Bài 6. Ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong nhân giống cây trồng nông, lâm nghiệp

B�I 6:
ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào
trong nhân giống cây trồng nông, lâm
nghiệp.
I. Khái niệm về phương pháp nuôi cấy mô tế bào:
Cơ thể thực vật được cấu tạo như thế nào ?
Các tế bào thực vật có thể tách khỏi cây mẹ để hình thành cây mới không? Nếu có cần có điều kiện gì?
Nuôi cấy mô tế bào là gì ?
Là phương pháp tách rời mô tế bào đem nuôi cấy trong một môi trường thích hợp để chúng tiếp tục phân bào rồi biệt hóa thành mô cơ quan và phát triển thành cây mới.
Tế bào (rễ, thân, lá)
Nuôi cấy
Cây hoàn chỉnh
MT thích hợp
Tạo mô sẹo từ thân cây
Tạo mô sẹo từ lá
II. Cơ sở khoa học của phương pháp nuối cấy mô tế bào:
Đọc SGK cho biết cơ sở khoa học của phương pháp nuối cấy mô tế bà?
Tính toàn năng của TB
Khả năng phân hóa, phản phân hóa
1. Tính toàn năng của tế bào:
Em hiểu như thế nào về tính toàn năng của tế bào ?
- Có thể sinh sản vô tính khi nuôi cấy trong môi trường thích hợp
- Tế bào chứa hệ gen qui định loài đó, mang toàn bộ lượng thông tin của loài.
Sơ đồ thể hiện tính toàn năng TBTV
2. Khả năng phân hóa và phản phân hóa:
Quá trình phân hóa
Tế bào phôi sinh
Tế bào chuyên hóa
Quá trình phản phân hóa
(Rễ, Thân, Lá)
- Phân hóa TB: là quá trình từ tế bào phôi sinh biến đổi thành TB chuyên hóa đảm bảo các chức năng khác nhau
- Phản phân hóa TB: Là quá trình chuyển tế bào chuyên hóa về TB phôi sinh và phân chia mạnh mẽ.
Tế bào chuyên hóa
Cây hoàn chỉnh
TB phôi sinh
TB chuyên hóa
Cây hoàn chỉnh
Tế bào hợp tử
Tế bào phôi sinh
Quá trình phân hóa
Quá trình phản phân hóa
Nuôi
Cấy
Mô
TB
(2)
(2)
(2)
(2)
III. Quy trình công nghệ nhân giống cây bằng nuôi cấy mô tế bào:
1. ý nghĩa:
Hoa lan
III. Quy trình công nghệ nhân giống cây bằng nuôi cấy mô tế bào:
1. ý nghĩa:
- Có thể nhân giống cây trồng theo quy mô công nghiệp trên mọi loại cây trồng.
- Hệ số nhân giống cao.
- Cho sản phẩm đồng nhất về mặt di truyền.
- Tạo ra giống cây trồng sạch bệnh.
VD: + 1 củ khoai tây sau 8 tháng nhân giống thu được 2 tỷ mầm giống đủ trồng cho 40 ha.
+ 1 chồi dứa sau 1 năm tạo được 116.649 cây.
III. Quy trình công nghệ nhân giống cây bằng nuôi cấy mô tế bào:
1. ý nghĩa:
2. Quy trình công nghệ nhân giống cây bằng nuôi cấy mô tế bào:
Quy trình công nghệ nhân giống cây bằng nuôi cấy mô tế bào gồm mấy bước?
b1
b2
b6
b4
b3
b5
Qui trình công nghệ nuôi cấy mô TB
Chọn vật liệu
nuôi cấy
Khử trùng
Tạo chồi
Tạo rễ
Cấy cây vào MT thích hợp
Trồng cây trong vườn ươm
- Có mẫu tốt, không bị nhiễm bệnh
- Cách làm: + Chọn cây mẹ khoẻ, sạch bệnh
+ Chọn mô phân sinh đỉnh chồi , đỉnh rễ, bộ phận non
+ Trồng trong buồng cách li.
a/ Chọn vật liệu nuôi cấy:
b/ Khử trùng
- Phân cách đỉnh sinh trưởng của VLNC thành các phân tử nhỏ.
- Tẩy rửa bằng nước sạch, khử trùng
Buồng khử trùng
Ví dụ:
- Vật liệu nuôi cấy tiến khử trùng với HgCl 0,1% và nước cất.
- Que cấy, ống nghiệm và giá thể được khử trùng trong nồi hấp.
Khối callus chuẩn bị tạo cây con
Cây con mới hình thành
c/ Tạo chồi trong môi trường nhân tạo:
- Cắm vật liệu nuôi cấy trong môi trường dinh dưỡng có bổ sung thêm xytokinin hoạt hoá tạo chồi
Môi trường thạch
Môi trường dinh dưỡng:
Nguyên tố đa lượng: N, S, Ca, K, P
Nguyên tố vi lượng: Fe, B, Mo, I, Cu
Đường: Glucozơ, Saccarozơ
Chất điều hòa sinh trưởng: Auxin, Cytokinin
d/ Tạo rễ:
- Khi cây đạt tiêu chuẩn về chiều cao, số lá thì chuyển sang MT tạo rễ. Đó là MT dinh dưỡng thích hợp bổ sung chất KT auxin, IBA…
e/ Cấy cây vào môi trường thích ứng:
- Chuyển cây sang MT thích ứng gần giống với MT tự nhiên về: nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng…
e/ Trồng cây trong vườn ươm:
- Khi cây đủ chiều cao, thân lá thì chuyển cây ra vườn ươm.
Ưu điểm:
- Nhân với số lượng lớn, trên quy mô CN
- Sản phẩm sạch bệnh và đồng nhất về di truyền
- Hệ số nhân giống cao
Nhược điểm:
- Tốn kém kinh phí, công sức
- Đòi hỏi trình độ kĩ thuật cao. 
* Củng cố:
Nêu ưu điểm, nhược điểm của phương pháp nuôi cấy mô tế bào?
- Đỉnh chồi, đỉnh rễ là bộ phận non, dễ tham gia vào quá trình phân hoá và phản phân hoá tạo nên cơ thể mới.
- Th­ường ít nhiễm bệnh.

Nếu vật liệu nuôi cấy là đoạn thân, lá, rễ già có được không?
Có thể phát sinh hình thái nhưng chậm, mẫu cấy bị thối nhiều và cây dễ bị nhiễm bệnh
Theo em có thể bỏ qua bước cấy cây vào mttu này được không?
- Không thể bỏ qua bước này được vì cây mới tạo ra rất yếu. Nếu trồng trực tiếp vào MT tự nhiên cây sẽ dễ nhiễm bệnh và chết.
Tế bào thực vật