Bài 6. Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong nhân giống cây trồng nông, lâm nghiệp

BÀI 6 : ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO TRONG NHÂN GIỐNG CÂY TRỒNG NÔNG LÂM NGHIỆP
CÔNG NGHỆ 10
NHỮNG NỘI DUNG CHÍNH
I. KHÁI NIỆM VỀ PHƯƠNG PHÁP NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO
II. CO S? KHOA H?C CỦA PHUONG PHÁP NUÔI CẤY MÔ THỰC VẬT
NHỮNG NỘI DUNG CHÍNH
III. QUI TRÌNH CÔNG NGHỆ NHÂN GIỐNG CÂY BẰNG NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO THỰC VẬT
IV. MỘT SỐ THỰC VẬT NUÔI CẤY MÔ ĐIỂN HÌNH
Khái niệm về phương pháp nuôi cấy mô tế bào
Tế bào mô thực vật là 1 phần của cơ thể nhưng chúng vẫn có tính độc lập.
Nuôi cấy mô tế bào là tế bào đơn hay cụm tế bào được tiến hành trong ống nghiệm hoặc các loại thiết bị nuôi cấy vô trùng khác.
Môi trường nuối cấy của chúng là hỗn hợp các chất dinh dưỡng, vitamin và các chất điều hoà sinh trưởng.
Qua nhiều lần phân bào liên tiếp, việc hoá thành mô và cơ quan, mô tế bào có thể phát triển thành cây hoàn chỉnh.
CÂU HỎI KHÓ: NGUỒN CACBON CUNG CẤP CHỦ YẾU CHO QUÁ TRÌNH NUÔI CẤY LÀ GÌ? VÀ MÔI TRƯỜNG CÁC CHẤT NÀY ĐƯỢC PHA?
Sacarozơ, glucozơ, vitamin B1, B2, B6, piotin,.
Các chất này được pha vào môi trường đặc như aga hay môi trường lỏng như nước cất sạch ion tuỳ theo yêu cầu của từng loại nuôi cấy, từng đối tượng.
II. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA PHƯƠNG PHÁP MÔ TẾ BÀO
Tế bào thực vật có tính toàn năng toàn thể.
Bất cứ tế bào nào hoặc mô nào thuộc cơ quan như rễ thân lá đều chứa hệ gien quy định kiểu gien của loài đó.
Vì thế khi ta lấy bất cứ bộ phận nào của cây đều có thể nhân giống nó thành 1 cây hoàn chỉnh.
Cơ thể thực vật là 1 thể thống nhất bao gồm nhiều cơ quan có chức năng khác nhau, được hình thành từ nhiều tế bào khác nhau. Các tế bào này đều có chung nguồn gốc là tế bào hợp tử.

CO S? KHOA H?C CỦA PHUONG PHÁP NUÔI CẤY MÔ THỰC VẬT

Tính toàn năng của tế bào.
Tế bào hợp tử phân chia thành các tế bào phôi sinh.
Tế bào phôi sinh tiếp tục phân chia thành các tế bào chuyên hoá đặc hiệu.
Tế bào đã phân hoá thành các tế bào chuyên biệt không mất đi khả năng biến đổi của mình.
Ở điều kiện thích hợp chúng trở về dạng phôi sinh và phân chia mạnh mẽ. Quá trình này được gọi là phản phân hoá tế bào.
Quá trình phản phân hóa
III. Quy trình nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào
Ý nghĩa:
- Có thể nhân giống cây trồng ở quy mô công nghiệp kể cả trên các đối tượng khó nhân giống bằng phương pháp thông thường.
2. Lợi ích:
- Tạo giống và tạo dòng thuần nhanh.
- Tạo cây sạch bệnh từ những vậy liệu di truyền ưu việt và cây có chất lượng cao.
- Nhân giống nhanh đồng loạt với quy mô lớn.
Trồng cây trong vườn ươm

QUI TRÌNH CÔNG NGHỆ NHÂN GIỐNG CÂY BẰNG NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO THỰC VẬT

(trang 20-21 SGK)
Ch?n v?t li?u nuôi c?y
Các mô đang phát triển mạnh như:
Mô phân sinh ngọn
Chồi bên
Thượng tầng
Đầu rễ.
Thịt quả non
Lá non
Cuống hoa
Đế hoa
Mô phân sinh đốt .
NON
Khử trùng - Vô Trùng
Phòng nuôi cấy mô
Dụng cụ nuôi cấy
Vật liệu nuôi cấy
Thao tác nuôi cấy
Ba nhân tố đảm bảo thành công
trong cấy mô thực vật là:
Bảo đảm điều kiện vô trùng.
Chọn đúng môi trường và chu?n bị môi trường
đúng cách
Chọn mô cấy thích hợp, xử lý mô cấy thích hợp
trước và sau khi cấy
T?o ch?i
Chồi được tạo trên môi trường có cytokinin
0,5 - 5mg/l.
Mẫu non cho khả năng tạo chồi cao.
Chồi ngọn và chồi bên xuất hiện sau 3 - 4 tháng
Tạo rễ
Cây được cấy vào môi trường có chứa auxin
0.1 - 5mg/l.
Giảm độ ẩm từ 90% xuống 30 - 50%, lá dầy lên
và rễ phát triển.
Tạo rễ thường kết hợp với việc thuần hóa giúp cây
làm quen với chế độ tự dưỡng.
Cây được nhúng 1 -3 giây trong dd auxin
nồng độ cao (50 - 1000mg/l)..
Cấy cây vào môi trường thích hợp
Giúp thuần hóa cây con invitro.
Cấy chuyển cây sang môi trường thích hợp.
Ổn định sự sinh trường chuẩn bị đưa ra
vườn ươm.
Trồng cây trong vườn ươm
Cây phát triển ổn định, đủ lá và rễ , chuyển cây
sang vườn ươm.
Vườn ươm cây cấy mô phải mát, cường độ chiếu
sáng thấp, nhiệt độ không khí mát, độ ẩm cao..
Rễ cũ lụi dần, rễ mới xuất hiện.
Phun chất kích thích lên lá để rút ngắn thời gian ra rễ .

MỘT SỐ THỰC VẬT NUÔI CẤY MÔ ĐIỂN HÌNH

Hoa
Lan
C?m Chu?ng
Cúc
Dâu tằm
Dâu
Tây
Atisô
Bắp cải
Chuối
Đu đủ
Dừa
Dứa
Cà

độc

dược
Cây

thuốc

lá
Cây

thuốc

lá
KẾT LUẬN
Ý nghĩa thực tiễn quan trọng nhất của việc nuôi cấy mô tế bào là áp dụng kĩ thuật sản xuất đại trà có kiểm soát trong tạo giống và nhân giống cây trồng.