Bài 6. Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong nhân giống cây trồng nông, lâm nghiệp

Kính chào thầy cô và các em
Lê Thị diên
39 spkt
Bài 6:
?ng d?ng cụng ngh? nuụi c?y mụ t? b�i trong t?o v� nhõn gi?ng cõy tr?ng nụng, lõm nghi?p
I-Khái niệm về phương pháp nuôi cấy mô tế bào
Quan sát hình vẽ, tham kh?o SGK và cho biết:
th? n�o l� nuụi c?y mụ t? b�o?
I-Khái niệm về phương pháp nuôi cấy mô tế bào
Là phương pháp tách mô, tế bào từ cơ thể mẹ đem nuôi cấy trong môi trường thích hợp, đầy đủ dinh dưỡng từ đó tế bào có thể phát triển thành cây hoàn chỉnh.
Môi trửờng nuôi cấy
Môi trường nuôi cấy thích hợp, đảm bảo đầy đủ chất dinh dưỡng là môi trường ntn?
Là môi trường khi ta nuôi cấy tế bào trên đó, nó có khả năng sinh trưởng, phát triển tốt nhất. Các chất dinh dưỡng đó gồm:
- Đường cung cấp nguồn carbon.
- Các muối khoáng đa lượng (N, P, K, Ca, Mg, S…)
- Các muối khoáng vi lượng ( Fe, Cu, Bo…)
- Các vitamin (B1, B6..........)
- Các chất điều khiển sinh trưởng như anpa NAA, IBA; 2,4 – D (Auxin)…….
Ngoài ra,có thể bổ sung thêm một số chất hữu cơ: các amino acid, EDTA, nước dừa, dịch chiết nấm men, dịch chiết cà chua …
Pha chế môi trường nuôi cấy
Hãy nêu ví dụ về một số loài cây được nhân giống từ phương pháp nuôi cấy mô mà em biết?
Ví dụ: phong lan, khoai tây, thông đỏ, thanh hao, rau cải, lili…
Rau cải
Phong lan
Vườn nhân giống hoa lili trường ĐH Nông Lâm
Tại sao lại
có điều kỳ diệu
như vậy nhỉ?
từ một mô tế bào hay từ một tế
bào rời rạc khi nuôi cấy trong môi trường
thích hợp lai có thể phát triển thành cây
hoàn chỉnh?
II- Cơ sở khoa học của phương pháp nuôi cấy mô tế bào:

Tính toàn năng của tế b�o du?c th? hi?n nhu th? n�o?


Tế bào thực vật
Dựa vào khả năng nào của TB thực vật mà từ một mô TB hay một TB rời rạc nó vẫn có thể phát triển thành cơ thể hoàn chỉnh khi nuôi cấy trong môi trường thích hợp?
Tính toàn năng:
Là khả năng của tế bào có thể phát triển thành cây hoàn chỉnh.
M?i t? b�o cú h? gen quy d?nh ki?u gen c?a lo�i dú.
Co th? TV l� m?t th? th?ng nh?t g?m nhi?u co quan b? ph?n v� th?c hi?n nh?ng ch?c nang khỏc nhau nhung chỳng d?u cú chung 1 ngu?n g?c l� TB h?p t?
II- Cơ sở khoa học của phương pháp nuôi cấy mô tế bào:
Quá trình phát triển của TB thực vật đến cây hoàn chỉnh.






TB
hợp tử
TB
phôi sinh
TB
chuyên hoá
Mô,
cơ quan
Cây
hoàn chỉnh
Phân chia
Phân hoá
TB
phôi sinh
Phân hóa
Phản
phân hoá
ĐK
thích
hợp
TB
chuyên biệt


Phân hoá là gì? Ph?n phõn hoỏ l� gỡ?
Phân hoá là s? chuy?n hoỏ cỏc t? b�o phụi sinh th�nh cỏc t? b�o chuyờn hoỏ d?m nh?n ch?c nang khỏc nhau.
Phản phân hoá là khi cỏc t? b�o chuyờn hoỏ d?m nh?n ch?c nang khỏc nhau g?p di?u ki?n thu?n l?i chỳng l?i cú th? ch? v? d?ng phụi sinh v� ti?n h�nh phõn chia m?nh m?.


Tính toàn năng của TB
Quy trình nhân giống cà rốt
Vậy kĩ thuật nuôi cấy mô tế bào là gì?
KÜ thuËt nu«i cÊy m« lµ kÜ thuËt ®iÒu khiÓn sù ph¸t sinh, phát trển h×nh th¸i cña tÕ bµo thùc vËt mét c¸ch ®Þnh h­íng dùa vµo sù ph©n ho¸, sù ph¶n ph©n ho¸ trªn c¬ së tÝnh toµn n¨ng cña tÕ bµo thùc vËt .
Ví dụ: tạo cây từ tế bào của lá cây, thân cây, mần cây, đỉnh sinh trưởng của rễ cây………

III. Quy trìnhcông nghệ nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào:
1. quy trình công nghệ:
Chọn vật liệu nuôi cấy
Khử trùng
Tạo chồi
Tạo rễ
Cấy cây vào
môi trường
thích hợp
Trồng cây
trong vườn ươm
Quy trình nuôi cấy mô tế bào gồm mấy bước?
Là những bước nào?
bước 1: Chọn vật liệu nuôi cấy
Quan sát hình vẽ cho biết vật liệu nuôi cấy thường được lấy ở vị trí nào của cây?
Đỉnh sinh
trưởng của chồi
Lá non
Đỉnh sinh trưởng của rễ
Vật liệu nuôi cấy cần đảo bảo điều kiện gì?
Sạch bệnh
Không dập nát
Chưa phân hoá
Bước 2: khử trùng
a. Quy trình:
Khử trùng mẫu được tiến hành như thế nào?




