Bài 6. Thạch Sanh

Thạch Sanh
I, Tìm hiểu chung về truyện cổ tích "Thạch Sanh"
1. "Thạch Sanh" thuộc kiểu truyện về nhân vật dũng sĩ

"Thạch Sanh" là một trong những truyện cổ tích tiêu biểu của kho
tàng truyện cổ tích Việt Nam.

Tác phẩm thuộc kiểu truyện về nhân vật dũng sĩ,
trong đó nổi bật lên hình tượng người dũng sĩ tài năng,
dũng cảm trên hành trình tìm kiếm hạnh phúc. Cốt
truyện của dạng này thường li kì, hấp dẫn, nhiều
chặng gắn với những chiến công của chàng dũng sĩ.
Nhiều truyện dũng sĩ kế thừa thể loại thần thoại, mô
tả chiến công kì vĩ của con người.
Việc tìm hiểu
phẩm chất, vẻ đẹp
của nhân vật dũng sĩ
không thể tách rời
với việc phân tích
những hành động
những chiến công
trong các chặng
đường phát triển
của câu chuyện.
2. Văn bản truyện cổ tích "Thạch Sanh"
II, Tìm hiểu văn bản "Thạch Sanh"
1. Sự ra đời kì lạ của Thạch Sanh.
Thạch Sanh ra đời gắn liền với một
gia đình nông dân nghèo
Thấy hai vợ chồng nhà nọ tốt bụng, Ngọc
Hoàng bèn sai Thái tử xuống đầu thai.
Qua mấy năm người vợ không sinh nở.
Mãi về sau mới sinh được một cậu con trai.
Năm Thạch Sanh biết dùng búa, Ngọc
Hoàng sai thiên thần xuống dạy đủ các
môn võ nghệ và mọi phép thần thông.
Như vậy:
Thạch Sanh ra đời gắn liền với gia đình người nông dân, có cuộc
sống đời thường, gần gũi với nhân dân, là nhân vật quen thuộc của
truyện cổ tích. Chi tiết mở đầu báo hiệu cuộc đời tràn đầy yếu tố
kì lạ, hoang đường của Thạch Sanh. Nguồn gốc thần linh đã tô
điểm cho xuất thân cao quý, vẻ đẹp lí tưởng của nhân vật.
2. Những thử thách đối với Thạch Sanh.
Thạch Sanh lần lượt vượt qua những thử thách và
được đền bù, ban thưởng xứng đáng.
Thạch Sanh bị mẹ con Lí Thông
lừa đến miếu chằn tinh thế mạng
Chàng đã tiêu diệt được chằn tinh,
được bộ cung tên vàng.
Thạch Sanh bị Lí Thông lấp cử hang
đại bàng khi xuống cứu công chúa
Chàng diệt đại bàng, cứu con vua thủy
tề và được ban thưởng.
Thạch Sanh bị hồn chằn tinh và đại
bàng báo thù, chàng bị hạ ngục
Chàng được gặp lại công chúa, gặp vua;
được giải oan và được gả công chúa.
Thạch Sanh đối phó với quân của 18
nước chư hầu.
Chàng đã chiến thắng quân sĩ 18 nước.
Vua nhường ngôi cho
Thạch Sanh.
Những sự cản trở, nguy hiểm cứ
dần qua từng chặng, Thạch Sanh
đã vượt qua những khó khăn đó
một cách hào hùng nhờ lòng dũng
cảm tài năng và sự trợ giúp của
những lực lượng thần kì. Hình tượng
Thạch Sanh giống như chàng dũng
sĩ Héc-quyn lập những chiến công
nối tiếp nhau, tạo nên sự hấp dẫn
hồi hộp của câu chuyện.
Những thử thách mà chàng dũng sĩ Thạch
Sanh vượt qua đã phần nào bộc lộ phẩm
Chất tốt đẹp của nhân vật: một con người
Thật thà chất phác, tin tưởng vào người
khác, có tấm lòng vị tha và bao dung. Hết
lần này đến lần khác chàng bị Lí Thông
lừa gạt mà không oán thán, rồi không nề
hà khi cứu người, sau cùng lại tha cho mẹ
con Lí Thông. Thạch Sanh là một người
