Bài 6. Saccarozơ, tinh bột va xenlulozơ

Bài 6
Phần III
XENLULOZƠ
1- Các ứng dụng quan trọng của xenlulozơ
2 - Trạng thái thiên nhiên
Tính chất vật lý
3 - Cấu tạo phân tử xenlulozơ
4 - Tính chất hoá học
Phần thêm - Sản xuất tơ

I– Các ứng dụng quan trọng của xenlulozơ
1/ Dùng trực tiếp nguyên liệu có xenlulozơ
Cây gai dầu
Cây bông gòn
Cây bông vải
Gỗ
Tre, nứa
Những ứng dụng thường gặp trong đời sống
Đặc biệt chế biến giấy
2/ Ngoài ra còn dùng xenlulozơ sản xuất rượu, sản xuất tơ nhân tạo
Tơ sợi
-Tơ nhân tạo:Chế biến hóa học từ các Polyme thiên nhiên
Thí dụ: tơ Visco, tơ Axetat,... Tơ hóa học thường có ưu điểm là bền, đẹp, phơi mau khô
II – Trạng thái thiên nhiên - Tính chất vật lý
Xenlulozơ là thành phần chính tạo nên lớp màng tế bào thực vật, giúp cho mô thực vật có độ bền cơ học và tính đàn hồi.
Xenlulozơ có nhiều trong bông ( khoảng 98%)
Đay, gai, tre, nứa … gỗ có khoảng 40% - 50% xenlulozơ
1/ Trạng thái thiên nhiên
2- Tính chất vật lý
Xenlulozơ là chất rắn, có dạng sợi màu trắng, không mùi
Xenlulozơ không tan trong nước và các chất hữu cơ như ete, rượu, benzen…
Nhưng tan được trong nước Svayde. (dd NH3 chứa đồng (II) hydroxit)
Biết thêm : (dung dịch phức chất [Cu(NH3)4 ]2+ có màu xanh biếc, xanh dương đậm, do dung dịch NH3 hòa tan Cu(OH)2 ) tạo dung dịch nhớt)
III - Cấu tạo phân tử xenlulozơ
Công thức dạng công thức phân tử của Xenlulozơ là (C6H10O5)n. Do mỗi mắt xích của Xenlulozơ có chứa 3 nhóm –OH nên Xenlulozơ còn được viết là [C6H7O2(OH)3]n.
Khối lượng phân tử Xenlulozơ rất lớn, khoảng 1 700 000 – 2 400 000 đvC.
[C6H7O2(OH)3]n
IV – Tính chất hoá học
Xenlulozơ không cho phản ứng tráng gương
1/ Phản ứng thuỷ phân:
Giải thích thêm:Xenlulozơ bị thủy phân đến cùng tạo Glucoz với sự hiện diện các men (enzym) thích hợp hay axit vô cơ (H+) làm xúc tác. Trong cơ thể con người không có men thủy phân được Xenlulozơ, nhưng trong loài động vật nhai lại (trâu, bò,...) có men cellulosase nên thủy phân Xenlulozơ tạo Glucoz. Do đó con người không tiêu hóa được Xenlulozơ, nhưng các loài động vật ăn cỏ tiêu hóa được Xenlulozơ
2/ Phản ứng với axit nitric ( phản ứng este hoá)
  [C6H7O2(OH)3]n   +   3nHNO3
 [C6H7O2(ONO2)3]n  +   3nH2O
 
Xenlulozơ trinitrat
Xenlulozơ trinitrat dễ cháy và nổ rất mạnh, không có khói, dùng làm thuốc súng không khói (pyrocellulose, guncotton), lựu đạn, mìn.
Củng cố
Câu 1: Chọn câu đúng:
A. Xenlulozơ không tan trong bất cứ loại nước nào.
B. Xenlulozơ chỉ tan trong dung môi hữu cơ đặc biệt.
C. Xenlulozơ có trong cam, quýt, mảng cầu, v.v...
D. Xenlulozơ chỉ tan trong nước Svayde.
E. Chỉ có B, D đúng
Câu 2: Chọn những câu đúng khi nói về cấu trúc phân tử Xenlulozơ:
A.Xenlulozơ do nhiều gốc  Glucozơ liên kết với nhau.
B.Xenlulozơ chỉ có cấu tạo mạch không phân nhánh
C.Khối lượng Xenlulozơ lớn hơn nhiều so với tinh bột
D.Mỗi gốc Xenlulozơ có chứa 3 nhóm -OH tự do
E. A, B đúng
F. C, D đúng
G. E, F đúng
Câu 3:Chọn câu sai khi nói về Xenlulozơ:
A. Xenlulozơ là một Polisacarit.
B. Xenlulozơ thủy phân tạo thành Glucozơ
C. Xenlulozơ bị hòa tan trong nước Svayde
D. Xenlulozơ phản ứng với HNO2/H2SO4 đặc tạo Este.