỡng thích hợp.
- Là môi trường dinh dưỡng có:
+ Nguyên tố đa lượng: N, S, Ca, K, P.
+ Nguyên tố vi lượng: Fe, B, Mo, I, Cu.
+ Du?ng: Glucozơ, Saccarozơ
+ Chất điều hoà sinh trưởng: auxin, cytokinin
Môi trường thạch
I. Khái niệm về phương pháp nuôi cấy mô TB
3. Thành tựu của nuôi cấy mô TB
II. Cơ sở khoa học của phương pháp
nuôi cấy mô tế bào


- TÝnh toµn n¨ng cña tÕ bµo.
- Kh¶ n¨ng ph©n ho¸ vµ ph¶n
ph©n ho¸ cña tÕ bµo
Nghiên cứu SGK và cho biết cơ sở khoa học
của nuôi cấy mô tế bào?

Tế bào thực vật
1. Tính toàn năng của tế bào

TB chứa hệ gen quy định kiểu gen loài đó, mang toàn bộ lượng thông tin của loài.
Có thể sinh sản vô tính khi nuôi cấy trong môi trường thích hợp.

Theo em, thế nào là tính toàn năng
của tế bào thực vật?
II. Cơ sở khoa học của phương pháp
nuôi cấy mô tế bào
Sơ đồ thể hiện tính toàn năng TBTV
2. Khả năng phân hoá và phản phân hoá của TB
Quan sát sơ đồ cho biết thế nào là sự phân hoá
và phản phân hoá TB?
II. Cơ sở khoa học của phương pháp
nuôi cấy mô tế bào
Quá trình phân hoá
Tế bào phôi sinh
Tế bào chuyên hoá
Quá trình phản phân hoá
(Rễ, thân, lá)

- Phân hoá TB : Là QT tế bào phôi sinh biến đổi thành TB chuyên hoá đặc hiệu cho các mô cơ quan khác nhau, để đảm nhận các chức năng khác nhau.

- Phản phân hoá TB : Là quá trình chuyển TB chuyên hoá về một chức năng nào đó về trạng thái phôi sinh ban đầu và phân chia mạnh mẽ.
2. Khả năng phân hoá và phản phân hoá của TB
II. Cơ sở khoa học của phương pháp
nuôi cấy mô tế bào
TB chuyên hoá
Cây hoàn chỉnh
TB phôi sinh
TB chuyên hoá
Cây hoàn chỉnh
TB hợp tử
TB phôi sinh
Quá trình phân hoá
Quá trình phản phân hoá
Nuôi
cấy
mô
TB
(2)
(2)
(2)
(2)
b1
b2
b6
b4
b3
b5
Quy trình công nghệ nuôi cấy mô TB
Chọn vật liệu nuôi cấy
Tạo chồi
Khử trùng
Tạo rễ
Cấy cây vào môi trường thích ứng
Sơ đồ : quy trình nhân giống bằng nuôi cấy mô TB
III. Quy trình công nghệ nhân giống bằng
nuôi cấy mô TB
1. Quy trình
Trồng cây trong vườn ươm
Bước 1
Bước 2
Bước 3
Bước 4
Bước 6
Bước 5
Nghiên cứu SGK mục III, bài 6, hoàn thành bảng sau:
Bước 1: Chọn vật liệu nuôi cấy
- Có mẫu tốt, không bị nhiễm bệnh
- Cách làm: + Chọn cây mẹ khoẻ, sạch bệnh
+ Chọn mô phân sinh đỉnh chồi ,
đỉnh rễ, bộ phận non
+ Trồng trong buồng cách li.
Tại sao vật liệu nuôi cấy thường là đỉnh chồi,
đỉnh rễ?
- Đỉnh chồi, đỉnh rễ là bộ phận non, dễ tham gia vào quá trình phân hoá và phản phân hoá tạo nên cơ thể mới.
- Thường ít nhiễm bệnh.

Nếu vật liệu nuôi cấy là đoạn thân, lá, rễ già có được không?
Bước 1: Chọn vật liệu nuôi cấy
Tại sao vật liệu nuôi cấy thường là đỉnh chồi, đỉnh rễ?
- Có thể phát sinh hình thái nhưng chậm, mẫu cấy bị thối nhiều và cây dễ bị nhiễm bệnh.
Bước 2 : Khử trùng

Buồng khử trùng
Bước 2 : Khử trùng
- Mẫu và dụng cụ được tẩy rửa khử trùng.
- Cắt đỉnh sinh trưởng thành phần tử nhỏ, tẩy rửa, khử trùng ở buồng vô trùng.
VD:
- Vật liệu nuôi cấy tiến khử trùng với HgCl 0,1% và nước cất.
- Que cấy, ống nghiệm và giá thể.được khử trùng trong nồi hấp.
Bước 3 : Tạo chồi
Khối callus chuẩn bị tạo cây con
Cây con mới đang hình thành
Bước 3 : Tạo chồi
- Để cây có thể phát triển thân cành
- Cắm vật liệu nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng có bổ sung thêm xytokinin hoạt hoá tạo chồi.
Bước 4 : Tạo rễ
- Khi cây đạt tiêu chuẩn về chiều cao, số lá thì chuyển sang MT tạo rễ. Đó là MT dinh dưỡng thích hợp bổ sung chất KT auxin, IBA.

Tạo rễ
Bước 5 :Cấy cây vào môi trường thích ứng

- Chuyển cây sang MT thích ứng gần giống với MT tự nhiên về: nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng...

- Không thể bỏ qua bước này được vì cây mới tạo ra rất yếu. Nếu trồng trực tiếp vào MT tự nhiên cây sẽ dễ nhiễm bệnh và chết.
Theo em, có thể bỏ qua bước này không, vì sao?
Bước 5 :Cấy cây vào môi trường thích ứng
Bước 6: Trồng cây trong vườn ươm
- Cho cây thích ứng với MTSX.
- Khi cây đủ chiều cao, thân lá thì chuyển cây ra vườn ươm nhân nhanh SX.
Quy trình nhân giống Lan bằng nuôi cấy mô in-vitro
III. Quy trình công nghệ nhân giống bằng nuôi cấy mô TB

2.1. Ưu điểm:
- Nhân với số lượng lớn, trên quy mô CN
- Sản phẩm sạch bệnh và đồng nhất về di truyền
- Hệ số nhân giống cao
VD: 1 c? khoai tõy sau 8 thỏng nhõn gi?ng thu du?c 2 t? m?m gi?ng d? tr?ng cho 40 ha.
1 ch?i d?a sau 1 nam t?o du?c 116.649 cõy
2.2. Nhược điểm:
- Tốn kém kinh phí, công sức
- Đòi hỏi trình độ kĩ thuật cao
2. ý nghĩa