b. Mục đích:
Tại sao phải khử trùng mẫu trước khi đưa vào mụi tru?ng nuôi cấy?
Di?t n?m, khu?n => Tránh sự xâm nhiễm của nguồn bệnh.
Phòng máy vô trùng
Bước 3. T¹o chåi:


Quan s¸t ¶nh vµ cho biÕt :
Giai ®o¹n t¹o chåi ®­îc thùc hiÖn nh­ thÕ nµo?





Môi trường
tạo chồi
Tách chồi
TB trong môi trường
tạo chồi






v?y t?o ch?i l� quỏ trỡnh:
Mẫu nuôi cấy được nuôi cấy trong môi trường nhân tạo để tạo chồi.
Môi trường t?o ch?i là môi trường gì?
Môi trường: MS, Murashige-Skoog, Linsmaier-Skoog, nu?c th?t . trong mụi tru?ng n�y cú ch?a cỏc ch?t kớch thớch t?o ch?i (vớ d?: Auxin, Cytokinin,.)
Cây trong ống nghiệm đã đầy đủ các cơ quan chưa?
Nó còn thiếu bộ phận nào?
Quan sát cho biết:
4. Tạo rễ:
Để tạo rễ người ta bổ sung chất kích thích gì vào môi trường tạo rễ?
Bổ sung chất kích thích tạo rễ hay còn gọi là chất kích thích sinh trưởng
Ví dụ: anpa NAA; IBA; IAA; 2,4-D…
Cắt (tách)
cấy
a. Quy trình
b. Mục đích
Tạo rễ cho cây
Giúp cây lấy được dinh dưỡng từ đất.
Giúp cây có thể bám trụ trong đất.
T?o r?
5. CÊy c©y vµo m«i tr­êng thÝch hîp:

T¹i sao ph¶i cÊy c©y sang m«i tr­êng thích ứng?
§Ó c©y thÝch øng dần dần víi ®iÒu kiÖn tù nhiên trước khi đưa ra trồng ngoài vườn ươm.
6. Trồng cây trong vườn ươm:

Khi nµo th× chuyÓn c©y ra v­ên ­¬m?
Khi c©y thích ứng với điều kiện của môi trường thích hợp và ph¸t triÓn b×nh th­êng, ®¹t tiªu chuÈn c©y gièng thì ta tiến hành chuyÓn c©y sang v­ên ­¬m.
Vườn ươm cần phải đảm bảo những yêu cầu gì?
Nhiệt độ
Ánh sáng
Dinh dưỡng
Độ ẩm
….
tuỳ vào từng loài khác nhau mà có những yêu cầu về các yếu tố khác nhau.
Khử
trùng
Tạo chồi
Tạo rễ
Quy trình công nghệ nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào:
Cấy cây vào mụi trường thích ứng
Trồng cây trong vườn ươm
Chọn vật liệu
Bước 3
Bước 4
Bước 6
2. ý nghĩa
Nhân giống cây trồng bằng nuôi cấy mô tế bào:
Cú h? s? nhõn gi?ng cao, cú thể nhân giống trên quy mô công nghiệp.
Cho cây giống sạch bệnh.
Cho các sản phẩm đồng nhất về mặt di truyền.
VI. Thành tựu
+ Cây lương thực, thực phẩm: Giống lúa chịu mặn, kháng đạo ôn, khoai tây, cà chua, súp lơ...
+ Cây công nghiệp: Mía, cà phê, thuốc lá...
+ Cây hoa: Hoa lan, cẩm chướng, đồng tiền, lili..
+ Cây ăn quả: Chuối, dứa, dâu tây...
+ Cây lâm nghiệp: Bạch đàn, keo, thông,
tựng..
Một số hình ảnh về thành tưu nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào.
Thực tập nuôi cấy mô ở ĐH Nông Lâm
Cà chua biến đổi gen có hương
hoa hồng
Lô hội
Lan tai tượng
Bưởi Đoan hùng
Dừa sáp (khmer)
Vườn nhân giống keo lai ĐH Nông Lâm
Tính toàn năng của tế bào thực vật là cơ sở khoa học của phương pháp nuôi cấy mô tế bào

củng cố
Chọn vật
liệu nuôi
cấy
khử
trùng
Tạo
chồi
Tạo
rễ
Cấy trong
Môi trường
Thích hợp
Trồng ngoài
vườn ươm
2
3. Ý nghĩa
Cã thÓ nh©n gièng trªn quy m« c«ng nghiÖp.
Cã hÖ sè nh©n gièng cao.
Cho c©y gièng s¹ch bÖnh.
Cho c¸c s¶n phÈm ®ång nhÊt vÒ mÆt di truyÒn.
Nêu cơ sở khoa học của phương pháp nhân giống
nuôi cấy mô tế bào mô tế bào?
2. Nêu quy trình của phương pháp nhân giống nuôi cấy
mô tế bào?
3. Ý ghĩa của phương pháp nhân giống nuôi cấy mô tế?
.
xin chân thành cảm ơn

Lê Thị Diện
39 Spkt