Bài 6. Chữa lỗi dùng từ

trung học cơ sở QUảNG THịNH
NGỮ VĂN LỚP 6
Kiểm tra bài cũ
Tiếng Việt
1
2
3
1.Thế nào là hiện tượng chuyển nghĩa của từ?
2. Từ "mũi" có phải là từ nhiều nghĩa không?
Lấy ví dụ có sử dụng từ "mũi"với nhiều nghĩa khác nhau.
Tiết 23 Chữa lỗi dùng từ
I/ Lặp từ
Đoạn văn sau có từ nào được lặp lại? Lặp lại mấy lần?
a/ Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động! Tre, anh hùng chiến đấu!
( Thép Mới).
tre: 7 lần
Đã nhấn mạnh ý diễn đạt
Tạo nhịp điệu cho câu văn
Phép điệp từ
giữ: 4 lần
anh hùng: 2 lần
Đoạn văn sau có từ nào được lặp lại? Lặp lại mấy lần?

b, Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo nên em rất thích đọc truyện dân gian.
Truyện dân gian: 2 lần
khiến cho lời nói dài dòng,
nặng nề
Lỗi
lặp từ.
Cách chữa:
VD Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo
nên em rất thích đọc truyện dân gian.
1, Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết tưởng tượng,
kì ảo nên em rất thích đọc.
* Cách 1 Bá tõ lÆp.
2, Em rất thích đọc truyện dân gian vì truyện thường có nhiều chi tiết tưởng tượng, kì ảo.
* Cách 2: Thay ®æi c¸ch diÔn ®¹t, thay thÕ tõ lÆp b»ng nh÷ng tõ cïng nghÜa.
Ai nhanh hơn?
Trường hợp nào mắc lỗi dùng từ lặp?

Lặp từ để nhấn mạnh điều định nói.
Lặp từ để tạo nhịp điệu hài hoà cho câu văn.
Lặp từ do thiếu chủ động khi chọn từ.
Lặp từ để bộc lộ cảm xúc.


C

* Bài tập vận dụng :
Chữa lỗi lặp từ trong câu sau:
Bạn Hoa lớp em học rất giỏi nên ai cũng quý mến bạn Hoa.
Chữa lỗi dùng từ:
1. Bạn Hoa lớp em học rất giỏi nên ai cũng quý mến.
2. Ai cũng quý mến bạn Hoa lớp em vì bạn ấy học rất giỏi.
3. Bạn Hoa lớp em học rất giỏi nên ai cũng quý mến bạn ấy.
Trong những câu sau, từ nào dùng không đúng?
a. Ngày mai, chúng em sẽ đi thăm quan Viện bảo tàng của tỉnh.
b. Ông hoạ sĩ già nhấp nháy bộ ria mép quen thuộc.


=> Không đúng vì:
- Trong tiếng Việt, không có từ thăm quan, chỉ có thăm hỏi, thăm nom, thăm viếng...
- Nhấp nháy: mắt mở ra, nhắm lại liên tiếp, hoặc có ánh sáng khi loé, khi tắt liên tiếp (đom đóm, ngôi sao trên trời, đèn nhấp nháy)
Cách chữa: thay th? cỏc t? dó dựng sai b?ng t? dỳng
a. Ngày mai, chúng em sẽ đi tham quan Viện bảo tàng của tỉnh.
b. Ông hoạ sĩ già mấp máy bộ ria mép quen thuộc.
* Các từ vừa thay thế là đúng vì:
- Tham quan: xem xét tận mắt để mở rộng hiểu biết, học hỏi kinh nghiệm.
- Mấp máy: cử động nhẹ của miệng.
Bài tập ứng dụng: G¹ch ch©n nh÷ng tõ dïng kh«ng ®óng trong nh÷ng c©u d­íi ®©y. H·y thay tõ dïng sai b»ng nh÷ng tõ kh¸c?
Tr­íc khi ®i c«ng t¸c mÑ em ph¶i chuÈn bÞ rÊt nhiÒu hñ tôc
Ngäc rÊt sinh ®éng khi ®iÒu hµnh c«ng viÖc.
thñ tôc
linh động
III. Luyện tập.
BT1: Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau:
a) Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai cũng đều rất lấy làm quý mến bạn Lan.
b) Sau khi nghe cô giáo kể câu chuyện ấy, chúng tôi ai cũng thích những nhân vật trong câu chuyện này vì những nhân vật ấy đều là những nhân vật có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.
c) Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành, lớn lên.
BT1: Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau:
a. Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai cũng đều rất lấy làm quý mến bạn Lan.
Chữa câu:
- Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp đều rất quý mến.
BT1: Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau:
b. Sau khi nghe cô giáo kể câu chuyện ấy, chúng tôi ai cũng thích những nhân vật trong câu chuyện này vì những nhân vật ấy đều là những nhân vật có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.
Chữa lỗi:
- Sau khi nghe cô giáo kể, chúng tôi ai cũng thích những nhân vật trong câu chuyện ấy vì họ đều là những người có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.