dũng cảm và tài năng. Chàng đến miếu
chằn tinh giữa đêm khuya, đi xuống hang
sâu của đại bàng đi xuống thủy cung, bình
tĩnh đối phó với 18 nước chư hầu. Những
phẩm chất và tài năng đó đã giúp chàng
vượt qua thử thách và đạt được hạnh phúc.
3. Sự đối lập giữa nhân vật Thạch Sanh và Lí Thông
Nhân vật Lí Thông
Như vậy
Seri tranh minh họa về Thạch Sanh và Lí Thông
4. Chi tiết thần kì
Lực lượng kì ảo, yếu tố thần kì trong truyện cổ tích
(đặc biệt là tiểu loại truyện cổ tích thần kì) là những nhân
vật, đồ vật, những phép màu nhiệm. vốn không có trong thực
tế nhưng tồn tại trong thế giới tưởng tượng, trong ước mơ của con người.
Những yếu tố thần kì đó tạo nên thế giới kì ảo của truyện cổ tích, chứa đựng
những hình ảnh bay bổng, mơ mộng nâng đỡ và an ủi cho những đau khổ
của con người. Đó có thể là con ngựa có cánh, tấm thảm biết bay,
viên ngọc ước, cây gậy thần, đền thần. Những lực lượng thần
kì vừa đóng vai trò thử thách nhân vật vừa ban thưởng cho
nhân vật chính.
* Chi tiết thần kì trong "Thạch Sanh"
Tiếng đàn của Thạch Sanh
Niêu cơm thần kì
Niêu cơm trở thành vật thách đố quân 18 nước chư hầu.
khả năng kì diệu của nó ẩn giấu trong vẻ bề ngoài bình
thường nhỏ bế khiến kẻ thù chủ quan. Việc đem niêu cơm
ra thách đố đồng thời cũng là mời ăn thể hiện hình thức
thi tài độc đáo, lòng hiếu khách, yêu chuộng hòa bình của
nhân dân ta.
Niêu cơm ăn hết lại đầy phản ánh ước mơ bình dị của
dân lao động: muốn có cuộc sống ấm no, đầy đủ.
- Là phần thưởng của vua Thủy Tề ban cho.
- Âm thanh kì diệu của tiếng đàn giúp Thạch Sanh bày tỏ
nỗi oan của mình, là tín hiệu để công chúa nhận ra chàng.
- Tiếng đàn còn khiến 18 nước chư hầu phải cuốn giáp xin
hàng.
5. Kết thúc truyện
Phe thiện
Thạch Sanh lấy được công chúa và lên ngôi vua
Phe ác
Mẹ con Lí Thông tuy được Thạch Sanh tha chết
nhưng đi đến giữa đường bị Thiên Lôi đánh chết
Quan niệm của dân gian: ở hiền gặp lành, ở ác gặp
ác; có công được thưởng, có tội bị trừng phạt. Vua
là biểu trưng cho giá trị giàu sang, sung sướng, uy
quyền. Nhân vật được làm vua là phần thưởng to
lớn về cả tinh thần.
III, Tư Liệu tham khảo
+ "Thạch Sanh là hình tượng dũng sĩ anh hùng ca chuyển vào hình
tượng người lao động lí tưởng" (Đặng Thái Thuyên: "Phân tích
truyện cổ tích thần kì từ bản chất Phôncơlo của nó")
+ Thạch Sanh là truyện cổ tích dũng sĩ nổi bật nhất trong truyện cổ
tích của dân tộc Việt ở Việt Nam. Cốt truyện của nó đã dung hợp
được nhiều môtip cổ tích của các dân tộc khác nhau trên cùng dải
đất Việt Nam và các nước khác trong vùng Đông Nam á, đồng thời
ý nghĩa của truyện cũng hàm chứa nhiều điều sâu xa thể hiện phong
cách và bản sắc dân tộc, khiến nó trở thành truyện cổ tích hấp dẫn
và tiêu biểu trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam".(Nguyễn Thị
Bích Hà: "Thạch Sanh và kiểu truyện dũng sĩ trong truyện cổ
Việt Nam và Đông Nam á")