BT1: Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau:
c) Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành, lớn lên.
Chữa lỗi:
- Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành.

BT2: Hãy thay từ dùng sai trong các câu dưới đây bằng những từ khác. Theo em, nguyên nhân chủ yếu của việc dùng sai đó là gì?
Tiếng Việt có khả năng diễn tả linh động mọi trạng thái tình cảm của con người.
b. Có một số bạn còn bàng quang với lớp.
c. Vùng này còn khá nhiều thủ tục như: ma chay, cưới xin, cỗ bàn linh đình, ốm không đi bệnh viện mà ở nhà cúng bái.
Sinh động
hủ tục
bàng quan
a. Sai từ linh động.
- Linh động: không quá câu nệ vào nguyên tắc - - Thay bằng từ sinh động.( gợi ra hình ảnh, cảm xúc, liên tưởng)
b. Sai từ: Bàng quang ( bọng chứa nước tiểu)
- Thay bằng từ bàng quan (dửng dưng, thờ ơ như người ngoài cuộc).
c. Sai từ thủ tục (những quy định hành chính cần tuân theo)
- Thay bằng hủ tục.(những thói quen lạc hậu, cần bài trừ)
* Nguyên nhân dùng sai từ: lẫn lộn từ gần âm.

Bài tập củng cố
Phát hiện và chữa lỗi dùng từ trong các câu sau đây:
1. Những thiệt hại do đợt mưa lũ vừa qua gây ra không thể thống kê bằng số liệu hay con số cụ thể.
2. Truyện "Thạch Sanh" là truyện cổ tích hay nên em rất thích đọc truyện Thạch Sanh.
4 Bạn Hoa chăm ngoan, học giỏi nên ai cũng yêu mến bạn Hoa.
5. Lí Thông thấy Thạch Sanh gánh một gánh củi lớn, Lí Thông nghĩ bụng: ".."
1. Những thiệt hại do đợt mưa lũ vừa qua gây ra không thể thống kê bằng con số cụ thể.
2." Thạch Sanh" là truyện cổ tích hay nên em rất thích đọc.
4. Bạn Hoa chăm ngoan học giỏi nên ai cũng yêu mến.
5. Lí Thông thấy Thạch Sanh gánh một gánh củi lớn, hắn nghĩ bụng: "."
Cho đoạn văn sau:
Từ ngày công chúa bị mất dạng, nhà vua vô cùng đau tức. Vua sai Lí Thông đi tìm, hứa sẽ gả công chúa và truyền ngôi cho. Lí Thông không biết làm thế nào, Lí Thông bèn cho dân mở hội hát xướng để nghe ngóng. Đến ngày thứ mười, Lí Thông gặp Thạch Sanh đi xem hội. Nghe Thạch Sanh kể chuyện bắn con đại bàng và biết hang ổ của đại bàng, Lí Thông mừng rỡ, liền nhờ chàng đi cứu công chúa.
(Trích bài làm của học sinh)
a. Phát hiện các lỗi dùng từ trong đoạn văn.
b. Nêu cách sửa các lỗi ấy.
Về nhà
- Xem lại các ngữ liệu đã tìm hiểu
- Hoàn thành các bài tập vào vở.
- Tìm hiểu cuốn: Từ điển Tiếng Việt.
- Chuẩn bị: Trả bài Tập làm văn số 1
+ Xem lại câu chuyện mà mình đã viết
+ Lập dàn ý chi tiết cho đề bài đã viết.